Συνέντευξη στην Νίκολα Καρατζιά  

Η Ανεξάρτητη Εμπειρογνώμονας σε θέματα Ισότητας των Φύλων και Σύμβουλος του Υπουργού Εξωτερικών για θέματα Ισότητας των Φύλων, κα Τζόζη Χριστοδούλου, αναλύει στην Avant – Garde την κατάσταση που εικάζει ότι θα επικρατήσει στο Αφγανιστάν – κυρίως- για γυναίκες και παιδιά, υπό την κυριαρχία των Ταλιμπάν. Εξηγεί γιατί το όλο ζήτημα θε πρέπει να μας ενδιαφέρει, πως αυτοί οι άνθρωποι μπορούν να γίνουν δόλωμα και θύματα ακόμη και ως πρόσφυγες, ενώ μιλάει και για τις ανησυχίες και προβληματισμούς του ίδιου του Υπουργού Εξωτερικών, κ. Νίκου Χριστοδουλίδη. 

Ποια συναισθήματα σου δημιουργεί η ανακατάληψη του Αφγανιστάν από τους Ταλιμπάν, γνωρίζοντας την ακραία στάση και ισχυρές πεποιθήσεις τους απέναντι στις γυναίκες και τα δικαιώματά τους;

Θυμός και οργή είναι τα συναισθήματα που μου δημιουργούνται. Το τι συμβαίνει είναι ασύλληπτο.  Στο πρόσωπο τους είναι σχεδιασμένη η απόλυτη πατριαρχία που ευθέως θέλει να εξαλείψει τις γυναίκες και να τις χρησιμοποιήσει ως όπλο πολέμου, ως αναπαραγωγικές μηχανές και να τις οδηγήσει στην απόλυτη εξαθλίωση, ενώ παράλληλα απειλούνται με θάνατο. Οι γυναίκες βρίσκονται στα χέρια αυτών που θα τις εξαναγκάσουν σε γάμο, θα τις βιάζουν καθημερινά ή/και θα τις πωλούν με σκοπό μεταξύ άλλων τη σεξουαλική εκμετάλλευση. Η προσωπική μου άποψη, είναι ότι οι πόλεμοι και οι συγκρούσεις είναι μια ανδρική υπόθεση με σκοπό την κυριαρχία και την εξουσία, με θύματα ολόκληρες κοινωνίες και πολιτισμούς, τους ίδιους τους άνδρες, τις γυναίκες και τα παιδιά.   

Πέραν από αβέβαιο, ποιο πιστεύεις ότι θα ναι το αύριο των γυναικών και παιδιών εκεί;

Δεν είναι αβέβαιο το μέλλον τους. Είναι ένα μέλλον σίγουρο που παραπέμπει σε σκοταδισμό και στην οπισθοδρόμηση, σε παραβίαση κάθε ανθρώπινης αξίας και δικαιωμάτων. Προορίζονται και στρατολογούνται για νύφες ή ως σάρκες. Όλα όσα έχουν επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια προς την ενίσχυση των δικαιωμάτων τους, σε πρόσβαση στην εκπαίδευση και την πολιτική, έχουν εξαφανιστεί μόνο μέσα σε κάποια λεπτά. Όσον αφορά στα αγόρια, το πιο πιθανόν είναι ότι θα λάβουν την κατάλληλη εκπαίδευση ώστε να αφομοιωθούν στην ομάδα των Ταλιμπάν. 

Θεωρείς ότι υπάρχει έστω και η ελάχιστη βαρύτητα στους ισχυρισμούς των Ταλιμπάν που θέλουν τα κορίτσια να συνεχίζουν το σχολείο και αν ναι, μήπως η «γνώση» θα είναι «επιλεκτική» και εργαλείο στρατολόγησης;

Δεν μπορώ να γνωρίζω κάτι τέτοιο. Εάν ισχύει αυτός ο ισχυρισμός και όπως το αντιλαμβάνομαι από τα κείμενα που ενημερωνόμαστε, τα κορίτσια θα συνεχίσουν το σχολείο μέχρι το 12ο έτος της ηλικίας τους και ακολούθως, το πιθανότερο είναι να στρατολογηθούν ως νύφες. Δεν μιλάμε για ευκαιρίες ελεύθερης εκπαίδευσης με ορίζοντα την επαγγελματική τους ανέλιξη.  

Στο παρελθόν και μέσα από τις επαγγελματικές δραστηριότητές σου, έτυχε να έρθεις σε επαφή με γυναίκα από το Αφγανιστάν, η οποία είχε βιώσει την αγριότητα των Ταλιμπάν και αν ναι, τι θυμάσαι εντονότερα από τη συζήτησή σας;

Ναι, στο παρελθόν είχα έρθει σε επαφή με γυναίκες από το Αφγανιστάν και άλλων εθνικοτήτων που είχαν βιώσει την αγριότητα και εξαθλίωση των πολέμων και των συγκρούσεων, την καταπάτηση των βασικών τους ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Γυναίκες, που η ανάγκη και προτεραιότητά τους είναι να ζήσουν ειρηνικά και να απολαμβάνουν τα βασικά τους ανθρώπινα δικαιώματα. Γυναίκες δυναμικές, οι οποίες θέλουν να προστατέψουν τους εαυτούς τους και τα παιδιά τους και που θέλουν μια καλύτερη ζωή, να είναι ενεργοί πολίτες, μακριά από προκαταλήψεις και την (επανά) θυματοποιήσή τους.

