Η είδηση πέρασε στο ντούκου ή τουλάχιστον δεν προκάλεσε τον ντόρο που θα ανέμενε κανείς, όμως παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον κυρίως για το τι δεν ανακοινώθηκε: Το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε τη διακοπή των εμπορικών διαφημίσεων από την τηλεόραση του ΡΙΚ με το σκεπτικό ότι δημόσια τηλεόραση “δεν πρέπει να λειτουργεί ανταγωνιστικά σε σχέση με τα υπόλοιπα κανάλια”. Τίποτα το μεμπτό μέχρι εδώ. Όταν ένα κανάλι επιδοτείται από το κράτος με 27-28 εκατ. το χρόνο λογικό είναι να μην έχει ανάγκη να πουλήσει ακριβά τη διαφήμιση με συνέπεια να δαγκώνει κομμάτι της πίτας με τιμές πολύ χαμηλότερες από τα ιδιωτικά κανάλια προκαλώντας αθέμιτο ανταγωνισμό.

Η συνολική τηλεοπτική διαφημιστική πίτα είναι γύρω στα 30 εκατ. το χρόνο. Από αυτά μόλις τα 2,5 εκατ. πάνε στο ΡΙΚ χωρίς ιδιαίτερο κόπο αφού το στοιχειώδες αρμόδιο τμήμα δεν κυνηγάει διαφημίσεις απλά διαχειρίζεται εκείνες που έρχονται από μόνες τους (το ΡΙΚ προσελκύει ένα πολύ συγκεκριμένο κοινό μεγάλης κυρίως ηλικίας που είναι πολύ μικρότερο στα άλλα κανάλια με συνέπεια συγκεκριμένα προϊόντα να θέλουν να διαφημίζονται μόνο εκεί). Υπολογίστε ότι αυτά τα 2,5 εκατ. αφορούν κυρίως χρονιά με Euro ή Μουντιάλ αλλιώς το ποσό πέφτει κάτω απ’ τα 2 εκατ.

Όπως αντιλαμβάνεστε το κομμάτι της πίτας δεν είναι και τεράστιο, όμως είναι αρκετά μεγάλο για να ενοχλεί τα υπόλοιπα κανάλια που λειτουργούν με το 1/3 του προϋπολογισμού του ΡΙΚ αλλά με πολλαπλάσια τηλεθέαση από αυτό, ώστε να επιχειρήσουν αρκετές φορές στο παρελθόν να εμποδίσουν την τακτική αυτή του διπλού καθεστώτος: δηλαδή και κρατική επιχορήγηση και εμπορικές διαφημίσεις. Αυτό δηλαδή που δεν ανακοινώθηκε από την κυβέρνηση είναι ότι στην ουσία ικανοποίησε ένα πάγιο αίτημα των καναλαρχών και το timing της απόφασης είναι ύποπτο για τουλάχιστον δύο λόγους. Για αρχή, ότι δεν κατάφεραν ο Χατζηκωστής του Σίγμα και ο Παπαφιλίππου του ΑΝΤ1 στο πρόσφατο παρελθόν, το πέτυχαν μέσα σε λίγους μήνες οι νέοι παίκτες στο τηλεοπτικό πεδίο: ο πρώην υπουργός του Αναστασιάδη (και διεκδικητής της ηγεσίας του ΔΗΣΥ) Σωκράτης Χάσικος ως ο νέος διαχειριστής του TV One και ο τοποθετημένος ιδεολογικά στον ίδιο χώρο πανίσχυρος όμιλος Παπαέλληνα που εξαγόρασε φέτος τον Alpha από τον Κοντομηνά.

Από την άλλη, με την ασφυκτική πίεση που νιώθει η κυβέρνηση έχοντας δύο τεράστια μέτωπα ανοιχτά (η κόντρα με τους εκπαιδευτικούς και οι κραδασμοί από το σκάνδαλο της ΣΚΤ) σίγουρα βοηθάει να προβεί σε μια κίνηση καλής θελήσεως προς τα ιδιωτικά κανάλια, περιμένοντας ως αντάλλαγμα, όχι μια εξόφθαλμη υποστήριξη της κυβερνητικής πολιτικής γιατί αυτό θα δημιουργούσε πρόβλημα στη βάση των τηλεθεατών του καθενός, αλλά τουλάχιστον ότι δεν θα πέσουν να την ξεσκίσουν όταν τα σκ@@ά θα φτάσουν στο ταβάνι. Βέβαια, κανείς δεν μπορεί να διασφαλίσει ότι α) τα 2,5 εκατ. που θα αφαιρεθούν από το ΡΙΚ θα μπουν στα ταμεία των ιδιωτικών καναλιών και β) ότι τα τελευταία θα προσφέρουν οποιοδήποτε αντάλλαγμα, όμως το timing της βιαστικής και με συνοπτικές διαδικασίες τακτοποίησης ενός θέματος που δεν είναι καν καινούργιο (το ΡΙΚ έχει εμπορικές διαφημίσεις από την ίδρυσή του και τα ιδιωτικά δεν είχαν κανένα πρόβλημα μ’ αυτό την εποχή των παχιών αγελάδων των media) μόνο καχυποψία προκαλεί - ειδικά όταν προέρχεται από εκείνους που επέμεναν ότι όλα καλά με τη Συνεργατική λίγους μήνες πριν η τελευταία βαρέσει κανόνι.

