Τις αναμνήσεις τους από μια Αμμόχωστο της ξεγνοιασιάς των παιδικών χρόνων και των ολάνθιστων πορτοκαλεώνων που μοσχοβολούσαν, αλλά και το τι νομίζουν οι ίδιες ότι πρέπει να γίνει σήμερα μοιράζονται στο ΚΥΠΕ δύο γνωστές Αμμοχωστιανές η Άννα Μαραγκού και η Αρετή Ιωνίδου, με αφορμή μια σύντομη διαδρομή με καΐκι που έγινε 45 χρόνια μετά.

Ύστερα από πρωτοβουλία του Γιαλουσίτη Ηλία Παντελίδη και πολύμηνη προσπάθεια, η φωτογράφος του ΚΥΠΕ Κάτια Χριστοδούλου μαζί με μια ομάδα Αμμοχωστιανών, επιβιβάστηκε σε ένα καΐκι που έκανε την διαδρομή από το λιμάνι της Αμμοχώστου κατά μήκος της ακτογραμμής της πόλης και την κατέγραψε με τον φακό της.

Άννα Μαραγκού: Δεν έχω ψευδαισθήσεις, δεν θα ζήσω στην πόλη που ήξερα

Κληθείσα να περιγράψει μια ανάμνησή της από την ζωή στην Αμμόχωστο η Άννα Μαραγκού αναπολεί πως «τα καλοκαίρια ξεκινούσαμε η παρέα από το σπίτι μας που ήταν στη οδό Ιπποκράτους κοντά στο Αλάσια. Πίσω μας ήταν τα σπίτια του κυρίου Κουλαπή και του Όθωνα Γαλανού».

«Μαζευόμασταν λοιπόν στην παραλία και ξεκινούσαμε για την καθημερινή μας διαδρομή: Αλάσια-Καμήλα-Γλώσσα και επάνοδος», λέει.

Είμασταν παρέες, συνεχίζει, «κολυμπούσαμε όλοι μαζί, σταματούσαμε στη σχεδία που ήταν απέναντι από το σπίτι και συνεχίζαμε μέχρι την Καμήλα που ήταν ένας βράχος αρκετά μακριά. Από εκεί και αφού παίρναμε λίγες ανάσες πηγαίναμε προς τη Γλώσσα, γιατί εκεί ήταν ο Ναυτικός μας Όμιλος πριν κατεδαφίσουν τη μικρούλα εκκλησία και κτίσουν τη σύγχρονη μεγάλη».

Στη Γλώσσα λοιπόν, θυμάται, «μας περίμενε ο Χάλος, ο οποίος μας ενοικίαζε κανό, όχι με θέσεις, κανό επίπεδα και ένα κουπί. Με τα κανό ξεκινούσαμε να “πογυρίσουμε” το Κωστάντια που ήταν το ξενοδοχείο των μεγάλων μαζί με το King George, για να πάμε στα βραχάκια πίσω από το ξενοδοχείο».

«Λείπαμε από το σπίτι όλη μέρα, κανείς δεν ανησυχούσε για το πού ήμασταν. Ολημερίς κολυμπούσαμε και αργά το απόγευμα όταν πια η πείνα μας κτυπούσε επιστρέφαμε. Η μητέρα μου έβαζε στη βεράντα του σπιτιού μας ένα δίσκο με σάντουιτς», λέει, προσθέτοντας ότι «μόνο αυτός ο δίσκος μας έφερνε πίσω στα σπίτια μας».

«Βλέπαμε για λίγο τους γονείς και τα αδέλφια μας και ξεκινούσαμε ή ίδια παρέα για το Βιέννα, να φάμε χάμπουργκερ…και μετά σινεμά στο Χατζηχαμπή. Έτσι κυλούσαν οι μέρες μας, παρέα, κολύμπι, ανεμελιά…αυτό μου λείπει περισσότερο από όλα», αναφέρει.

