Της Σταυριάνας Α. Κοφτερός*

Στις 18 Μαρτίου έγινε η πολύ-αναμενόμενη επίσημη έναρξη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας (European Innovation Council - EIC) στην οποία είχα την τιμή να συμμετάσχω, υπό την ιδιότητα μου ως μέλος της Επενδυτικής Επιτροπής και Πρέσβης του EIC, σε πάνελ για την ανάπτυξη της Ευρώπης. Το EIC αποτελεί εμβληματική πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο πλαίσιο του «Ορίζοντα Ευρώπη», με προϋπολογισμό άνω των €10 δισ. για καινοτομία deep tech.

Αυτό το φιλόδοξο και παγκόσμια μοναδικό πρόγραμμα που συνδυάζει ανάπτυξη προηγμένων τεχνολογιών και επιτάχυνσης για startups, έχει ως στόχο τη μετατροπή εξαιρετικών ερευνητικών αποτελεσμάτων σε καινοτόμα αποτελέσματα και την επιτάχυνση νεοφυών και καινοτόμων επιχειρήσεων ώστε να γιγαντωθούν και να γίνουν παγκόσμιοι market players. 

Αναγνωρίζοντας τη σημασία των επενδύσεων υψηλού ρίσκου σε καινοτομία και προηγμένες τεχνολογίες, που είναι κατά τέσσερις φορές λιγότερες σε σχέση με άλλες γεωγραφίες όπως η Αμερική και η Ασία, το EIC έρχεται επί σκοπού να καλύψει αυτό το κενό, στοχεύοντας σε επενδύσεις σε Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (ΜμΕ) και deep tech startups. Καινοτομίες δηλαδή με μεγαλύτερο ορίζοντα και άρα πιο αυξημένο ρίσκο. Το EIC σχεδιάστηκε για να αντιμετωπίσει αυτό το κενό, προσφέροντας μέσω του EIC Fund χορηγίες (grants) μέχρι και €2.5 εκατ. και απευθείας επενδύσεις μέχρι και €15 εκατ. ανά εταιρεία στο μετοχικό τους κεφάλαιο.

Σκοπός η επιτάχυνση της διαδικασίας ένταξης των καινοτομιών στην αγορά. 

Δεδομένου των αποτελεσμάτων της πιλοτικής εφαρμογής του Συμβουλίου με πέραν των 5700 νεοφυών και ΜμΕ να πετυχαίνουν χρηματοδότηση €3.4 δισ., οι προβλέψεις για τον αντίκτυπο του προγράμματος είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικές.

Προετοιμασία για το EIC τα Προγράμματα Καινοτομίας του ΙδΕΚ

Στην πιλοτική εφαρμογή του EIC το 2018-2020 η Κύπρος είχε χαμηλή συμμετοχή. Παρόλα αυτά, το Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΙδΕΚ) εισήγαγε τα Προγράμματα Επιχειρηματικής Καινοτομίας έχοντας κατά νου το μοντέλο του EIC τόσο ως προς τον σκοπό του όσο και ως προς τη δομή του, με τη συμμετοχή ενός πάνελ αξιολογητών, στην πλειοψηφία τους από το EIC, με επενδυτική εμπειρία. Στρατηγικός στόχος των φιλόδοξων αυτών προγραμμάτων είναι η ενίσχυση της εξωστρέφειας των Κυπριακών επιχειρήσεων, δίνοντας ώθηση στη μετατροπή καινοτόμων ιδεών σε προϊόντα και υπηρεσίες με προοπτικές διείσδυσης στη διεθνή αγορά.

Μέσα από τα Προγράμματα Καινοτομίας του ΙδΕΚ συνολικά 85 καινοτόμες επιχειρήσεις, εκ των οποίων οι 25 υφιστάμενες και οι 60 νεοφυείς, έλαβαν χρηματοδότηση άνω των €20 εκατομμυρίων στο πλαίσιο των δύο κύκλων των προσκλήσεων “PRE-SEED”, “SEED” και “INNOVATE”. Ποσό που ανέρχεται στα €30.4 εκατομμύρια, με μόχλευση €9.7 εκατομμύρια ίδιας επένδυσης από τις επιχειρήσεις. Ο θετικός αντίκτυπος που προκύπτει είναι κάτι περισσότερο από εμφανής, καθώς οι συγκεκριμένες χρηματοδοτήσεις συμβάλλουν στη δημιουργία 188 νέων θέσεων εργασίας, εκ των οποίων οι 86 σε υφιστάμενες και οι 102 σε νεοφυείς επιχειρήσεις. Αναμένεται μάλιστα, επιστροφή στην εθνική επένδυση, εις τριπλούν. Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι το 19% των επιχειρήσεων που έλαβαν χρηματοδότηση είναι νεοσύστατες και δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο των Προγραμμάτων.

