Είμαστε μάρτυρες του θανάτου της φιλελεύθερης Ευρώπης;

Όχι, απαντά μέσω άρθρου του στον Guardian ο Τίμοθι Γκάρτον Ας. Αλλά ο διακεκριμένος βρετανός ιστορικός και καθηγητής Ευρωπαϊκών Σπουδών στην Οξφόρδη προειδοποιεί πως «καθώς ο αντιφιλελεύθερος λαϊκισμός συνεπαίρνει την καρδιά της Ευρώπης, απειλώντας ακόμα και τον θρόνο της Άνγκελα Μέρκελ, ο κίνδυνος βρίσκεται σε κοινή θέα. Υπάρχει μια νέα διαχωριστική γραμμή στην Ευρώπη, τόσο σημαντική όσο και η παλιά διαχωριστική γραμμή μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς. Διαιρεί τα παλιά κόμματα και δημιουργεί νέα. Ανοίγει καινούργια μέτωπα μεταξύ των εθνών όπως και μεταξύ των κομμάτων. Από τη μία πλευρά υπάρχει το στρατόπεδο των «Μερκρόν» (Μέρκελ και Μακρόν και από την άλλη μεριά το στρατόπεδο των «Ορμπβίνι» (Ορμπαν και Σαλβίνι».

«Μερκρόν», γιατί παρά τις όποιες σημαντικές διαφορές τους, η Μέρκελ και ο Μακρόν σε ζητήματα όπως η ευρωζώνη τάσσονται αμφότεροι υπέρ των ευρωπαϊκών λύσεων, με βάση τη διεθνή συνεργασία και εντός της ΕΕ και σε διεθνές επίπεδο. «Ορμπβίνι» γιατί παρά τις όποιες σημαντικές διαφορές τους, ο ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Ορμπαν και ο αντιπρόεδρος της ιταλικής κυβέρνησης Ματέο Σαλβίνι υποστηρίζουν αντι-φιλελεύθερες, εθνικές λύσεις, ενοχοποιώντας, αποκλείοντας ή απελαύνοντας όλους όσοι χαρακτηρίζονται, εθνοτικά ή πολιτισμικά, ως «άλλοι». Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ ανήκει στο στρατόπεδο των «Μερκρόν» ενώ οι Χριστιανοκοινωνιστές της Βαυαρίας, το Κόμμα Ελευθερίας της Αυστρίας, το εθνολαϊκιστικό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη του Γιάροσλαβ Κατσίνσκι στην Πολωνία και κάποιοι υποστηρικτές του Brexit υποστηρίζουν τους «Ορμπβίνι».

Σύμφωνα με τον Ας η μάχη μεταξύ «Μερκρόν» και «Ορμπβίνι» θα καθορίσει την ευρωπαϊκή πολιτική κατά τη διάρκεια των μηνών έως τις Ευρωεκλογές του 2019, με το ευρωπαϊκό λαϊκό κόμμα να τείνει δεξιότερα, προς τον Ορμπάν και τον Κατσίνσκι, και τον Σαλβίνι να απειλεί ακόμα και για τη δημιουργία μιας πανευρωπαϊκής Λέγκας της Ευρώπης. «Προς το παρόν η ομάδα των «Ορμπβίνι» έχει ξεκάθαρα το προβάδισμα. Η ομάδα των «Μερκρόν» δείχνει κουρασμένη όπως οι ομάδες της Γερμανίας και της Ισπανίας στο Παγκόσμιο Κύπελλο. Το μέλλον της ίδιας της Μέρκελ είναι αβέβαιο ενώ ο αυστριακός καγκελάριος Σεμπάστιαν Κουρτς αποτελεί πλέον καθοριστικό παράγοντα, που επί του παρόντος τείνει προς τους «Ορμπβίνι»», εξηγεί ο βρετανός ακαδημαϊκός.

Κερδίζουν οι «Ορμπβίνι» γιατί το ζήτημα των προσφύγων και των μεταναστών, μέσω του οποίου προσελκύουν τους υποστηρικτές τους, είναι ταυτόχρονα πραγματικό και συμβολικό. Η πραγματικότητα αφορά το γεγονός ότι οι πρόσφυγες και οι μετανάστες αποτελούν όντως ένα υπαρκτό ζήτημα που πρέπει να επιλυθεί άμεσα. Σε συμβολικό επίπεδο, αποτελεί επίσης γεγονός ότι πάρα πολλοί Ευρωπαίοι νιώθουν πως απειλείται η ταυτότητά τους, πως λόγω των προσφύγων και των μεταναστών «αισθάνονται σαν ξένοι στη χώρα τους». Όποια στρατηγική και εάν επιλέξουν να ακολουθήσουν οι «Μερκρόν», θα πρέπει να βρουν έναν τρόπο να επανακτήσουν την έννοια τους έθνους από τους εθνικιστές.