To Χόλιγουντ σπάνια ασχολείται με το soccer (το δικό μας ποδόσφαιρο δηλαδή) κι όταν το κάνει συνήθως α) παίζουν πιτσιρίκια με σεξουαλικά στερημένες μαμάδες (οι γνωστές “soccer moms”) και β) αναφέρεται κάποια στιγμή ο Beckham. Οπότε καλό είναι να αφήνουμε το άθλημα στην ησυχία του (υπάρχουν άλλωστε πάντα το φούτμπολ και το μπέιζμπολ) ή σε παραγωγές εκτός ΗΠΑ, απ' όπου και προέρχονται τα καλύτερα δείγματα του είδους, όπως μαρτυρά και η λίστα που συντάξαμε με αφορμή -τι άλλο;- το Παγκόσμιο Κύπελλο της Ρωσίας. Γιατί πως αλλιώς να γεμίσουν οι -ατέλειωτες- ώρες ανάμεσα στα παιχνίδια;

Escape to Victory (1981) https://youtu.be/xOxj26vcwMI Αλήθεια, φανταστήκατε ποτέ ότι θα βλέπατε τον Max Von Sydow, τον Sylvester Stallone, τον Michael Caine και θρύλους της μπάλας όπως ο Πελέ, ο Bobby Moore και ο Ardiles στην ίδια ταινία, πόσο μάλλον στο ίδιο δωμάτιο; Κι όμως, συνέβη και πρέπει να ευχαριστήσουμε τα αθάνατα 80s και τον θρυλικό σκηνοθέτη John Huston γι' αυτό! Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι ναζί επινοούν ένα προπαγανδιστικό κόλπο όπου η δική τους ποδοσφαιρική ομάδα επίλεκτων να δώσει αγώνα με τη μεικτή αιχμαλώτων συμμάχων κι εμείς απολαμβάνουμε κινηματογραφικό ποδόσφαιρο υψηλού επιπέδου γαρνιρισμένο με το απαραίτητο over the top δράμα. Βασισμένο (πολύ χαλαρά) στους “αγώνες θανάτου” που έδινε η ουκρανική ομάδα αιχμαλώτων Σταρτ εναντίον των Γερμανών το 1942 χωρίς όμως το ανάλογο happy ending για τους Ουκρανούς που κατέληξαν στο εκτελεστικό απόσπασμα (αν μάθαμε ένα πράγμα για τους κωλοναζί είναι ότι δεν ήξεραν να χάνουν.

Η Φανέλα με το 9 (1988) https://youtu.be/BBOkaCLvFcw Το (άνισο) φιλμ του Παντελή Βούλγαρη αποτελεί την ίσως μοναδική σοβαρή προσπάθεια του ελληνικού κινηματογράφου να ασχοληθεί με το ποδοσφαιρικό κατεστημένο της χώρας. Ο Στράτος Τζώρτζογλου είναι ο ταλαντούχος ποδοσφαιριστής που ξεκινά την καριέρα του από μία μικρή ομάδα για να φτάσει να παίζει στα σαλόνια της Α' Εθνικής και μέσα από νίκες και ήττες, τραυματισμούς και έντονο παρασκήνιο θα καταλάβει ότι η επιτυχία έχει το τίμημά της.

Fever Pitch (1997) https://youtu.be/gGv8S1nqzdk Το βιβλίο του Nick Hornby (About a Boy) γύρω από την αρρώστια του συγγραφέα για την Άρσεναλ μεταφέρθηκε στην οθόνη από τον David Evans με τη μορφή ρομαντικής κομεντί. Ο Colin Firth υποδύεται τον παθιασμένο με την ομάδα δάσκαλο που ζει και αναπνέει για την Άρσεναλ από τότε που θυμάται τον εαυτό του, μια εμμονή που φέρνει σύννεφα στη σχέση του με μία συνάδελφο (Ruth Gemmell). Ένα αμερικανικό remake με τον Jimmy Fallon και το μπέιζμπολ στη θέση του ποδοσφαίρου βγήκε το 2005.

