• Του Στέφανου Τσουλάκη για την* Economistas

Μια ιδιαίτερη σχέση ξεκινάει στην καρδιά της Ευρώπης, με την Διεθνή Τράπεζα Επενδύσεων της Ρωσίας να μεταφέρεται στην Ουγγαρία του αμφιλεγόμενου ακροδεξιού πρωθυπουργού Ορμπάν.

Το Κοινοβούλιο της Ουγγαρίας καλείται να αποφασίσει για τη διεθνή συμφωνία που θα φέρει τα κεντρικά της ρωσικής τράπεζας στην Βουδαπέστη, με πολλές από τις λεπτομέρειες που περιλαμβάνονται να προκαλούν προβληματισμό.

Η Διεθνής Επενδυτική Τράπεζα (IIB), αποτελεί νομικό διάδοχο της Comecon, του οργανισμού που προώθησε την οικονομική ενοποίηση της Σοβιετικής Ένωσης με κράτη - δορυφόρους της στην Ανατολική Ευρώπη. Η συμφωνία που κατάφερε να συνάψει η IBB με την κυβέρνηση Όρμπαν έχει μόνο προνόμια για την αναπτυξιακή τράπεζα.

Χαρακτηριστικό είναι πως το ουγγρικό κράτος για να έχει το... προνόμιο να φιλοξενεί τα κεντρικά της IIB, συμφώνησε πως όλα τα κόστη του κτιρίου και των βοηθητικών εγκαταστάσεων θα βαραίνουν τους Ούγγρους φορολογούμενους.

Διπλωματική ασυλία

Την ίδια στιγμή προκαλεί προβληματισμό πως η IIB θα θεωρείται ουσιαστικά ξένο έδαφος μέσα στη πρωτεύουσα της χώρας και θα έχει τα προνόμια που έχει μια πρεσβεία, όπως και οι εργαζόμενοι σε αυτή.

Οι ουγγρικές Αρχές δεν θα μπορούν να εισέλθουν στο χώρο του κτιρίου χωρίς πρώτα να έχουν λάβει σχετική άδεια από την διοίκηση της τράπεζας, αλλά το κράτος υποχρεούται να διαθέτει έναν «ικανοποιητικό αριθμό» αστυνομικών για να προστατεύουν την ασφάλεια των γραφείων της Ρωσικής τράπεζας. Όπως ορίζει η περίεργη αυτή συμφωνία, τα γραφεία της IIB θα παραμένουν απροσπέλαστα για τις Αρχές και θα υπόκεινται μόνο στον έλεγχο της τράπεζας, ενώ τα στελέχη της θα απολαμβάνουν αμνηστία απέναντι σε οποιαδήποτε ποινική κατηγορία. Παράλληλα, όλα τα περιουσιακά στοιχεία της τράπεζας θα παραμένουν ανεπηρέαστα από οποιαδήποτε απόφαση περιορισμού, ελέγχου και κυρώσεων.

Οι ουγγρικές οικονομικές υπηρεσίες δεν θα μπορούν να ελέγξουν τα οικονομικά στοιχεία και τις δραστηριότητες της τράπεζας, ενώ η IIB θα υποχρεούται να δημοσιεύει μόνο τα στοιχεία που θεωρεί η διοίκησή της απαραίτητα. Επίσης απαλλάσσεται από οποιοδήποτε φόρο και υποχρεώσεις έναντι της Ουγγαρίας, ή περιορισμούς σε εισαγωγές-εξαγωγές.

Οποιαδήποτε δραστηριότητα που μπορεί να θέλει να πραγματοποιήσει η ρωσική τράπεζα δεν υποχρεώνεται ούτε να την καταγράψει, αλλά ούτε και να ζητήσει την άδεια από την ουγγρική κυβέρνηση. Καμία νομική δράση δεν θα μπορεί να λάβει η ουγγρική κυβέρνηση ή τα δικαστήρια της χώρας ενάντια στα μέλη της IIB, εκτός και αν το επιτρέψει η ρώσικη τράπεζα, ζητώντας άρση της ασυλίας.

Αν απαιτούνται από τον ουγγρικό νόμο ειδικές άδειες για συγκεκριμένες δραστηριότητες, θεωρείται πως η IIB έχει λάβει a priori όλες τις απαραίτητες αδειοδοτήσεις και είναι νομικά καλυμμένη.

Κάθε δραστηριότητα και ιδιοκτησία της τράπεζας, όπως και το προσωπικό της μαζί με τις οικογένειες τους θα έχουν καθεστώς διπλωματικής ασυλίας. Η Ουγγαρία θα πρέπει επίσης να διασφαλίζει πως οι «φιλοξενούμενοι» της τράπεζας (σύμβουλοι και ειδικοί που μπορεί να λειτουργούν για λογαριασμό της IIB) θα μπορούν να εισέλθουν στη χώρα, ανεξαρτήτως της υπηκοότητας τους. Επίσης και για τους επισκέπτες που μπορεί να έχουν προσκληθεί από την τράπεζα και μπορούν να παρουσιάσουν με επαρκή στοιχεία την πρόσκληση, η Ουγγαρία υποχρεούται να παρέχει διπλωματική ασυλία.

