Υποτίθεται πως όταν καταναλώνουμε ένα γεύμα, όχι μόνο αναπληρώνουμε την ενέργεια που έχουμε ξοδέψει, αλλά δημιουργούμε και αποθέματα για τη συνέχεια της ημέρας.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι που μπορούν να εξηγήσουν το αίσθημα της υπνηλίας και του φουσκώματος που αισθανόμαστε μετά το γεύμα και ιδίως, μετά την κατανάλωση μεσημεριανού γεύματος. Οπως γράφει η Ελεάννα Τσιτσιμπίκου, διαιτολόγος – διατροφολόγος, οι βασικοί λόγοι που συμβαίνει αυτό είναι:

Μεταβολικός κύκλος και πεπτική διαδικασία

Το σώμα μας χρειάζεται ενέργεια, όχι μόνο για να φέρει εις πέρας τις δραστηριότητες της ημέρας, αλλά και για να λειτουργήσει σωστά ως οργανισμός. Άρα η ενέργεια που παίρνουμε από το φαγητό μας, ακολουθεί μια πορεία όπου: τα τρόφιμα που καταναλώνουμε υποβάλλονται σε διάσπαση σε θρεπτικών συστατικών, τα θρεπτικά συστατικά διασπώνται ή/και μετατρέπονται σε άλλα συστατικά και τελικά ανάλογα με τις ανάγκες του οργανισμού μας και διάθεση ενέργειας -θερμίδων προς «καύση» – χρησιμοποίηση πρώτα για τις άμεσες και έπειτα για τις έμμεσες ανάγκες του οργανισμού.

Φυσικά, αυτά δεν αποτελούν απλές διαδικασίες, αλλά περίπλοκες αλληλουχίες ορμονικών αντιδράσεων. Ορμόνες απελευθερώνονται για να αυξήσουν το αίσθημα πληρότητας (κορεσμού), απελευθερώνονται για τη μεταφορά των συστατικών και την επιλογή της εναπόθεσής τους στα κατάλληλα κύτταρα, ώστε εκεί να χρησιμοποιηθούν ως ενέργεια.

Ως μέρος αυτής της διαδικασίας, εμπλέκονται και ορμόνες που μπορούν να οδηγήσουν σε υπνηλία, όπως η σεροτονίνη, ή ακόμα και η μελατονίνη, η οποία δεν επηρεάζεται άμεσα από τη λήψη τροφής. Πολλές, όμως, τροφές μπορεί να επηρεάσουν τη διέγερση της παραγωγής ορμονών «χαλάρωσης».

Γεύμα πλούσιο σε τροφές που χαλαρώνουν

Ο λόγος στην τρυπτοφάνη, τη σεροτονίνη, τη μελατονίνη και τους υδατάνθρακες. Αρχικά η τρυπτοφάνη είναι ένα αμινοξύ που βρίσκεται σε πρωτεϊνούχα τρόφιμα, και ιδίως στη γαλοπούλα, τη σόγια, τα αυγά, το γάλα, το τυρί, το τόφου και το ψάρι. Ναι στο ψάρι! Να η πρώτη βασική απάντηση στην πιο συνηθισμένη ερώτηση «γιατί το ψάρι με κοιμίζει;».

Η τρυπτοφάνη χρησιμοποιείται από τον οργανισμό για τη δημιουργία σεροτονίνης, η οποία με τη σειρά της βοηθά στη ρύθμιση του ύπνου. Επιπλέον, τρόφιμα όπως τα κεράσια επηρεάζουν τα επίπεδα μελατονίνης, που συνδέεται με τον ύπνο.

Δε ξεχνάμε πως οι υδατάνθρακες προκαλούν αύξηση και επακόλουθη πτώση του σακχάρου στο αίμα, το οποίο συνδέεται με το αίσθημα ενέργειας, ενώ όταν παραλείπουμε του υδατάνθρακες από ένα γεύμα, τότε μπορεί ακόμα και μετά από την κατανάλωσή του να νιώθουμε ακόμα μεγαλύτερη αδυναμία (Να και η δεύτερη απάντηση σχετικά με την υπνηλία που νιώθουμε μετά το ψάρι. Οι περισσότεροι συνηθίζουν να το καταναλώνουν σκέτο, ή και με λαχανικά, αλλά χωρίς αμυλούχους υδατάνθρακες).

Τέλος, υπάρχουν τρόφιμα που συμβάλλουν στην χαλάρωση των μυών, όπως οι μπανάνες.

