Σε μια εποχή, όπου τα πάντα αλλάζουν και η ταυτότητα υποχωρεί μπροστά στην «ανάπτυξη», η κυρία Σοφία και ο σύζυγος της Ανδρέας Κυριάκου, σε μια μικρή κοινότητα της Πάφου, την Λετύμπου, με βάση την αγάπη τους για την παράδοση, έφτιαξαν ένα πρωτότυπο concept, προσφέροντας στο σπίτι τους αυθεντικές εμπειρίες της κυπριακής κουζίνας, παράδοσης και φιλοξενίας.

Της Ελένης Χαραλάμπους

Δημιούργησαν μια ολοκληρωμένη και μοναδική εμπειρία της αυθεντικής κυπριακής υπαίθρου και κουζίνας, που τα τελευταία χρόνια φαίνεται να κερδίζει ραγδαία έδαφος στην προτίμηση των επισκεπτών στην χώρα μας, ενώ όπως λένε και οι πληροφορίες είναι στο επίκεντρο της νέας στρατηγικής για τον τουριστικό προϊόν της χώρας μας, η οποία αναμένεται ότι θα ανακοινωθεί σύντομα.

Άνοιξαν το σπίτι, ένα όμορφο και ζεστό χώρο, το οποίο θυμίζει λαογραφικό μουσείο, με παραδοσιακά έπιπλα, εργαλεία, σπάνια αντικείμενα, παραδοσιακές ενδυμασίες και κεντήματα, αλλά και με την μεγάλη αυλή με την κληματαριά και τα αμέτρητα λουλούδια που θυμίζει άλλες εποχές και προσφέρουν αυθεντικές κυπριακές γαστρονομικές απολαύσεις, που λες και φτιάχτηκαν από τα χέρια της γιαγιάς και ξυπνάνε μνήμες των παιδικών μας χρόνων.

Το πιο ξεχωριστό όμως στην όλη υπόθεση, είναι ότι οι επισκέπτες μπορούν να συμμετέχουν, ή να παρακολουθήσουν την όλη διαδικασία παρασκευής των κυπριακών παραδοσιακών εδεσμάτων, όπως να ζυμώσουν ψωμί με προζύμι, τυρόπιτες, πουρέκκια, μιλλόπιττες και άλλα παραδοσιακά αρτοσκευάσματα, να φτιάξουν χαλούμι, σουσιούκκο, ρέσι, να ετοιμάσουν και να ψήσουν στο ξυλόφουρνο κλέφτικο, να μαγειρέψουν ζαλατίνα, κουπέπια, ραβιόλες και πολλά άλλα παραδοσιακά κυπριακά φαγητά.

Πολλοί είναι οι τουρίστες που ερχόμενοι στην Κύπρο θέλουν να βιώσουν τη δική μας πραγματικότητα, να ζήσουν την αυθεντική εμπειρία της ζωής στην ύπαιθρο, και να δουν από κοντά την τέχνη της παρασκευής κυπριακών παραδοσιακών εδεσμάτων. Αυτή άλλωστε είναι και η πραγματική έννοια του αγροτουρισμού. Δεν είναι μόνο η διαμονή σε έναν ξενώνα στην ύπαιθρο.

Είναι η ενεργή συμμετοχή του τουρίστα στις εργασίες ενός αγροκτήματος ή ενός σπιτιού, η επαφή με τον ντόπιο πληθυσμό, η μύηση στην πραγματική ζωή και η αποκάλυψη νέων γευστικών νοστιμιών. Γι΄ αυτό και οι επισκέπτες που θέλουν να ζήσουν από κοντά τις αυθεντικές εμπειρίες που προσφέρει το ζεύγος Κυριάκου στο σπίτι τους, αυξάνονται ραγδαία. .

Τα τελευταία χρόνια η κ. Σοφία υποδέχεται καθημερινά στο σπίτι της τουρίστες από την Βρετανία, Γερμανία, Ιταλία, Ισραήλ, Ελλάδα, Ολλανδία και άλλες χώρες, αλλά και μαθητές από πολλά σχολεία, καθώς και κύπριους, οι οποίοι θέλουν να ζήσουν την αυθεντική εμπειρία της κυπριακής υπαίθρου και να γνωρίσουν από κοντά την παραδοσιακή κυπριακή κουζίνα.

Η κυρία Σοφία κάθε πρωί φορά την παραδοσιακή κυπριακή ενδυμασία της και υποδέχεται τους φιλοξενούμενους της που θέλουν να δουν από κοντά πώς φτιάχνεται το ψωμί στον ξυλόφουρνο, το χαλλούμι, ο σουτζούκος, τα πουρέκκια, το ρέσι, κι ό,τι άλλο κυπριακό έδεσμα μπορεί να υπάρχει.

Φιλοξενούμενους, γιατί η φιλοξενία είναι κάτι που διαπιστώνεις από την πρώτη στιγμή που θα πατήσεις το πόδι σου στο σπίτι της. Η κυπριακή φιλοξενία, που τη χάσαμε στην πορεία της τουριστικής ανάπτυξης, ζωντανεύει ξανά στο σπιτικό της κυρίας Σοφίας.

«Όλο τον χρόνο φτιάχνω ψωμί κι άλλα ζυμώματα σε ξυλόφουρνο με σιτάρι παραγωγής της περιοχής, που αλέθω σε μύλο γειτονικού χωριού, παρασκευάζω χαλούμι και πάλι από γάλα από φάρμες της περιοχής», μας ανέφερε η κυρία Σοφία, η οποία μας φιλοξένησε στο χώρο της και μας φίλεψε με όλα τα καλούδια που παρασκευάζει.

