To Silent Sky διερευνά τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία και είναι ακόμα επίκαιρο

To Silent Sky διερευνά τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία και είναι ακόμα επίκαιρο

Η Λέα Μαλένη μάς μιλά για την παράσταση “Silent Sky”, αλλά και την ανισότητα σε βάρος των γυναικών που πρέπει επιτέλους να σταματήσει

Μια ιδιαίτερη παράσταση, υπό την αιγίδα της Προέδρου της Βουλής, παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Κύπρο και στο Wherehaus 612. Ο λόγος για την παράσταση “Silent Sky”, ένα έργο της Lauren Gunderson, σε μετάφραση και σκηνοθεσία της Λέας Μαλένη. Στο “Silent Sky” θα δούμε την πραγματική ιστορία της αστρονόμου, Henrietta Leavitt, η οποία έζησε στην Αμερική στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα, με το έργο να διερευνά τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία την εποχή των μεγάλων επιστημονικών ανακαλύψεων, χωρίς όμως να παύει να είναι επίκαιρο.

Πρόκειται για ένα έργο, που παρά το ότι είναι σε μια διαφορετική εποχή, τα θέματα ανισότητας που αντιμετώπιζαν οι γυναίκες σε σχέση με τη θέση τους στην κοινωνία είναι κοινά με τα σημερινά, αφού “το μόνο που αλλάζει κάθε φορά είναι η βιτρίνα και ο τρόπος που πλασάρεται κάτι σύμφωνα με τις μόδες της κάθε εποχής. Η νοοτροπία δεν έχει αλλάξει”. Η Λέα Μαλένη μάς εξηγεί ότι αυτό είναι κάτι που “δεν τελείωσε κι ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται ακόμα και στις μέρες μας, έστω και με άλλο προσωπείο βιτρίνας. Κι αυτό είναι κάτι που πρέπει επιτέλους να σταματήσει”. 

 

Η Λέα Μαλένη μάς δίνει τη δική της οπτική πάνω στην παράσταση “Silent Sky”, στα θέματα ανισότητας, που πρέπει να μας προβληματίσουν και να σταματήσουν να υφίστανται. Επίσης, μας μιλάει και για την Πρόεδρο της Βουλής και τη συμβολή της στην παράσταση, αλλά και για τα μελλοντικά, θεατρικά της σχέδια.

3Φωτογραφία: Θεοδώρα Ιακώβου

 

Τι θα δούμε στην παράσταση Silent Sky;

 

Πρώτα απ’ όλα, πατώντας κανείς το πόδι του στο θέατρο, και μέσα από τη μικρή έκθεση που θα δει στο φουαγιέ, θα κάνει ένα σύντομο, αλλά συναρπαστικό μακροβούτι στην ιστορία των σουφραζέτων, αλλά και ένα ταξίδι πίσω στον χρόνο. Θα μεταφερθεί στις αρχές του 20ου αιώνα και στο παρατηρητήριο του Πανεπιστημίου του Harvard, για να γνωρίσει τη θρυλική ομάδα των «υπολογιστών»: την ομάδα εκείνη των γυναικών του καθηγητή Pickering, με προεξάρχουσες, την Williamina Fleming, πρώην οικονόμο του και οξυδερκή χιουμορίστα, την επιμελή και ικανή Annie Jump Cannon και την άρτι αποφοιτήσασα, πολλά υποσχόμενη αστρονόμο Henrietta Leavitt, όλες υπαρκτά πρόσωπα, με λαμπρά βιογραφικά και ανακαλύψεις στην παρακαταθήκη τους, οι οποίες στα πρώτα χρόνια της σύγχρονης Αστρονομίας, ανέλαβαν το εξαιρετικά δύσκολο και αρκετά βαρετό, ως προς την υλοποίησή του, έργο, της καταμέτρησης, στοιχειοθέτησης και καταγραφής των άστρων. Το έργο ξεκινά και τελειώνει με τη Henrietta Leavitt ως κεντρικό πρόσωπο της αφήγησης, όταν εγκαταλείπει το σπίτι της στο Wisconsin για να ακολουθήσει το όνειρό της και τελειώνει εικοσιπέντε χρόνια μετά. Δε θα αποκαλύψω όμως το φινάλε.