Bend It Like Beckham (2001) https://youtu.be/Z7Pt_GMDdGo Πριν βγει αυτή η κωμωδία-έκπληξη από τη Βρετανία ο κόσμος αγνοούσε την ύπαρξη τόσο της Keira Knightley όσο και του Jonathan Rhys-Meyers που εδώ υποδύονται την κολλητή και το ερωτικό ενδιαφέρον της ηρωίδας Parminder Nagra, της νεαρής κόρης αυστηρών Ινδών μεταναστών που όχι μόνο λατρεύει το ποδόσφαιρο αλλά διαθέτει και το απαραίτητο ταλέντο για να κάνει καριέρα στο άθλημα. Αν και το σενάριο παίζει σε γνώριμο γήπεδο, είναι οι καλογραμμένοι διάλογοι, οι ολοζώντανοι χαρακτήρες και οι ενθουσιώδεις ερμηνείες από το ικανότατο καστ που την έκαναν να ξεχωρίσει και να βγάλει τουλάχιστον δύο σταρ στην πορεία.

Mean Machine (2001) https://youtu.be/oc3LtcVT1WA Ένας διάσημος ποδοσφαιριστής οδηγείται στη φυλακή όπου προπονεί μια ομάδα συγκρατούμενών του, με σκοπό να κατατροπώσουν τους φύλακες στον μεταξύ τους αγώνα. Με executive producer τον Guy Ritchie δεν νομίζω να περίμενε κανείς κάτι λιγότερο από «ζαλισμένα» πλάνα, μια κάμερα που δεν κάθεται στιγμή ήσυχη, βιντεοκλιπίστικη αισθητική, ξέφρενους ρυθμούς, άφθονο βρισίδι, στυλιζαρισμένη βία, το σκληρό μούτρο του Vinnie Jones και τα ακροβατικά του Jason Statham, σωστά;

Shaolin Soccer (2001) https://youtu.be/t0C9BC8PLbE Σύγχρονος Σαολίν επανασυνδέεται με τους αδελφούς του για να οργανώσουν μια ομάδα ποδοσφαίρου χρησιμοποιώντας το ταλέντο τους στις πολεμικές τέχνες. Άκρως διασκεδαστικός συνδυασμός αθλητικής κωμωδίας και ξέφρενου κουνγκ φου που υπήρξε μία από τις μεγαλύτερες εισπρακτικές επιτυχίες του ασιατικού box-office.

Mike Bassett: England Manager (2001) https://youtu.be/gCyivMpgO7c Πίσω στα «πέτρινα χρόνια» με τον Graham Taylor στο τιμόνι, η Εθνική Αγγλίας ήταν ο περίγελος του διεθνούς ποδοσφαίρου: την άθλιά της εμφάνιση στο Euro ’92, ακολούθησε ο αποκλεισμός της από το Μουντιάλ των ΗΠΑ, Η «σταύρωσή» της από τις βρετανικές τάμπλοϊντ και η προβολή ενός ντοκιμαντέρ που «στόλιζε» τον προπονητή για τα καλά. Αυτήν ακριβώς την περίοδο διακωμωδεί εύστοχα η κωμωδία του Steve Barron που περιγράφει με ψευδο-ντοκιμαντερίστικο στυλ την ανάληψη της τεχνικής ηγεσίας της Εθνικής Αγγλίας από έναν δευτεροκλασάτο προπονητή - με καταστροφικές συνέπειες! Έξοχα αστείος ο Ricky Tomlinson στον κεντρικό ρόλο, σπαρταριστοί διάλογοι, άφθονα ποδοσφαιρικά in-jokes και cameos από Πελέ μέχρι Ρονάλντο.

Kicking & Screaming (2005) https://youtu.be/uhVqNhOKVws Ένας οικογενειάρχης που υπήρξε θύμα της ανταγωνιστικής φύσης του πατέρα του αναλαμβάνει προπονητής της ομάδας ποδοσφαίρου του γιου του, ανακαλύπτει ότι έχει κληρονομήσει τα ελαττώματα του μπαμπά του. Ανάλαφρη κωμωδία του κύκλου «αουτσάιντερ-που-γίνονται-φαβορί» (από αυτές που τονώνουν το ηθικό του μέσου αμερικανού loser) με κινητήριo δύναμη τον Will Ferrell στο ρόλο του οικογενειάρχη που αναλαμβάνει μια ποδοσφαιρική ομάδα πιτσιρικάδων για να αποδείξει στον μπαμπά του ότι αξίζει.