Αυτό με λίγα λόγια σημαίνει πως η IIB θα μπορεί να φέρει όποιον θέλει στην Ευρωπαϊκή Ένωση χωρίς να υπάρχει καμία δικαιοδοσία ελέγχου από την Ουγγαρία.

Το μόνο που ζητάει η ακροδεξιά κυβέρνηση Ορμπάν σε αντάλλαγμα είναι τα... ονόματα όσων έρθουν να εργαστούν για την ρωσική τράπεζα, ώστε να προλάβει να εκτυπώσει ταυτότητες και όσα έγγραφα χρειαστούν για να διασφαλιστεί η ασυλία τους και να μπορούν να απολαύσουν όλα τα προνόμια που προσφέρει η σχετική διάταξη.

Γιατί η Ουγγρική κυβέρνηση συμφώνησε σε τέτοιους όρους; Μέχρι στιγμής η Ουγγρική κυβέρνηση δεν έχει καταφέρει να δικαιολογήσει επαρκώς την συμφωνία, ενώ σύμφωνα με δημοσιεύματα στα τέλη του περασμένου μήνα ένα από τα κεντρικά θέματα της συνάντησης του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Ορμπάν με τον πρόεδρο της IIB Νίκολα Κόσοβ, ήταν οι όροι με τους οποίους θα μετακόμιζε η ρωσική τράπεζα στη Βουδαπέστη.

Η θέση της κυβέρνησης ήταν πως η εγκατάσταση της IIB στην Βουδαπέστη θα αναβαθμίσει το προφίλ της πόλης αλλά και της Ουγγαρίας σαν διεθνή οικονομικό κόμβο.

Όμως, όπως ανέφερε και η βουλευτής της αντιπολίτευσης Ζίτα Γκουρμάι, η αναπτυξιακή τράπεζα είναι απλώς ένας δούρειος ίππος του Πούτιν. Το ενεργητικό της αντιστοιχεί μόλις σε 2,5% του ενεργητικού της μεγαλύτερης τράπεζας της Ουγγαρίας, OTP, και κατατάσσεται μόλις στη 17η θέση μεταξύ των τραπεζών της Ουγγαρίας. Με τόσο μικρά μεγέθη, δεν μπορεί να δικαιολογηθούν οι ισχυρισμοί της κυβέρνησης Όρμπαν για μεγάλα οικονομικά οφέλη από τη μετεγκατάσταση.

Η Γκουρμάι σημείωσε πως δεν υπάρχουν εγγυήσεις πως το θεσμικό πλαίσιο που έχει συμφωνηθεί ενδεχομένως να επιτρέψει την είσοδο στη χώρα ανθρώπων με επικίνδυνο παρελθόν που μπορούν να αποτελέσουν εθνικό κίνδυνο, ενώ παράλληλα υπογράμμισε πως αυτή η συμφωνία αποδεικνύει πως «το κυβερνών κόμμα έχει προσκυνήσει την Ρωσίας και τώρα στρώνει το κόκκινο χαλί για τους ανθρώπους του Πούτιν».

Η ακροδεξιά κυβέρνηση, απαντώντας σε αυτή την κριτική, δηλώνει δια στόματος του υπουργού Οικονομικών Γκαμπόρ Γκιόν ότι η IIB είναι εγγεγραμμένη στα Ηνωμένα Έθνη ως μια πολυεθνική αναπτυξιακή τράπεζα και θα απολαμβάνει προνόμια και ασυλίες που έχουν δοθεί και σε άλλες 5 παρόμοιες τράπεζες που εδρεύουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Δήλωσε επίσης πως πέντε χώρες μέλη της Ε.Ε. (Βουλγαρία, Τσεχία, Σλοβακία, Ρουμανία και Ουγγαρία) διατηρούν το 50,15% της διεθνούς ρωσικής τράπεζας, με την Ρωσία να κατέχει μόνο 40,03%.

Παρόλα αυτά η ευρωπαϊκή επέκταση της IIB υπηρετεί τα ρώσικα συμφέροντα καθώς ο μακροχρόνιος στόχος είναι να καθιερωθεί ένα οικονομικό σύστημα που θα μπορούσε να αποτελέσει το αντίπαλο δέος στην αμερικανική ηγεμονία στην ευρωπαϊκή ήπειρο.

Η εμφάνιση της ρωσικής τράπεζας εξυπηρετεί βέβαια και τα συμφέροντα του κυβερνώντος ακροδεξιού κόμματος, καθώς η IIB σκοπεύει να χρηματοδοτήσει έργα και δράσεις που δεν θα στήριζε η Ε.Ε.. Παράλληλα όντας πολυεθνικός οργανισμός και χωρίς να ανήκει σε μια μόνο χώρα, μπορεί να προσφέρει ρωσικά δάνεια καθώς αυτά δεν θα επηρεάζονται από τις κυρώσεις που έχουν ληφθεί εναντίον της Ρωσίας μετά την προσάρτηση της Κριμαίας.