Τι θα απαντούσες στο «Είναι κρίμα αλλά τι να κάνουμε; Ευτυχώς είναι μακριά από εμάς» και κατά πόσο έχεις ακούσει τέτοιους σχολιασμούς;

Πρακτικά η κάθε κοινωνία, η/ο κάθε πολίτης, δεν μπορεί να κάνει κάτι εκτός από το να απαιτήσει από τις κυβερνήσεις του και τη διεθνή κοινότητα να στηρίξουν με κάθε δυνατό μέτρο και τρόπο τους ανθρώπους αυτούς. Τέτοιες δηλώσεις είναι μόνο ντροπιαστικές, χωρίς ίχνος ενσυναίσθησης και μάλλον απορρέουν από έλλειψη κοινωνικής εκπαίδευσης καθώς και από άγνοια. Σχεδόν το καθετί που συμβαίνει σε κάθε μέρος του πλανήτη επηρεάζει και εμάς με διάφορους τρόπους, είτε αυτό αφορά μεταναστευτικές ροές, είτε αποφάσεις, μέτρα και πολιτικές που λαμβάνονται από τη διεθνή κοινότητα. 

Πως πιστεύεις ότι θα μπορούσε εμπράκτως να βοηθήσει η Δύση σε όλη αυτή την κατάσταση;

Όπως έχει η κατάσταση σήμερα, μόνο μια ενωμένη ευρωπαϊκή και διεθνής κοινότητα μπορεί να βοηθήσει. Κάποιοι τρόποι ενδεχομένως να είναι μέσω της ανθρωπιστικής βοήθειας αλλά και τις ανθρώπινες ζωές που μπορούν οι χώρες να υποδεχθούν. Βεβαίως, σε τέτοιες περιπτώσεις θα πρέπει να υπάρξει και μια ολιστική πολιτική για την ένταξη τους στις κοινωνίες. Παράλληλα αναμένουμε και τις πολιτικές και μέτρα που η διεθνής κοινότητα θα αποφασίσει να ακολουθήσει για τα όλα όσα έχουν συμβεί.    

Η όλη συνθήκη, υπάρχει περίπτωση να θυματοποιήσει και με άλλους τρόπους, ανθρώπους που τώρα αναγκάζονται να εγκαταλείψουν το Αφγανιστάν ως πρόσφυγες;

Σίγουρα, ναι. Μόνο το γεγονός ότι έχουν διωχθεί από τα σπίτια τους έχοντας ως μοναδική τους επιλογή το προσφυγικό «καθεστώ», αυτομάτως γίνονται στόχος πολλών επιτήδειων, πανέτοιμων να τους/τις στρατολογήσουν και να επωφεληθούν οικονομικά από αυτούς τους ανθρώπους. Το οργανωμένο έγκλημα όπως η εμπορία προσώπων, η αγοραπωλησία παιδιών, γυναικών και άλλων ευάλωτων ομάδων με σκοπό τη σεξουαλική ή και εργασιακή εκμετάλλευση είναι μόνο κάποια παραδείγματα. 

Ως στενή συνεργάτιδα του Υπ. Εξωτερικών, κ. Νίκου Χριστοδουλίδη, μοιραστήκατε τις ανησυχίες σας λόγω των τραγικών αυτών εξελίξεων και αν ναι, τι ανησυχεί τον ίδιο περισσότερο; Το ζήτημα της κατάφορης καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή οι ενδεχόμενες εισροές μεταναστευτικού κύματος;

Ναι μοιραστήκαμε τις ανησυχίες μας. Βεβαίως και ο ίδιος ανησυχεί για το ζήτημα της κατάφορης καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ευάλωτων ομάδων, των γυναικών και των παιδιών, και ήταν ξεκάθαρες οι θέσεις και προσεγγίσεις του Υπουργείου στις συζητήσεις των Υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ. Ως αποτέλεσμα και μέρος της εξωτερικής πολιτικής το Υπουργείο Εξωτερικών συμβάλει και στηρίζει σχετικές προσπάθειες της Ε.Ε. και της διεθνούς κοινότητας, ενώ εξετάζονται και άλλοι τρόποι στήριξης όπως για παράδειγμα οικονομική βοήθεια σε οργανισμούς που μπορούν πρακτικά να βοηθήσουν άτομα που έχουν ανάγκη. Αναμφίβολα, και το μεταναστευτικό τον προβληματίζει, ειδικότερα η εργαλειοποίηση του ανθρώπινου πόνου από κάποιες χώρες της περιοχής, όπως επίσης και το γεγονός ότι η Κύπρος δέχεται σημαντική πίεση για το μεταναστευτικό.