«Το φτιάχνω όπως τα έφτιαχναν η μάνα μου και η γιαγιά μου. Από μικρή μου άρεσε οτιδήποτε παραδοσιακό, γι αυτό παρακολουθούσα τους μεγαλύτερους για να μαθαίνω», πρόσθεσε, σημειώνοντας ότι αναλόγως με την εποχή, αλλά και τις επιθυμίες των επισκεπτών της φτιάχνει και διάφορα άλλα παραδοσιακά τοπικά εδέσματα, όπως μουσταλευριά, σουσιούκκο, τραχανά, φλαούνες, κολοκόπουλες, κρασί, ζιβανία, ρέσι κτλ.

Οι επισκέπτες στο σπίτι της κυρία Σοφίας πέραν από το να δουν πώς παρασκευάζονται τα κυπριακά προϊόντα, μπορούν να πιούν το καφέ τους, ή να φάνε ένα πλήρες πρόγευμα, γεύμα ή και δείπνο. Φεύγοντας επίσης πάντα θα αγοράσουν το ψωμί τους, το χαλούμι τους ή άλλα εδέσματα για να τα πάρουν μαζί τους στις χώρες τους.

Το καλοκαίρι η κ. Σοφία σερβίρει τους φιλοξενούμενους της στην αυλή του σπιτιού της, κάτω από την κληματαριά και το χειμώνα σε μια σάλα με τζαμαρίες στο πίσω μέρος του σπιτιού της. Δεν υπάρχει προκαθορισμένο μενού, πέραν από το πρωινό, αλλά η κ. Σοφία μαγειρεύει όλα τα παραδοσιακά φαγητά με εξαιρετικά υλικά από ντόπιους παραγωγούς, τα οποία προμηθεύεται καθημερινά.

Στο πρωινό προσφέρει χαλούμι, το οποίο σερβίρει βραστό, ψωμί ψημένο σε ξυλόφουρνο με υπέροχη μυρωδιά , γνήσιο πρόβειο γιαούρτι και αναρή που επίσης φτιάχνει η ίδια, αυγά από το χωριό, ντομάτα, αγγουράκι, φρούτα και ξεροτήανα.

Για φαγητό συνήθως μαγειρεύουν κλέφτικο κατσίκι σιγοψημένο για ώρες σε ξυλόφουρνο με τέλειες ψητές πατάτες, ραβιόλες με γέμιση από ξερό χαλούμι, μακαρόνια του φούρνου, ζαλατίνα, κουπέπια και διάφορα άλλα εποχιακά παραδοσιακά φαγητά.

Για γλυκό, σερβίρει φρέσκια αναρή φτιαγμένη από τα χεράκια της με σάλτσα χαρουπόμελο, το οποίο επίσης παρασκευάζει. Θα σου φέρει επίσης πάντα ξεροτήανα. Αν είσαι τυχερός μπορείς να πετύχεις και ρέσι, του οποίου οι ρίζες σύμφωνα με την κ. Σοφία, είναι από την κοινότητα. Το ρέσι το φτιάχνει κυρίως για γάμους αλλά το σερβίρει και στο σπίτι της. Ο κ. Αντρέας, φτιάχνει ζιβανία, κόκκινο και λευκό κρασί,τα οποία και σερβίρουν στους επισκέπτες τους.

Την ρωτάσαμε αν είναι επικερδής ως επιχείρηση και μας είπε χαριτολογώντας ότι «ένα μεροκάματο στο σπίτι μου το βγάζω, δεν θέλω να γίνω πλούσια», τονίζοντας μας ότι άνοιξε το σπίτι της στον κόσμο όταν έμεινε άνεργη το 2009 και γιατί ήταν κάτι που της άρεσε να κάνει. Να μαγειρεύει, να ζημώνει και να φιλοξενεί κόσμο.

Δούλεψε για 18 χρόνια σε κουζίνες ξενοδοχείων της Πάφου ως μαγείρισσα, κυρίως παραδοσιακών κυπριακών φαγητών. Προσθέσε ότι απ’ εκεί ξεκίνησε και η ιδέα για αυτό που κάνει σήμερα. Από την αγάπη της για την παράδοση αλλά και το ενδιαφέρον των ξένων για την κυπριακή κουζίνα.

Η κυρία Σοφία γεννήθηκε το 1956 στη Λετύμπου και είναι το μικρότερο παιδί μίας πολύτεκνης οικογένειας με εννέα παιδιά. Μιλήσαμε για τα παιδικά της χρόνια στο χωριό. Το σπίτι της είναι προίκα από τους γονείς της, το οποίο προσφέρθηκε στην οικογένεια από τη βασίλισσα Ελισάβετ το 1952, μετά τον μεγάλο σεισμό που έγινε στην περιοχή και κατέστρεψε πολλά σπίτια της κοινότητας.

Αν θα βρεθείται στην περιοχή, μην παραλείψετε να επισκεφθείτε την πετρόκτιστη εκκλησία των Αγίων Κηρύκου και Ιουλίτης, η οποία βρίσκεται σχεδόν δίπλα από το σπίτι της κυρίας Σοφίας. Είναι του 12ου αιώνα με πολλές επεμβάσεις, κυρίως του 15ου αιώνα.Επίσης τα δύο μικρά οινοποιεία που βρίσκονται πολύ κοντά στο σπίτι της κ. Σοφίας.