Σε ερώτηση κατά την δική της άποψη ποιες κινήσεις πρέπει να γίνουν για επιστροφή της πόλης της Αμμοχώστου απαντάει ότι «δεν είναι απλά τα πράγματα, είναι πολύ δύσκολα και ο Δήμος θα πρέπει να βρει τρόπους να έρθει σε επαφή με τον κόσμο του».

Σύμφωνα με την Άννα Μαραγκού θα πρέπει «να μαζευτούν οι ιδιοκτήτες όλης της πόλης, οι τίτλοι ιδιοκτησίας μας, να μιλήσουμε για τους νέους Βαρωσιώτες τις προοπτικές της επανένωσης, για το πόσο η Αμμόχωστος μπορεί να είναι το πρώτο σημαντικό βήμα για όλη την Κύπρο».

«Η Αμμόχωστος ξεχάστηκε όλα αυτά τα χρόνια, πρέπει να την επαναφέρουμε στο προσκήνιο, πρέπει να φέρουμε σε επαφή τους Βαρωσιώτες με τους Τουρκοκύπριους συμπατριώτες μας, σε αθλητικό, πανεπιστημιακό, πολιτιστικό επίπεδο», λέει, προσθέτοντας ότι «με αυτούς θα ζήσουμε αν ποτέ πάρουμε πίσω την πόλη μας».

Ειδική μνεία κάνει στην κίνηση «Αμμόχωστος η πόλη μας» η οποία «στο διαδίκτυο έκανε πολύ καλή δουλειά, όλες αυτές οι συναντήσεις που είχαμε, οι εκδηλώσεις κάνουν καλό, φέρνουν μαζί τον κόσμο και το μεγαλύτερο στοίχημα για το Δήμο Αμμοχώστου είναι η νέα γενιά».

Διότι, συμπληρώνει η κα. Μαραγκού, «εμείς που ζήσαμε την Αμμόχωστο φεύγουμε σιγά σιγά. Για μένα λοιπόν οι πιο σημαντικές κινήσεις είναι η σχέση του Δήμου με τη νέα γενιά των Αμμοχωστιανών. Αυτό είναι μεγάλο στοίχημα και θέλει πάρα πολύ δουλειά».

Θα ήθελα πάρα πολύ να ζήσω στην Αμμόχωστο. Δεν έχω ψευδαισθήσεις, δεν θα ζήσω στην πόλη που ήξερα. Θα ζήσω όμως, κοντά στη θάλασσα που ήξερα, θα ζήσω βλέποντας τις ανατολές του φεγγαριού

Σε ερώτηση αν η ίδια θα γυρνούσε πίσω στην Αμμόχωστο σε περίπτωση που υπήρχε συμφωνία για άνοιγμα των Βαρωσίων ως μέρος μιας συνολικής λύσης ή ως Μέτρο Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, απαντά: «Θα ήθελα πάρα πολύ να ζήσω στην Αμμόχωστο. Δεν έχω ψευδαισθήσεις, δεν θα ζήσω στην πόλη που ήξερα». Θα ζήσω όμως, αναφέρει, «κοντά στη θάλασσα που ήξερα, θα ζήσω βλέποντας τις ανατολές του φεγγαριού».

Για την Άννα Μαραγκού η μόνη προϋπόθεση για να ζήσει στην Αμμόχωστο είναι η ασφάλεια. «Δε θέλω να ζήσω σε ένα παραλιακό γκέτο που θα γίνει μια καινούργια Αγία Νάπα και στο οποίο θα αισθάνομαι ξένη, και πίσω μου να έχω τον τουρκικό στρατό κατοχής».

«Προϋπόθεση επιστροφής είναι να δοθεί η πόλη όπως προνοούν τα ψηφίσματα, σε εμάς τους νόμιμους ιδιοκτήτες. Και το πιο σημαντικό. Όταν και εφόσον επιστρέψουμε εμείς οι κάτοικοι της Αμμοχώστου θα αποφασίσουμε για την πόλη μας και κανείς άλλος», σημειώνει.