Πέρα από τον άμεσο αντίκτυπο που προδιαγράφεται στην οικονομία της χώρας, τα Προγράμματα Καινοτομίας του ΙδΕΚ, στόχο έχουν να λειτουργήσουν και ως springboard για τις Κυπριακές νεοφυείς και καινοτόμες ΜμΕ, ώστε να ανταγωνιστούν επιτυχώς για εξασφάλιση χρηματοδότησης από το EIC. 

Συχνά σχολιάζουμε στην Κύπρο ότι η χώρα δεν διαθέτει αγορά επενδύσεων υψηλού ρίσκου. Παρεμβάσεις και οικονομικά εργαλεία όπως τα συγκεκριμένα προγράμματα λειτουργούν ως χρηματοδότηση σποράς για να καλύψουν το εγχώριο χρηματοδοτικό κενό. Ταυτόχρονα, βοηθούν στην ωρίμανση των εταιρειών και στην προετοιμασία τους ώστε να είναι σε καλύτερη θέση να διεκδικήσουν με επιτυχία χρηματοδότηση μέχρι και €17.5 εκατ. από τον μεγαλύτερο Ευρωπαϊκό επενδυτή καινοτομίας που δεν είναι άλλος από το EIC.

Η Κύπρος μπορεί και πρέπει να πρωταγωνιστήσει 

Η κατεύθυνση λοιπόν από πλευράς Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ξεκάθαρη υπέρ της καινοτομίας και σηματοδοτεί μία νέα εποχή, στην οποία οι Κυπριακές νεοφυείς και καινοτόμες επιχειρήσεις μπορούν αλλά και οφείλουν να συμμετέχουν εκμεταλλευόμενες τις χρηματοδοτικές ευκαιρίες για να κατακτήσουν Ευρωπαϊκές αγορές.

Σίγουρα, έχουμε ακόμη αρκετό δρόμο να διανύσουμε, όμως μέσα από τις μεταρρυθμίσεις που υλοποιούνται και την προώθηση των αναγκαίων ενεργειών, οι εθνικές επενδύσεις στην επιχειρηματική καινοτομία μπορούν να κάνουν τη διαφορά και να ενισχύσουν το οικοσύστημα, διαμορφώνοντας εν τέλει, ένα νέο οικονομικό μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης για την Κύπρο, βασισμένο στην έρευνα, την καινοτομία και την τεχνολογική ανάπτυξη.

Ο «Ορίζοντας Ευρώπη» και το EIC είναι το “Champions League” της Ε&Κ και δικαιολογημένα αποτελεί έναν από τους βασικούς οδηγούς για τη μετεξέλιξη και αναβάθμιση των προγραμμάτων του ΙδΕΚ στη νέα προγραμματική περίοδο. Στόχος μας είναι η εθνική επένδυση στις καινοτόμες επιχειρήσεις μέσω των Προγραμμάτων του Ιδρύματος και η μετεξέλιξη του οικοσυστήματος, ούτως ώστε να δράσουν καταλυτικά για να μειώσουμε τη σημαντική ανταγωνιστική διαφορά, να αυξήσουμε τις συμμετοχές αλλά και τις πιθανότητες επιτυχίας. 

Ήδη ανακοινώθηκαν οι πρώτες προσκλήσεις υποβολής προτάσεων του EIC με συνολικό προϋπολογισμό ύψους €1.5 δισ. για το 2021. Είναι η ώρα κυριολεκτικά του “Think Big, Αct Strong” για να διεκδικήσουμε με αξιώσεις και να δούμε Κυπριακές νεοφυείς και καινοτόμες επιχειρήσεις στο πάνθεον του EIC.

*Αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας, Διευθύντρια Επικοινωνίας και Καινοτομίας του Δημοκρατικού Συναγερμού, μέλος της Επενδυτικής Επιτροπής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας (EIC) και EIC Ambassador