Goal! (2005) https://youtu.be/4slq3RYc0TI Ένας ισπανόφωνος νεαρός από το Λος Αντζελες, που ονειρεύεται να γίνει ποδοσφαιριστής, έρχεται ένα βήμα πιο κοντά στο στόχο του, όταν του δίνεται η ευκαιρία να αγωνιστεί σε μια αγγλική ομάδα. Tο ποδόσφαιρο έχει τα κλισέ του, το ίδιο και αυτό το καλογυρισμένο αθλητικό δράμα (πρώτο κεφάλαιο μιας τριλογίας) του Danny Cannon που αποδίδει με τον ρεαλιστικότερο τρόπο το πάθος, τη συγκίνηση και την ομορφιά της στρογγυλής θεάς σε όλο τους το μεγαλείο. Εντυπωσιακή υπερπαραγωγή γυρισμένη στα διασημότερα γήπεδα της Ευρώπης και με ένα καστ ζωντανών θρύλων της μπάλας όπως Ζιντάν, Μπέκαμ, Ραούλ και Κλάιφερτ. Ακολουθήθηκε από τα “Goal II: Living the Dream” (2007) and “Goal! III: Taking on the World” (2009).

Zidane: A 21st Century Portrait (2006) & Maradona by Kusturica (2008) https://youtu.be/iHOc0Hs3dYg Αν θεωρείσαι από τους καλύτερους παίκτες στην ιστορία του ποδοσφαίρου, λογικό είναι κάποια στιγμή να αποκτήσεις το δικό σου ντοκιμαντέρ. Το πρώτο (δείτε το εδώ είναι ένα απάνθισμα κινήσεων και εκφράσεων που συνθέτουν το φαινόμενο Zizu όπως τις κατέγραψαν οι 17 κάμερες του αγώνα Ρεάλ Μαδρίτης - Βιλαρεάλ το 2005 ενώ στο δεύτερο ο Emir Kusturica ακολουθεί τον Αργεντινό θρύλο στους δρόμους, τα γήπεδα και τα καμπαρέ του Μπουένος Άιρες.

The Damned United (2009) https://youtu.be/fFw84qOt5xA Πολύ πριν γίνει Οσκαρικό υλικό με τα “The King's Speech” και “Les Miserables” ο Tom Hooper καταπιάστηκε με την ιστορία του θρυλικού, χαρισματικού άνδρα του βρετανικού ποδοσφαίρου Brian Clough (τον υποδύεται ο άνθρωπος για όλες τις βιογραφίες Michael Sheen), εστιάζοντας στο διάστημα των 44 ημερών κατά το οποίο διετέλεσε προπονητής της Leeds United (την οποία μισούσε).

Pelé: Birth of a Legend (2016) https://youtu.be/XBrfxHOXsDE Ο πάμφτωχος Έντσον Αράντες ντο Νασιμέντο καταφέρνει να ξεπεράσει όλες τις κοινωνικές αντιξοότητες και, ως Πελέ, να οδηγήσει στα 18 του χρόνια την εθνική Βραζιλίας στην κατάκτηση του Παγκοσμίου Κυπέλλου ποδοσφαίρου. Για αρχή το βιογραφικό φιλμ των ντοκιμαντεριστών Jeff και Michael Zimbalist υποσκάπτεται από την απόφαση να μιλάει όλο το -κυρίως βραζιλιάνικο- καστ αγγλικά και ν’ ακούγονται σαν κακοντουμπλαρισμένη τηλενουβέλα. Η ζημιά που γίνεται στις (ελάχιστες είναι η αλήθεια) απόπειρες για δραματικό effect είναι ανεπανόρθωτη - είναι πρακτικά αδύνατον να νιώσεις το παραμικρό δέσιμο με τους χαρακτήρες ή τα τεκταινόμενα. Όλα τα κλισέ του είδους παρόντα: φτώχεια, ανεμελιά, αθωότητα, δραματικό γεγονός που οδηγεί σε απότομη ωρίμανση, πατέρας-μέντορας, προπόνηση με μάνγκο, ανακάλυψη, εμψύχωση, καταξίωση (και ηλεκτρική κουζίνα δώρο στη μαμά), αμφισβήτηση, πρόκληση, τελικός θρίαμβος. Και απανωτά flashbacks από την προπόνηση με τα μάνγκο. Συν ένα εμψυχωτικό λογύδριο του τύπου-Γιόντα που τον ανακάλυψε για την “τζίνγκα”, τη μοναδική και σχεδόν μαγική βραζιλιάνικη τεχνική που θα επηρεάσει το παγκόσμιο ποδόσφαιρο όσο καμία. Μάνγκο. Tζίνγκα. Repeat. Και η τζίνγκα είναι αυτό ακριβώς που λείπει από την ταινία. Σε αντίθεση με τα καταραμένα μάνγκο.