Το φέσι

Κι αν από την πλευρά τους τα ιδιωτικά κανάλια έχουν τα δίκια τους για τον αθέμιτο ανταγωνισμό από πλευράς ΡΙΚ (αν και φαντάζομαι πως αυτό θα είχε λυθεί με την παρέμβαση της Επιτροπής Προστασίας του Ανταγωνισμού) το Υπουργικό σε μια παγκόσμια πρωτοτυπία μετέφερε το κόστος από την απώλεια αυτή των 2,5 εκατ. στους πολίτες αυξάνοντας ως αντιστάθμισμα τον (ήδη διογκωμένο) προϋπολογισμό του ΡΙΚ. Δηλαδή, ζημιώνει το ΡΙΚ με το σκεπτικό να μην ζημιώσει τους ιδιώτες και στη συνέχεια καλεί τους πολίτες να πληρώσουν αυτή τη ζημιά από την τσέπη τους. Και δικαιολογημένα, θα μας πουν, γιατί αλλιώς θα παρουσιαστεί πρόβλημα στην εύρυθμη λειτουργία του ημικρατικού (που οι ίδιοι προκάλεσαν αλλά αυτά είναι ψιλά γράμματα) που θα αναγκαζόταν αυτά τα λεφτά να τα κόψει από το πρόγραμμα (bye bye Χάλκινα χρόνια, πέταξε η “Πεταλούδα”, είσαι ο πιο αδύναμος κρίκος λυπάμαι πολύ) αφού ως γνωστόν τα 2/3 (και βάλε) του μπάτζετ καλύπτουν μισθούς, συντάξεις και καθημερινά έξοδα λειτουργίας και συντήρησης με μόλις μία παρανυχίδα να ξοδεύεται για original περιεχόμενο (βασικά δυο-τρεις σειρές εποχής και μισή ντουζίνα εκπομπές που γράφουν σταθερά μονοψήφια - άντε το πολύ κανένα breakout hit όπως ο “Κρίκος” μια φορά στο τόσο).

Πώς λοιπόν καυχιέσαι ότι από τη μια προστατεύεις τον ανταγωνισμό και βοηθάς το ΡΙΚ να παράξει ποιοτικότερο πρόγραμμα κι από την άλλη επιβαρύνεις ακόμα περισσότερο το σύνολο; Φυσικά βοηθάει η υποκειμενικότητα της ίδιας της ποιότητας. Η διοίκηση του ΡΙΚ (δηλαδή το διορισμένο από τα κόμματα διοικητικό συμβούλιο τα μέλη του οποίου συνήθως είναι τόσο σχετικοί με το αντικείμενο όσο κι ο Χαμπιαούρης με τη διαχείριση κρίσεων) μπορεί να σου πουλήσει για “ποιότητα” τα “Καμώματα”, το “Αμύνεσθαι περί πάτρης” μέχρι και τις επαναλήψεις του “Μανώλης και Κατίνα” κι άντε εσύ να το αντικρούσεις. Τι θα πεις; Ότι το “Αμύνεσθαι” μοιάζει με κατάλοιπο της χουντικής ΥΕΝΕΔ που με κάποιο τρόπο επιβίωσε στον 21ο αιώνα όπως ο προϊστορικός καρχαρίας του The Meg; Ότι το ΡΙΚ γυρίζει την ίδια σειρά εποχής βράκα - σαγιά - βιασμός στον αχυρώνα ξανά και ξανά από τις "Σκιές στην αυγή" (2006) μέχρι σήμερα; Ότι κατάντησε τσιφλίκι κυβερνήσεων, κομμάτων και ημετέρων; Εκείνοι θα το βαφτίζουν ποιότητα από την άνεση της (διορισμένης) θέσης τους κι άντε εσύ ν’ αποδείξεις πως δεν είσαι ελέφαντας.

Η μούφα σύγκριση με το BBC

Η σχολή σκέψης που υποστηρίζει τον τερματισμό εμπορικών διαφημίσεων από το ΡΙΚ φέρνει ως παράδειγμα το BBC το οποίο χρηματοδοτείται κατά κύριο λόγο μέσω TV Licence, ένα τέλος που επιβάλλει η βρετανική κυβέρνηση για κάθε τηλεοπτική συσκευή (ή οποιαδήποτε που μπορεί να μεταδώσει περιεχόμενο) που λειτουργεί στο νησί και κατά δευτερεύοντα από την παραγωγή και εκμετάλλευση τηλεοπτικών -και όχι μόνο - προϊόντων. Η σύγκριση ΡΙΚ - BBC βγάζει τόσο νόημα όσο το να λες ότι Ρονάλντο και ο Αρτέμης Χατζηπούλος της Αστραπής Κρυονερίου είναι πρακτικά συνάδελφοι.