 

 

3

 

Η παράσταση είναι βασισμένη στην πραγματική ιστορία της αστρονόμου, Henrietta Leavitt , που έζησε στην Αμερική στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα. Παρόλο που η παράσταση είναι σε μια άλλη εποχή πολύ διαφορετική από τη σημερινή, τα θέματα που θίγει συνεχίζουν να μας αφορούν και σήμερα; Είναι ένα διαχρονικό ή/και επίκαιρο έργο;

 

Τα θέματα που θίγει το έργο ισχύουν απόλυτα στις μέρες μας. Η θέση της γυναίκας, πέρα από τη φαινομενική παραχώρηση σε αυτήν κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων, δεν έχει αλλάξει επί της ουσίας σε ό,τι αφορά την αξία που της αποδίδουν τόσο σε κοινωνικό όσο και σε εργασιακό επίπεδο, όπως επίσης και σε ό,τι αφορά την παρουσία της στην επιστημονική κοινότητα, αλλά και στον πολιτικό στίβο. Το μόνο που αλλάζει κάθε φορά είναι η βιτρίνα και ο τρόπος που πλασάρεται κάτι σύμφωνα με τις μόδες της κάθε εποχής. Η νοοτροπία δεν έχει αλλάξει. Τα ανδροκρατούμενα κοινωνικά συστήματα καλά κρατούν από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Και δυστυχώς, αν η ανθρωπότητα δεν επιτύχει την αρμονική συνύπαρξη των δύο φύλων, ο κόσμος θα συνεχίσει να γίνεται όλο και χειρότερος, σε σχέση με τη βία, τις πολεμικές συγκρούσεις, τις εκριζώσεις πληθυσμών, τον ρατσισμό και την κοινωνική εξαθλίωση. Η ισορροπία για να επιτευχθεί έχει ανάγκη και τα δύο φύλα, είτε το θέλουμε είτε όχι.

Διάβασε Επίσης: Πάμε θέατρο; - Οι παραστάσεις που θα δούμε αυτό τον μήνα

 

Στην παράσταση θα δούμε τη θέση της γυναίκας σε μια εποχή όπου οι ιδέες της υποτιμούνταν. Από σκηνοθετικής πλευράς, τι θα ήθελες να περάσεις στο κοινό σε σχέση με αυτό; 

 

Σε καμία περίπτωση δεν μου αρέσει ο δογματισμός ή ο διδακτισμός. Το κοινό είναι και πρέπει να είναι ελεύθερο να εισπράξει αυτά που θέλει, αλλά και να διαφωνήσει επίσης αν έχει αντίθετη γνώμη σε σχέση με αυτό που παρακολουθεί. Στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή που εξετάζουμε, οι εν λόγω γυναίκες, δεν επιτρεπόταν καν να πλησιάσουν τον περίφημο «Μεγάλο Διαθλαστήρα», το τηλεσκόπιο μέσα από το οποίο έκαναν τις παρατηρήσεις και τις ανακαλύψεις τους οι άντρες επιστήμονες της εποχής. Οι περισσότερες από τις γυναίκες αυτές είχαν εξειδικευμένη μόρφωση πάνω στο συγκεκριμένο αντικείμενο και δεν στερούνταν γνώσεων, ήταν εξίσου προσοντούχες όσο κι οι αντίστοιχοι άντρες συνάδελφοί τους. Παρόλα αυτά, τους απαγορευόταν η πρόσβαση σε τεχνικό εξοπλισμό, δεν τους επιτρεπόταν να εκφράζουν την επιστημονική τους άποψη και δεν τους ανέθεταν καθήκοντα πέρα από αυτά του βοηθού σε διεκπεραιωτικά θέματα καταγραφής. Επιπλέον, σε ένα ευρύτερο κοινωνικό επίπεδο, δεν αμείβονταν παρά μόνο τα μισά ή και καθόλου -πάρα πολλές γυναίκες πρόσφεραν εθελοντικά και αμισθί τις υπηρεσίες τους, για να μπορέσουν έστω να ακολουθήσουν το όνειρό τους- και τέλος, δεν είχαν καν δικαίωμα ψήφου στις κοινωνίες μέσα στις οποίες συνυπήρχαν και προσέφεραν. Αυτό όλο, από μόνο του, λέει πολλά. Το μόνο, λοιπόν, που θέλω να περάσω είναι ότι αυτό δεν τελείωσε κι ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται ακόμα και στις μέρες μας, έστω και με άλλο προσωπείο βιτρίνας. Κι αυτό είναι κάτι που πρέπει επιτέλους να σταματήσει. 