Η ποσότητα του γεύματος

Όταν δεν ευθύνεται το είδος της τροφής που καταναλώσαμε για την υπνηλία που νιώθουμε μετά από αυτό, τότε ίσως πρέπει να αναλογιστούμε μήπως η ποσότητα της προσλαμβανόμενης τροφής ήταν υπερβολική. Η αλήθεια είναι πως όσο μεγαλύτερος είναι ο όγκος του γεύματος που καταναλώνουμε, τόσο περισσότερη ενέργεια εναποτίθεται στη διαδικασία πέψης της.

Άρα, εκτός από το φούσκωμα, καταφέραμε να ρίξουμε τους τόνους, ώστε να αφοσιωθούμε στην πιο βασική βιοχημική διαδικασία για τον οργανισμό μας εκείνη τη στιγμή, την πέψη ή αλλιώς τη χώνεψη.

Ανεπαρκής σωματική δραστηριότητα

Παρόλο που θα σκεφτόταν κανείς, πώς η άσκηση προκαλεί κούραση, ή εξουθένωση μέσα στη μέρα, δεν είναι έτσι. Επιστημονικές μελέτες έχουν αποδείξει ότι η συστηματική φυσική δραστηριότητα και ιδίως η άσκηση μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην αύξηση του αισθήματος ενέργειας, αντί να μας κουράζει.

Παρά τις χαμηλότερες καύσεις που προκύπτουν από την καθιστική ζωή, δεν δημιουργείται ενεργειακό απόθεμα. Αντίθετα, η φυσική δραστηριότητα είναι αυτή που επιτυγχάνει συνεχές αίσθημα ευεξίας και ενέργειας, αυξάνει τα επίπεδα συγκέντρωσης και της ικανότητας αντίληψης κάνοντάς μας αποτελεσματικότερους/ες σε ό,τι κάνουμε.

Έλλειψη ποιοτικού ύπνου και κατανάλωση καφεΐνης

Η έλλειψη ποιοτικού ύπνου μπορεί να επηρεάσει το αίσθημα μετά το γεύμα, κάτι που ούτε η κατανάλωση πρωινού καφέ δε θα μπορεί να αποτρέψει. Ο συνδυασμός του «κακού» ύπνου με τις διαδικασίες της πέψης ενός φαγητού μπορεί να είναι ο τέλειος συνδυασμός αν θέλουμε να πετύχουμε έναν μεσημεριανό ύπνο, παρόλο που ούτε ο μεσημεριανός ύπνος ούτε ο ύπνος μετά από την κατανάλωση φαγητού συστήνονται.

Επιπλέον, μπορεί ο καφές να μας ξυπνάει το πρωί, δίνοντάς μας μια παρακίνηση να ξεκινήσουμε την ημέρα μας, ακόμα και μετά από έναν κακό ύπνο, όμως η επίδραση της καφεΐνης φθίνει μετά από μερικές ώρες, περίπου την ώρα του μεσημεριανού γεύματος, δηλαδή. Συνδυασμός που μας κάνει να παρακαλούμε να κλείσουμε λίγο τα μάτια μας. Εδώ οι περισσότεροι θα επιχειρούσαν να πιούν κι άλλο καφέ… κι άλλο… μέχρι να ξυπνήσουν. Όμως και ο καφές δεν κάνει θαύματα.

Αντίθετα, μπορεί να χρειαστεί να διαχειριστούμε και τη νευρικότητά μας μαζί με την υπνηλία μας.

Άλλες καταστάσεις υγείας

Γενικά, λίγη υπνηλία μετά το φαγητό δε χρειάζεται να μας ανησυχεί, όμως υπάρχουν και κάποιες περιπτώσεις που μπορεί να χρειάζεται να ψάξουμε περισσότερο τα αίτιά της. Εκτός από την απολύτως φυσιολογική υπνηλία μετά το γεύμα για την οποία μπορεί να ευθύνονται κάποια ή όλα τα παραπάνω, υπάρχουν και περιπτώσεις που μπορεί να οφείλεται κάποιο πρόβλημα υγείας. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι:

Σακχαρώδης διαβήτης, τροφική δυσανεξία ή τροφική αλλεργία, άπνοια ύπνου, αναιμία, θυρεοειδοπάθεια, κοιλιοκάκη. Εάν, παρόλα όσα αναφέραμε προηγουμένως είμαστε ανήσυχοι σχετικά με αυτό το σύμπτωμα, ας απευθυνθούμε στο/στη γιατρό ή τον/τη διαιτολόγο μας, ώστε να καθοδηγηθούμε.

Πηγή