Ορισμένοι άνθρωποι ίσως πιστεύουν ότι τα κοινωνικά δίκτυα που αναπτύσσονται στο διαδίκτυο δεν κάνουν καλό στην ψυχική μας υγεία. Άλλοι ίσως εκτιμούν ότι θα ωφεληθούν από αυτή την τεχνολογική τάση - κάτι όμως που θα εξαρτηθεί από τον χρόνο που θα αποφασίσει κάποιος να ασχοληθεί μαζί τους. Αρκετές έρευνες έχουν βρει συσχετισμούς μεταξύ της χρήσης των κοινωνικών δικτύων και ψυχικών νοσημάτων, όπως η κατάθλιψη, το άγχος, η μοναξιά, η απομόνωση, η χαμηλή αυτοπεποίθηση, αλλά και η τάση αυτοτραυματισμού.

Ωστόσο, δύο νέες έρευνες υπογραμμίζουν την πραγματική διάσταση του προβλήματος, αναγνωρίζοντας όχι μόνο συσχετισμούς αλλά και αιτιότητα. Με άλλα λόγια, όσο περισσότερο χρόνο δαπανάς στον διαδικτυακό κόσμο των social media, τόσο περισσότερο επιβαρύνεις την ψυχική σου υγεία.

Η πρώτη έρευνα, που διεξήχθη από το Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια και εκδόθηκε στο περιοδικό κοινωνικής και κλινικής ψυχολογίας Journal of Social and Clinical Psychology, ζήτησε από 140 φοιτητές είτε να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν ως συνήθως τα κοινωνικά δίκτυα (Facebook, Instagram κ.ά.) ή να περιορίσουν τη χρήση τους στα 30 λεπτά την ημέρα για όλους τους social media λογαριασμούς που διατηρούν. Οι συμμετέχοντες πρόσφεραν μάλιστα στοιχεία από τη χρήση των social media εφαρμογών τους στο κινητό για τον χρόνο που δαπάνησαν κατά τη διάρκεια του πειράματος, καθώς η μνήμη είναι αναξιόπιστη.

Πριν και μετά το πείραμα, όσοι συμμετείχαν συμπλήρωσαν ερωτηματολόγια βάσει των οποίων αξιολογήθηκε η ψυχολογική τους κατάσταση. Οι ερωτήσεις ήταν έτσι διατυπωμένες και οργανωμένες με σκοπό να σκιαγραφηθεί πόσο αγχωμένοι, απομονωμένοι ή καταθλιπτικοί χαρακτήρες είναι. Επίσης, αξιολογήθηκε αν έχουν τον φόβο της απώλειας -"fear of missing out” (FOMO)-, δηλαδή αν και κατά πόσο είναι προσκολλημένοι με τα social media, αλλά και αν φοβούνται μήπως χάσουν κάποια εξέλιξη από τη διαδικτυακή τους ζωή.

Όπως ανέμεναν οι ερευνητές, οι άνθρωποι που περιόρισαν τη χρήση των κοινωνικών δικτύων στα 30 λεπτά την ημέρα, για την περίοδο των τριών εβδομάδων του πειράματος, ένιωσαν καλύτερα, με λιγότερο άγχος και λιγότερη θλίψη και μοναξιά, ειδικά όσοι πριν από την έρευνα είχαν ανεβασμένα τα επίπεδα μοναξιάς και κατάθλιψης. Το ακόμη πιο ενδιαφέρον είναι πως και οι δύο ομάδες ανέφεραν ότι ένιωθαν μικρότερη ανάγκη να παρακολουθούν συνεχώς τα social media (FOMO), κάτι που σύμφωνα με τους ερευνητές οφείλεται στον αυξημένο αυτοέλεγχο που εφάρμοσαν στην καθημερινότητά τους.

"Το συμπέρασμα της έρευνάς μας είναι ότι, αν χρησιμοποιείτε λιγότερο τα κοινωνικά δίκτυα, θα μειωθούν τα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης που νιώθετε, όπως φάνηκε από την ομάδα των συμμετεχόντων που παρουσίαζαν αισθήματα μοναξιάς και κατάθλιψης πριν περιορίσουν τη χρήση των social media", ανέφερε στη δήλωσή της η Melissa G. Hunt, μία από τους ερευνητές.

Τα αποτελέσματα αποδεικνύουν αυτό που είχαν υποθέσει θεωρητικά άλλες μελέτες, αναδεικνύοντας μάλιστα την αιτιότητα μεταξύ ψυχικών νοσημάτων και κοινωνικών δικτύων. Μάλιστα, οι ωφέλειες που γνώρισαν οι συμμετέχοντες δεν προέκυψαν από οριστική διακοπή της χρήσης των social media, αλλά από έναν απλό περιορισμό τους.

"Ακούγεται λίγο ειρωνικό πως μειώνοντας τη χρήση των κοινωνικών δικτύων θα αισθανθείς καλύτερα", συμπλήρωσε η Hunt. "Κάποιες έρευνες έχουν δείξει πως υφίσταται κοινωνική σύγκριση όταν χρησιμοποιούμε τα κοινωνικά δίκτυα. Όταν, για παράδειγμα, βλέπεις τη ζωή άλλων ανθρώπων στο Instagram, είναι πολύ εύκολο να συμπεράνεις ότι η ζωή τους είναι πολύ πιο όμορφη και καλύτερη από τη δική σου".

Πράγματι, η άλλη νέα έρευνα, από το Πανεπιστήμιο του York στον Καναδά, ζήτησε από νεαρές γυναίκες να αλληλεπιδράσουν με τη δημοσίευση κάποιου "φίλου" τους που θεωρούν πιο ελκυστικό από αυτές. Το αποτέλεσμα ήταν να νιώσουν χειρότερα. Συγκεκριμένα, τους ζητήθηκε να σχολιάσουν μια δημοσίευση ενός ανθρώπου που θεωρούν πιο ελκυστικό από αυτές και ενός συγγενή τους που δεν τον θεωρούν πιο ελκυστικό από τις ίδιες. Οι 120 φοιτήτριες του πειράματος δήλωσαν ότι ένιωσαν άσχημα για την εμφάνισή τους μετά την αλληλεπίδρασή τους με το άτομο που θεωρούσαν ελκυστικότερο.

Το συμπέρασμα και αυτής της έρευνας είναι πως η συνεχής, και ίσως εμπαθής, ενασχόληση με τα κοινωνικά δίκτυα δεν θα μας ωφελήσει την πραγματική μας ζωή. Και δεν χρειάζεται να διακόψουμε τελείως τη χρήση του διαδικτύου, απλώς να την περιορίσουμε και να επενδύσουμε περισσότερο χρόνο στις πραγματικές σχέσεις μας με την οικογένεια και τους φίλους, στην πραγματική μας ζωή.