1

 

Το έργο αφηγείται μια ιστορία όπου η γυναίκα υποτιμάται, όχι μόνο ως γυναίκα αλλά και ως επιστήμονας. Πόσο σημαντικό είναι να προβληθεί το κομμάτι της περιθωριοποίησης της στον επαγγελματικό τομέα; 

 

Χρειάστηκαν δύο παγκόσμιοι πόλεμοι για να αναγνωρίσει το παγκόσμιο, ανδροκρατούμενο σύστημα την αξία και την επαγγελματική και κοινωνική προσφορά των γυναικών. Όταν οι άντρες πήγαιναν στον πόλεμο, δεν υπήρχε κανείς άλλος να κάνει τις βαριές δουλειές κι όλα έπεφταν στους ώμους των γυναικών. Έτσι, οι γυναίκες σε κάθε γωνιά του ανεπτυγμένου κόσμου, πέρα από το ρόλο τους στο σπίτι και στην ανατροφή των παιδιών, ανέλαβαν να δουλεύουν σε νοσοκομεία, μέσα συγκοινωνιών, ανθρακωρυχεία και εργοστάσια βαριάς βιομηχανίας, πολλές δε ήταν εκείνες που στρατολογήθηκαν και πολέμησαν. Τότε φυσικά αναγνωρίστηκε ότι είναι ντροπή να τα προσφέρουν όλα αυτά και να μην έχουν το δικαίωμα της ψήφου, το δικαίωμα δηλαδή να αναγνωρίζεται και να ακούγεται και η δική τους γνώμη και φωνή στη λήψη κοινών αποφάσεων, αλλά και το δικαίωμα του εκλέγεσθαι, το να μπορεί δηλαδή και μια γυναίκα να συμβάλει στα κοινά μέσα από κάποιο δημόσιο αξίωμα. Από το σημείο όμως της αναγνώρισης των δικαιωμάτων αυτών μέχρι και το σημείο της ουσιαστικής εφαρμογής τους, υπάρχει ένας τεράστιος δρόμος που πρέπει να διανυθεί.  Τίποτα μα τίποτα δεν είναι αυτονόητο. Η ανισότητα είναι κάτι που βλέπουμε καθημερινά στις μέρες μας σε σχέση με το εργασιακό καθεστώς των γυναικών, αλλά και σε πολιτικό επίπεδο, κάθε φορά που υπάρχει εκλογική διαδικασία. Και επιτέλους, αυτό πρέπει να αλλάξει.

 

Ποιος είναι ο συμβολισμός πίσω από το όνομα της παράστασης “Silent Sky”;

 

Ο καθένας μπορεί να δώσει τη δική του ερμηνεία. Ο ουρανός, πρώτα απ’ όλα, το ίδιο το σύμπαν, σιωπηλό και σκοτεινό, κρύβει πολλά μυστικά, προκαλώντας την ανθρωπότητα να τα ανακαλύψει. Αυτή η σιωπή έχει να κάνει και με την αφοσιωμένη, αθόρυβη και μεθοδική εργασία των γυναικών αυτών, που προσέφεραν τόσα πολλά, χωρίς να ζητήσουν τίποτα, στο όνομα της επιστήμης, ανοίγοντας το δρόμο για όλες τις μετέπειτα μεγάλες αστρονομικές ανακαλύψεις. Ένα από τα σλόγκαν των γυναικών αυτών ήταν «Το όριο είναι ο ουρανός», δηλαδή, δεν υπάρχει κανένα όριο, εφόσον ο ουρανός είναι αχανής και ατελείωτος, κι αυτή η αέναη, συγκινητική προσφορά τους, δεν είχε ποτέ τέλος, και δεν είχε τελικά και την απαιτούμενη αναγνώριση, εφόσον πάντα η δική τους εργασία έμενε στο σκοτάδι (και κατ’ επέκταση στη σιωπή), πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, χαρίζοντας τα εύσημα στους άντρες αστρονόμους της εποχής.  

Οι παραστάσεις τελούν υπό την αιγίδα της Προέδρου της Βουλής, Αννίτας Δημητρίου. Μίλησε μάς περισσότερο για αυτό.

