14 χρόνια στην Κύπρο, τεχνικά είμαι σχεδόν Κυπραίος ή εντελώς Κυπραίος για τους συγγενείς και φίλους στην Ελλάδα αφού όλοι επιμένουν πως μιλάω με προφορά που εγώ αδυνατώ να διακρίνω (πέρα από τη θρακιώτικη που διατηρώ ακόμα). Παρ’ όλα αυτά νιώθω πως όσα χρόνια κι αν περάσουν θα είμαι μια ζωή ο “καλαμαράς” (ή “πουστοκαλαμαράς” αν αγγίξω τίποτα ευαίσθητες χορδές). Μην με παρεξηγήσετε, δεν βρίσκω προσβλητικό τον όρο, αντίθετα γνωρίζω για τις ευγενικές (αν και λίγο ελιτίστικες) καταβολές του, τους μορφωμένους Ελλαδίτες που επισκέπτονταν το νησί και εντυπωσίαζαν τους ντόπιους με την ικανότητά τους να γράφουν με το καλαμάρι (ω ναι, ο πήχης ήταν εξαιρετικά χαμηλός τότε) αφήστε δε που τον έχω πλέον συνηθίσει όπως την οδήγηση από τ’ αριστερά, τις φακές με ρύζι αντί σούπα και το φρέσκο γάλα στον φραπέ (εντάξει όχι το τελευταίο. Είναι αηδία. Σοβαρά. Σταματήστε το). Όμως υπάρχουν κάποιες φράσεις που κάθε καλαμαράς θα άκουσε σε κάποια φάση της παραμονής του στο νησί - ενοχλητικές και μάλλον άδικες γενικεύσεις στην καλύτερη περίπτωση, ξεκάθαρα προσβλητικές στη χειρότερη. Και οι οποίες καιρός είναι πια να αποσυρθούν, δεν νομίζετε;

“Ρε πουστοκαλαμαρούι ήρθες δαμέσα δα να μας το παίξεις κάποιος”

Κάποιοι έχουν την τελείως misguided αντίληψη πως το (πέρα για πέρα τυχαίο) γεγονός ότι γεννήθηκαν στην Κύπρο αυτομάτως τους καθιστά μέλη μιας παγκόσμιας άρχουσας ελίτ που ρυθμίζει τις πολιτικοοικονομικές εξελίξεις στον πλανήτη, ένα ιδιαίτερα αγχώδες και ψυχοφθόρο καθήκον που λογικό είναι να προκαλεί τον φόβο και την καχυποψία ότι όλος ο υπόλοιπος (κατώτερος) κόσμος ζηλεύει και θέλει το κακό τους. Δεν θέλω να σκάσω τη φούσκα μέσα στην οποία ζείτε (διόρθωση: τίποτα δεν μου προκαλεί μεγαλύτερη ευχαρίστηση) όμως ο υπόλοιπος κόσμος σάς (μάς) έχει ελαφρώς χεσμένους. Συνεπώς κανένας δεν έρχεται εδώ με πρώτο του μέλημα μόλις ξυπνήσει το πρωί να βγει εκεί έξω για να περιπαίξει τους Κυπραίους - ή τουλάχιστον κανένας που να μην είναι ήδη μαλάκας ανεξάρτητα απ’ το ποια γλώσσα μιλάει. Δεν λέω, υπάρχουν κάποιοι (Αθηναίοι κυρίως) που εκφράζονται υποτιμητικά για την Κύπρο αλλά μην το παίρνετε προσωπικά - ως Εβρίτης μπορώ να σας πω με σιγουριά πως αυτή η ελιτίστικη, συγκαταβατική, πρωτεουσιάνικη ξιπασιά εκφράζεται από τους ίδιους οπουδήποτε εκτός Αττικής.

Και για να τελειώνουμε, επιτρέπεις στον οποιοδήποτε να σου το παίξει έξυπνος ή ανώτερος από σένα μόνο εάν πιστεύεις ενδόμυχα ότι αυτό εμπεριέχει κάποια δόση αλήθειας. Οπότε ξεπέρασε επιτέλους το παλαιολιθικό στερεότυπο “μορφωμένος καλαμαράς vs αγροίκος ιθαγενής” και ίσως μπορέσεις να δεις ότι καμιά φορά το σχόλιο ενός καλαμαρά για κάτι εντελώς διαφορετικό από τη δική του κουλτούρα, πολλές φορές είναι ακριβώς αυτό: επισήμανση μιας διαφοράς κι όχι απαραίτητα υποτίμηση του νησιού και των κατοίκων του. Και μιλώντας για υποτίμηση, ας μην ξεχνάμε μια πολύ συγκεκριμένη στάση των ίδιων των Κυπρίων απέναντι στην Πάφο ή τα Κοκκινοχώρια.