Αρετή Ιωνίδου: Παρομοίαζα πάντοτε το Βαρώσι σαν ένα μεγάλο πολύβουο μελίσσι

Η Αρετή Ιωνίδου θυμάται πόσο ευτυχισμένη ήταν στην Αμμόχωστο και εκφράζει το παράπονο: «η καρδιά μου πονά από την πεθυμιά».

Το Βαρώσι, λέει, «μοσχοβολούσε όταν άνθιζαν οι απέραντοι πορτοκαλεώνες».

Σύμφωνα με την Αρετή Ιωνίδου η ευωδία από τα ολάνθιστα περβόλια της Κάτω Δερύνιας και του Αγίου Μέμνονα κατάκλυζε το Βαρώσι, προπαντός όταν φυσούσε αεράκι το βράδυ.

«Οι μυρωδιές τραβούσαν τους κατοίκους της πόλης προς την περιοχή και δεν αντιστεκόμασταν στον πειρασμό για να απολαύσουμε το υπέροχο θέαμα των ολάνθιστων δένδρων με τα ζουμερά φρούτα», διηγείται.

Η ζωή στην Αμμόχωστο, αναφέρει, «ήταν έντονη και πολύ ενδιαφέρουσα».

«Παρομοίαζα πάντοτε το Βαρώσι σαν ένα μεγάλο πολύβουο μελίσσι. Το εμπορικό λιμάνι της Αμμοχώστου έσφυζε από ζωή. Τα πλοία έφευγαν φορτωμένα φρούτα και τη φημισμένη κυπριακή πατάτα για εξαγωγή σε διάφορες χώρες», λέει.

Ήταν, προσθέτει, «μικρή σχετικά πόλη με ραγδαία ανάπτυξη χάρη στους φιλοπρόοδους κατοίκους και στις αρχές της πόλης που δεν έβλεπαν με αντιπαλότητα τους εργατικούς δημότες αλλά βοηθούσαν και παρακινούσαν προς την πρόοδο και ανάπτυξη».

«Πολλά πολυτελή ξενοδοχεία προσέλκυαν επισκέπτες στην πανέμορφη πόλη με την χρυσή πεντακάθαρη αμμουδιά και την καθαρή θάλασσα που άλλαζε χρώμα ανάλογα», αναφέρει. Η Αμμόχωστος, σημειώνει, «πρωτοπορούσε. Ο κόσμος ευημερούσε. Ζούσαμε έντονα, τρεφόμασταν πνευματικά από τις προσωπικότητες της πόλης και διασκεδάζαμε».

Θυμάται επίσης ότι οι κάτοικοι «ήταν φιλικοί και κοινωνικότατοι μεταξύ τους και με τους ξένους». Η κα. Ιωνίδου συνεχίζει λέγοντας ότι «η Αμμόχωστος και οι φιλοπρόοδοι κάτοικοι της συνεισέφεραν στα οικονομικά του κράτους όσο όλες οι υπόλοιπες πόλεις μαζί».

«Αυτή η πόλη αφέθηκε με μεγάλη αδιαφορία στα χέρια του Αττίλα και στην φθορά του χρόνου», λέει.

Σε ερώτηση ποιες κινήσεις πρέπει να γίνουν για επιστροφή της Αμμοχώστου, εκφράζει την άποψη ότι «επιβάλλεται να επιδιώξουμε να επαναρχίσουν οι συνομιλίες για λύση του Κυπριακού και όταν βρεθούμε εκεί να ξέρουμε τι θέλουμε, να είμαστε ειλικρινείς και να είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε εφ’ όλης της ύλης αναμένοντας και από την άλλη πλευρά να πράξει το ίδιο ακριβώς».