 

Η Αννίτα Δημητρίου αποτελεί φωτεινό παράδειγμα γυναίκας της εποχής. Είναι και η πρώτη που σηματοδοτεί μια καινούργια, ελπίζω, εποχή, ως η πρώτη γυναίκα πρόεδρος της Βουλής στην Κυπριακή Δημοκρατία. Η ίδια είναι ένας άνθρωπος που δε φοβάται να εκφράσει τη γνώμη της, με μεγάλη κοινωνική δράση και προσφορά παρά το νεαρό της ηλικίας της και με μεγάλη ευαισθητοποίηση σε κοινωνικά ζητήματα. Από την πρώτη στιγμή ήταν εκεί, προκειμένου να στηρίξει και να συνδράμει στο όλο εγχείρημα και την ευχαριστώ θερμά γι’ αυτό. Χαίρομαι την παρουσία της και τη δράση της, όπως χαίρομαι την παρουσία και τη δράση όλων των λιγοστών, αλλά δυναμικών γυναικών στη Βουλή. Μακάρι να αλλάξουμε μυαλά και να καταφέρουμε να έχουμε περισσότερες στο εγγύς μέλλον. 

3

 

Τι είναι για σένα η σκηνοθεσία; Τι ξεχωρίζεις στη σκηνοθεσία και τι στην υποκριτική; Και πώς επιλέγεις το ρόλο που θα έχεις σε μια παράσταση (σκηνοθέτης/ηθοποιός); 

 

Δεν επιλέγω πάντα τα έργα που σκηνοθετώ ή παίζω. Αν μιλάμε για την persona, εκεί έχω την ευχέρεια να το κάνω και συνήθως επιλέγω έργα που ταιριάζουν στην ιδιοσυγκρασία μου και την αισθητική μου. Μου έχουν προταθεί έργα στο παρελθόν, τα οποία δεν είχα καθόλου κατά νου να σκηνοθετήσω και τα έχω υπηρετήσει με τον ίδιο ακριβώς ζήλο, όπως θα έκανα και σε οποιοδήποτε έργο θα επέλεγα εγώ. Αυτή είναι η δουλειά μου και οφείλω να υποστηρίξω, να μελετήσω, να αναλύσω και να τεκμηριώσω κάθε στιγμή και κάθε λέξη ενός έργου, προκειμένου το τελικό αποτέλεσμα να έχει συνέπεια στη σκηνική υλοποίησή του. Σε ό,τι αφορά τους ρόλους, αν μου γίνεται ανάθεση, σημαίνει ότι ο σκηνοθέτης που έκανε την επιλογή θεωρεί ότι είναι κάτι που μου ταιριάζει. Και πάλι θα υπηρετήσω το όραμά του, υποστηρίζοντας το και μέσα από την προσωπική μου μελέτη, προκειμένου να φτάσουμε από κοινού στο καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Σε κάθε περίπτωση, η έρευνα, η μελέτη, η ανάλυση των δεδομένων, της εποχής, η αποκωδικοποίηση των σχέσεων των προσώπων κι η τεκμηρίωση των επιλογών κατά τη διάρκεια των δοκιμών, είναι κάτι που κάνω και ως σκηνοθέτης και ως ηθοποιός, είτε παίζω, είτε σκηνοθετώ. Και αυτό είναι ουσιαστικότερο όταν επιτυγχάνεται συλλογικά μέσα από την ομάδα, συζητώντας και δανείζοντας στοιχεία από τη μελέτη και την έρευνά του ο ένας στον άλλο.  

Σχεδιάζεις κάτι άλλο για το επόμενο διάστημα; 

Ναι. Κανονικά ήτανε να ανέβει πριν το Πάσχα, αλλά η πανδημία, μάς άλλαξε εντελώς τα σχέδια. Οπότε το Φθινόπωρο, τέλη Σεπτεμβρίου, ανεβάζουμε το έργο του Brian Friel «Χορεύοντας στη Λουνάσα» με έναν υπέροχο, μεγάλο θίασο επίλεκτων συναδέλφων και συντελεστών. Και πάλι στο υβριδικό Wherehaus 612 στην Παλουριώτισσα, που μπορεί και μεταμορφώνεται, όσο λίγοι θεατρικοί χώροι στην Κύπρο. 

Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση Silent Sky εδώ

Φωτογραφίες παράστασης: Αντώνης Φαρμακάς

Loader