O Βρετανός πληρώνει 150 λίρες (166 ευρώ) το χρόνο και παίρνει δέκα κανάλια που καλύπτουν όλες τις ηλικίες και τα ενδιαφέροντα, 17 ραδιόφωνα, ιστοσελίδες, πρόσβαση στο BBC iPlayer με on demand περιεχόμενο και αμέτρητες χορηγίες και διοργανώσεις πολιτιστικών και κοινωνικών εκδηλώσεων - χώρια τα 16 συνδρομητικά/θεματικά κανάλια που πωλούνται χωριστά και αποτελούν εναλλακτική πηγή εσόδων. Αν διαιρέσουμε την κρατική επιχορήγηση των 30 εκ. στο ΡΙΚ με τον αριθμό των νοικοκυριών στο νησί (250.000 με την απογραφή του 2011) βγαίνει το ποσό των 120 ευρώ ανά νοικοκυριό. Δηλαδή για ελάχιστα λιγότερα παίρνουμε δύο τηλεοπτικά κανάλια (το ένα χωρίς σαφή προσανατολισμό, ότι να’ ναι προγραμματισμό και ανύπαρκτο κοινό), ένα δορυφορικό με αδιάφορες εκπομπές, πανάρχαια ντοκιμαντέρ και τις “Ιστορίες του χωρκού” στη λούπα, τέσσερις ραδιοφωνικούς σταθμούς και μια ιστοσελίδα. Συγκριτικά για την ποσότητα αλλά και την ποιότητα του περιεχομένου που λαμβάνουμε θα έπρεπε να πληρώνουμε 99 σεντ ανά νοικοκυριό και πολύ τους είναι.

Μην τρέφετε καμία ψευδαίσθηση: Το πρόβλημα στο ΡΙΚ δεν είναι τα 2,5 εκατ. που θα χάσει ούτε ότι θα τα πληρώσουμε πάλι εμείς (αφού επιμένουμε να είμαστε υπάκουα μηρυκαστικά καλά μας κάνουν). Το ΡΙΚ απώλεσε και την τελευταία ρανίδα κινήτρου που είχε για να γίνει ανταγωνιστικό και βολεύτηκε ξανά στο χαρτζιλίκι του κράτους που ως γνήσιος Κυπραίος γονέας θα του ασκεί ασφυκτικό έλεγχο ακόμα και στα 60 του. Το σκεπτικό “αυξημένη χορηγία = ανεξάρτητη και ποιοτική κρατική τηλεόραση” βρίσκει εφαρμογή σε κοινωνίες όπως η Βρετανία και οι σκανδιναβικές χώρες όμως εδώ θα συμβεί το ακριβώς αντίθετο: σφιχτότερος εναγκαλισμός του κράτους, έλεγχος από τις εκάστοτε κυβερνήσεις και ακόμα χειρότερη διαχείριση του (αυξημένου) μπάτζετ με έμφαση στην αλόγιστη σπατάλη και τις προσλήψεις ημετέρων σε βάρος του original (και αληθινά ενδιαφέροντος προγράμματος).

Το ιδανικό θα ήταν ένα ισχυρό ΡΙΚ, πραγματικά ανεξάρτητο, με έντονη κριτική ματιά και σκέψη, πρωτοπόρο σε θέματα πολιτισμού, μπροστάρη στην επαναπροσέγγιση, στους αγώνες κατά του ρατσισμού, της ομοφοβίας, του εθνικισμού και της κοινωνικής ανισότητας. Ένα ΡΙΚ που να τολμά, να ρισκάρει, να εγκρίνει ρηξικέλευθα projects που τα ιδιωτικά δεν θα άγγιζαν καν, να ανακαλύπτει και να δίνει βήμα σε νέους δημιουργούς. Ενα ΡΙΚ ατίθασο, καινοτόμο, αντικομφορμιστικό που να γυρίζει την πλάτη στο παλιό, το ξεπερασμένο, το βολικό και το τετριμμένο, που να χρησιμοποιεί την ιστορία και την παράδοση ως εφαλτήριο για εξέλιξη αντί να ζει εμμονικά στο παρελθόν του. Κι όλα αυτά χωρίς το άγχος των διαφημσιτικών εσόδων (που δεν το έχει ούτε τώρα, μην τρελαθούμε) ή της τηλεθέασης (ας βγει κι απ' τις μετρήσεις). Κι ας χρειαστεί, όχι 120 ευρώ, αλλά να πουλήσουμε το ένα νεφρό για να το πληρώνουμε.

Όμως ας μην γελιόμαστε, ένα ΡΙΚ με όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά δεν συμφέρει σε κανέναν. Ούτε στις κυβερνήσεις, ούτε στα κόμματα, ούτε στα οικονομικά συμφέροντα, ούτε στα πολιτικά τζάκια, ούτε στις συντεχνίες, ούτε στους οπαδούς του “κρύψε να περάσουμε”. Συμφέρει μόνο σε μένα και σε σένα.

Κι εμάς ως γνωστόν μάς έχουν χεσμένους...

ΔΙΑΒΑΣΕ ΕΠΙΣΗΣ: Μία πολύ ενδιαφέρουσα άποψη για την απόφαση της Κυβέρνησης να κόψει τις διαφημίσεις στο ΡΙΚ