Ούτε καν 130 χρόνια ιστορίας. Τόσο νεαρός είναι ο κινηματογράφος, αν συγκριθεί με άλλες μορφές τέχνης. Η ιστορία του όμως είναι μεγάλη και ποικιλοτρόπως μπορεί να την προσεγγίσει κανείς.

Μια προσέγγιση που παραμένει σχετικά ανεξερεύνητη είναι αυτή που αφορά στον θεατή. Το σινεμά δεν ήταν πάντοτε μια οργανωμένη έξοδος, ούτε η ευκαιρία να δει κανείς την τελευταία ταινία του αγαπημένου του σκηνοθέτη. Ιστορικά τουλάχιστον, ο ρόλος του θεατή μεταβάλλεται κατά την εξέλιξη του medium αυτού, συμβάλλοντας κιόλας σε ουσιαστικές αλλαγές που στην πορεία του χρόνου δημιούργησαν τον κινηματογράφο που είναι γνώριμος σε εμάς σήμερα.

Το πώς αντιλαμβανόμαστε στις μέρες μας την έξοδο στο σινεμά διαφέρει πολύ από την αντίστοιχη αντίληψη που είχαν οι άνθρωποι στις αρχές του 20ου αιώνα. Μια αλλαγή που σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στις μεταβαλλόμενες ανάγκες και επιθυμίες των ίδιων των θεατών. Αρχικά, ο κινηματογράφος δεν ήταν παρά μια φτηνή ψυχαγωγία για τις μάζες στα κινητά πανηγύρια. Οι ίδιοι οι πατέρες του κινηματογράφου, οι αδελφοί Lumière, δεν θεωρούσαν ότι ο κινηματογράφος έχει ιδιαίτερο μέλλον ως μορφή τέχνης. Σιγά σιγά όμως, το μέσο αυτό άρχισε να μπαίνει στις πόλεις, σε θέατρα, και σε άλλες ειδικά διαμορφωμένες αίθουσες. Και ενώ δεν είχε πάρει ακόμα σε καμία περίπτωση σοβαρό status, ούτε ως μορφή διασκέδασης, ούτε ως μορφή τέχνης, είχε ήδη ξεκινήσει την πορεία του για να μετεξελιχθεί στον γίγαντα που είναι σήμερα.

Οι σκοτεινές και ζεστές αίθουσες του κινηματογράφου ήταν ιδανικό καταφύγιο από το κρύο αλλά και από το επικριτικό μάτι των περαστικών, if you know what I mean

Για ένα μεγάλο μέρος της πρώιμης ιστορίας του, θεωρούνταν ο κακός αδελφός του θεάτρου, μια φτηνή και ευτελής μορφή διασκέδασης για τις κατώτερες τάξεις. Οι σκοτεινές και ζεστές αίθουσες του κινηματογράφου ήταν ιδανικό καταφύγιο από το κρύο αλλά και από το επικριτικό μάτι των περαστικών, if you know what I mean. Ήταν η φθηνότερη μορφή διασκέδασης με διαφορά. Έτσι οι κινηματογραφικές αίθουσες κατακλύζονταν από φτωχούς, ζητιάνους, ναρκομανείς, αλκοολικούς και άλλους παρίες.

Οι αρχές του 20ου αιώνα ήταν μια περίοδος μεγάλων οικονομικών και κοινωνικών αλλαγών. Η λιτότητα και η φτηνή διασκέδαση που προσέφερε ο κινηματογράφος, καθώς και οι περαιτέρω τεχνολογικές εξελίξεις, συνέβαλαν στο να αρχίσει να γίνεται ο κινηματογράφος όλο και πιο δημοφιλής. Τότε ήταν που άρχισε να θεωρείται μια αξιοπρεπής και καλή έξοδος για μια οικογένεια. Και όπως θα’ ταν φυσικό επόμενο, οι τιμές των εισιτηρίων άρχισαν να ανεβαίνουν, ειδικές αίθουσες για σινεμά άρχισαν να εμφανίζονται, και προγράμματα τα οποία παρουσίαζαν μεγαλύτερες ταινίες ξεκίνησαν να προβάλλονται. Πράγμα που επέτρεψε στους κινηματογραφιστές της εποχής να επεκτείνουν και να εξελίξουν τις ταινίες τους, θέτοντας τον κινηματογράφο σε μια πιο δραστική πορεία εξέλιξης.

Ας μην ξεχνάμε, στα πρώτα χρόνια ύπαρξης του κινηματογράφου δεν υπήρχαν ταινίες μεγάλου μήκους, ούτε καν ταινίες μυθοπλασίας. Επομένως, ούτε ο τρόπος λειτουργίας των σινεμά ήταν ο ίδιος. Τα λεγόμενα τότε Nickelodeons (από το πόσο κόστιζε να μπει κανείς μέσα στην αίθουσα: One Nickel = μια πεντάρα), στέγαζαν κινηματογραφικά προγράμματα τα οποία αποτελούνταν από πολλαπλές μικρές ταινίες, οι οποίες έπαιζαν σε επανάληψη κατά τη διάρκεια της ημέρας. Οι θεατές δεν χρειαζόταν να περιμένουν να τελειώσει η μια προβολή για να μπουν στην επόμενη. Πλήρωναν την πεντάρα τους, έμπαιναν μέσα και όση ώρα ήθελαν έμεναν.

Για όλους όσοι ενδιαφέρονται να γνωρίσουν λίγο περισσότερο τον κινηματογράφο εκείνης της εποχής, ορίστε κάποιοι πρωτοπόροι σκηνοθέτες που αξίζουν την προσοχή μας!

Lumière Brothers: Εφευρέτες του Cinématographe, μιας από τις πρώτες κινηματογραφικές μηχανές.

Georges Méliès: Πρωτοπόρος σκηνοθέτης, ο οποίος πειραματίστηκε με ειδικά εφέ.

Edwin S. Porter: Σκηνοθέτης της πρώτης αφηγηματικής ταινίας, The Great Train Robbery (1903).

Alice Guy-Blaché: Η πρώτη γυναίκα σκηνοθέτης.

Thomas A. Edison: Ναι, αυτός ο Edison.

D. W. Griffith: Ένας από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες. Αξιοσημείωτες ταινίες το The Birth of a Nation (1915) και το Intolerance (1916).