Σύμφωνα με την ίδια «η Αμμόχωστος αλλά και άλλες κατεχόμενες περιοχές πρέπει να είναι οπωσδήποτε στις διεκδικήσεις μας αφού χωρίς την επιστροφή εδαφών η λύση θα είναι ανέφικτη». Σε ερώτηση αν η ίδια θα γυρνούσε πίσω απαντάει ότι θα επέστρεφε «στο πλαίσιο μιας συνολικής λύσης ή στα πλαίσια της επιστροφής της πόλης ως ΜΟΕ εφόσον αυτή είναι υπό την διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών».

Το ψήφισμα 550 (1984) του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών στην παράγραφο 5 «ζητεί να μεταφερθεί η διοίκηση αυτής της περιοχής (Βαρώσια) στην ευθύνη των Ηνωμένων Εθνών». Το ψήφισμα 789 (1992) του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών στην παράγραφο 8 επαναλαμβάνει ότι «η περιοχή που επί του παρόντος τελεί υπό τον έλεγχο της ειρηνευτικής δύναμης των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο πρέπει να επεκταθεί και στα Βαρώσια».

Η κατάσταση στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου, τα Βαρώσια, περιγράφεται με παραστατικότητα στην έκθεση της Επιτροπής Αναφορών του Ευρωκοινοβουλίου για την Αμμόχωστο που δημοσιοποιήθηκε το 2008 σε συνέχεια της διερευνητικής αποστολής στην Κύπρο το Νοέμβριο του 2007:

«Από τον φράκτη που αποτρέπει τους πεζούς να έχουν πρόσβαση στο Βαρώσι, τα παραλιακά ξενοδοχεία, τα διαμερίσματα και τα εστιατόρια δεν είναι τίποτε περισσότερο από σαθρούς σκελετούς από μπετόν- τεράστιες αστικές ταφόπλακες που στέκονται αποφασιστικά ενάντια στο πέρασμα του χρόνου. Η φύση κατέχει επίσης τα Βαρώσια. Δέντρα και θάμνοι έχουν βλαστήσει μέσα από τα σπασίματα των φθαρμένων οδικών αρτηριών, όπου το έδαφος έχει βυθιστεί και έχει γεμίσει το υπόγειο αποχετευτικό σύστημα. Γάτες και τρωκτικά περιφέρονται στα στενά. Οι εκκλησίες έχουν υποστεί την ίδια μοίρα όπως τα άλλα κτήρια: βεβηλώθηκαν και αφέθηκαν να αποτελούν σιωπηλούς μάρτυρες της κάποτε επικρατούσας Χριστιανικής κοινότητας. Σχολεία και παιδικά πάρκα παραμένουν επίσης εγκαταλελειμμένα».

Νέα έκθεση της Επιτροπής Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η οποία εγκρίθηκε ομόφωνα τον Νοέμβριο 2018 «καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ύπατη Εκπρόσωπο της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, το Συμβούλιο της ΕΕ και όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ να υποβάλουν νέο ψήφισμα στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών ζητώντας πολιτικές και οικονομικές κυρώσεις κατά της Τουρκίας για τις πράξεις επιθετικότητας στην ανατολική Μεσόγειο και για τη μη συμμόρφωση με τα ψηφίσματα 550 (1984) και 789 (1992) του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών».

Η ελληνοκυπριακή πλευρά επανειλημμένα στην πορεία των χρόνων ζήτησε σεβασμό των ψηφισμάτων και επιστροφή της Αμμοχώστου στους νόμιμους κατοίκους της, ενώ υπέβαλε και προτάσεις προς επίτευξη αυτού του σκοπού, πλην όμως όλες οι προσπάθειες συνάντησαν την άρνηση της τουρκικής πλευράς.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης, έθεσε και πάλι το θέμα της Αμμοχώστου στην πρόσφατη άτυπη συνάντηση που είχε με τον Τ/κ ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί, ενόψει και των παράνομων μεθοδεύσεων για την πόλη της Αμμοχώστου οι οποίες βρίσκονται σε εξέλιξη.