“Αν δεν σ΄αρέσκει δακάτω πήαιννε έσσω σου”

Περίεργο πλάσμα ο Κυπραίος. Βρίζει νυχθημερόν το μπουρδέλο/μπανανία/πελλόροτσο/ομφαλό της Γης όπου ζει, τους ανίκανους πολιτικούς, τον ττόππουζο που πετάει σκουπίδια στο χάιγουεϊ ή παρκάρει σε θέση ΑμΕΑ, τον ανάλγητο δημόσιο τομέα, τη διαφθορά, τον νεποτισμό, το σύστημα γενικά που σε πηδάει χωρίς σάλιο μόλις βρει την ευκαιρία (ενίοτε και χωρίς αυτή - αρκεί να βρει εσένα) - και πολύ καλά κάνει, τελευταία φορά που τσέκαρα μπορείς να ασκήσεις δριμεία κριτική σε μη ρασοφόρο ΠτΔ χωρίς να σε γιαουρτώσουν δημόσια. Όταν όμως πέσουν ακριβώς τα ίδια καντήλια αλλά με ελλαδική προφορά, ο πελλόροτσος μετατρέπεται αυτομάτως σε Νορβηγία κι ο θρασύτατος πουστοκαλαμαράς μπαίνει στη θέση του με το πιο πάνω... ακράδαντο επιχείρημα που θα ζήλευε κι ο δεινότερος ρήτορας. Προφανώς εάν δεν γεννήθηκες εκεί όπου ζεις, εργάζεσαι, αγάπησες, έκανες οικογένεια, φίλους, τα παιδιά σου είναι ουσιαστικά γηγενείς, πληρώνεις φόρους, τέλη, έκτακτες εισφορές κλπ, δεν έχεις το δικαίωμα να ψέξεις τα κακώς κείμενα γύρω σου γιατί, ελέω καταγωγής, πάλι συγκρίνεις την Κύπρο με τη χώρα σου και ως γνωστόν “σαν την Κύπρο εν έσιει”. Κι αφού λοιπόν μπει ο λαφαζάνης καλαμαράς στη θέση του, ο Κυπραίος επιστρέφει στο να βρίζει το “τριτοκοσμικό κρατίδιο” μεταξύ άλλων και για έλλειψη δημοκρατικότητας.

“Ήρτες δα κάτω τζαι εκάμαμέν σε άδρωπο”

Φαίνεται πως δεκαετίες της εσφαλμένης στερεοτυπικής αντίληψης στην Ελλάδα για τους “πλούσιους Κυπραίους που βρέθηκαν με ξενοδοχεία μετά την εισβολή” (δεν είναι να λατρεύεις τη μαμά πατρίδα;) έκαναν τους τελευταίους να πιστέψουν ότι έγιναν Μονακό. Συνεπώς όλοι αυτοί οι τυχάρπαστοι καλαμαράδες που έφταναν σ’ αυτές εδώ τις ακτές, είτε ως γαμπροί, ΕΛΔΥΚάριοι, τουριστικοί υπάλληλοι ή αρπαχτες στην τηλεόραση και τις νυχτερινές πίστες, ερχόταν για να εκμεταλλευτούν το ανεβασμένο βιοτικό μας επίπεδο και ταυτόχρονα να μας πάρουν τις δουλειές και τις γυναίκες μας (yeap, it's a thing). Η κατάσταση επιδεινώθηκε μετά το ξέσπασμα της ελληνικής κρίσης, όταν αυξήθηκαν οι Ελλαδίτες μετανάστες (πλέον) και ο Κύπριος βεβαιώθηκε ότι μας κουβαλιούνται έσσω μας για να λιγδώσει τ’ αντεράκι τους. Η κυπριακή κρίση και το κούρεμα λειτούργησαν ως wake up call βάζοντας φρένο στον άκρατο αρχοντοχωριατισμό, όμως έμειναν κάποια κατάλοιπα να κάνουν παρέα τα κόκκινα δάνεια και τις υποθηκευμένες επαύλεις. Αυτή η φράση ακούγεται πλέον τόσο αληθοφανής όσο η “Νέα Στρατηγική” του Νικόλα αλλά, ευτυχώς για όλους μας, όλο και σπανιότερα.

“Από Ελλάδα είσαι; Πηγαίνω συχνά Ελλάδα, αρέσκει μου πολλά στην Ερμού”

Να ξεκαθαρίσουμε κάτι. Η φράση δεν είναι προσβλητική, ούτε καν ενοχλητική, είναι όμως λάθος διατυπωμένη. Ελλάδα δεν είναι μόνο η Αθήνα (ήταν και τίτλος εκπομπής της ΕΡΤ στα 80s) και στα σίγουρα μία πόλη δεν αντιπροσωπεύει μια ολόκληρη χώρα. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 η Ελλάδα έχει πληθυσμό κοντά στα 11 εκατ. και περίπου 3,1 από αυτά ζουν στο ευρύτερο πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας, συνεπώς είμαστε κοντά στα 8 εκατ. Ελλαδίτες που δεν είμαστε απ' την πρωτεύουσα, δεν έχουμε ή δεν θέλουμε να έχουμε κάποια σχέση μαζί της.

Κατανοώ ότι συνήθως εξάγουμε κάποιο (πλασματικό) συμπέρασμα για μια χώρα και τους ανθρώπους της επισκεπτόμενοι την πρωτεύουσα ή την πόλη-κράχτη της, όμως σκεφτείτε πόσο σπαστικό ακούγεται το “Από Κύπρο; Φοβερό μέρος, έκανα κάτι τρελά γαμήσια Αγία Νάπα αλλά δεν θυμάμαι και πολλά γιατί ήμουν κουδούνι. Τώρα που το λες παίζει να ήμουν και Μαγκαλούφ”.