Παγκόσμια Ημέρα Ύπνου η σημερινή και αφορμής δοθείσης σκεφτήκαμε να σας υπενθυμίσουμε πως και ο Θεός χρειάστηκε μια μέρα να ξεκουραστεί μετά τη Δημιουργία, συνεπώς παρατάτε μας με τις ασφυκτικές δουλειές, τα deadlines, τις κοινωνικές και επαγγελματικές υποχρεώσεις και όλα τα διάφορα. Το δικαίωμα στον ικανοποιητικό, χορταστικό και άνετο ύπνο είναι ιερό.

Το αναφαίρετο δικαίωμα σ’ ένα πιάτο φαί, μια στέγη και σ’ ένα άνετο κρεβάτι πρέπει όσο ζουν και αναπνέουν να το απολαμβάνουν όλοι ανεξαιρέτως οι ανθρώποι στον πλανήτη, είτε σεσημασμένοι εγκληματίες είναι, είτε οτιδήποτε.

Κατά τον Βολταίρο, «o Ουρανός μας έδωσε δύο πράγματα για να αντισταθμίσουμε τις πολλές δυστυχίες της ζωής: Την ελπίδα και τον ύπνο» και αν λάβουμε υπόψη την άκρως ανησυχητική έκθεση που δημοσίευσε το 2016 το Αμερικανικό Κέντρο για τον Έλεγχο και την Πρόληψη των Ασθενειών χρειαζόμαστε πιο πολύ τουλάχιστον από τον δεύτερο.

Πέρυσι, μία άλλη μελέτη της οργάνωσης «Rand Europe» θα αποτιμήσει τον αντίκτυπο της έλλειψης ύπνου στις οικονομίες πέντε μεγάλων κρατών. Τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά: Ενδεικτικά, στις ΗΠΑ το οικονομικό κόστος (σε όρους επιβάρυνσης του συστήματος υγείας και μειωμένης παραγωγικότητας) υπολογίζεται ότι ανέρχεται στα 411 δισ δολάρια και στη Βρετανία στα 40 δισ. στερλίνες. Όσον αφορά στους κύριους λόγους της (πέρα από τα οργανικά αίτια); Από το κάπνισμα, το αλκοόλ, τη μη ισορροπημένη διατροφή και την υπερβολική χρήση ηλεκτρονικών μέσων μέχρι το άγχος και το στρες, την εντατικοποίηση των ωρών εργασίας και τη δημιουργία μιας κοινωνίας που λειτουργεί πλέον 24ώρες το 24ωρο.

Τι συμβαίνει όταν κοιμόμαστε;

Μόλις τελικά κοιμηθούμε, συμβαίνουν διάφορα πράγματα. Παρακολουθώντας τις κινήσεις των ματιών και χρησιμοποιώντας τα ηλεκτροεγκεφαλογραφήματα που μετρούν τα εγκεφαλικά κύματα, οι ερευνητές έχουν εντοπίσει τέσσερις βασικούς τύπους ύπνου και έχουν διαπιστώσει ότι συνήθως περνάμε προοδευτικά από τον ένα στον άλλο σε κύκλους των ενενήντα περίπου λεπτών.

Τα πρώτα δυο στάδια κινούνται προς τον επονομαζόμενο ύπνο χωρίς ταχείες οφθαλμικές κινήσεις (NREM), μια κατάσταση κατά την οποία ο νεοφλοιός - τα ανώτερα τμήματα του εγκεφάλου - σβήνουν, πράγμα το οποίο ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για το αίσθημα αναζωογόνησης όταν ξυπνάμε. Καθώς βγαίνουμε από αυτά τα στάδιο περνάμε σε μια περίοδο ύπνου με ταχείες οφθαλμικές κινήσεις (REM), μια φάση που έχει μελετηθεί περισσότερο.

Ο Κρίγκερ αποκαλεί την φάση REM «αινιγματική κατάσταση». Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης, σχεδόν όλοι οι μύες μας είναι παράλυτοι, εκτός από το διάφραγμα, κάτι που μας επιτρέπει να συνεχίσουμε να αναπνέουμε και εκτός από ορισμένους σφιγκτήρες στο πάνω και στο κάτω μέρος της γαστρεντερικής μας οδού. Παράλληλα ο εγκέφαλος «κλείνει» τις «ηλεκτρικές καταιγίδες», με αποτέλεσμα την ταχεία κίνηση των ματιών κι έτσι αρχίζουμε να έχουμε ζωντανά όνειρα.

Τα όνειρα

Όλοι οι άνθρωποι ονειρεύονται, συνήθως τρεις έως πέντε φορές κάθε νύχτα. Και κάθε φορά που ένας άντρας ονειρεύεται έχει στύση. Κάθε φορά που μια γυναίκα ονειρεύεται, τα αιμοφόρα αγγεία του κόλπου της βρίσκονται σε εγρήγορση. Αυτές οι διεργασίες στα γεννητικά όργανα δεν σχετίζονται με τις σεξουαλικές σκέψεις πριν από τον ύπνο ή με το σεξουαλικό περιεχόμενο των ονείρων. Αντίθετα, η στύση και η κολπική διέγερση φαίνεται να είναι το αποτέλεσμα της κατάστασης του ονείρου.

Ακόμη κι όταν κυκλοφορούμε ανάμεσα στα διάφορα στάδια, ο ύπνος μας συχνά διακόπτεται από σύντομες αφυπνίσεις που διαρκούν λίγα δευτερόλεπτα. Ο Κρίγκερ γράφει ότι όσοι κάνουν έναν υγιή ύπνο, συνήθως έχουν περίπου πέντε αφυπνίσεις την ώρα, αν και δεν το θυμούνται. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι αυτές οι σύντομες περίοδοι αφύπνισης θα μπορούσαν έχουν εξελιχθεί ώστε να μην αποφεύγουμε τους κινδύνους ενώ κοιμόμαστε. Για παράδειγμα, τον κίνδυνο να πνιγούμε από κάποιο κάλυμμα ή να είμαστε ευάλωτοι σε κάποια επίθεση ζώου, αν κοιμόμαστε έξω.

Αλλά τι είναι «φυσικό» όταν μιλάμε για τον ύπνο; Ο Α. Ρότζερ Έριχ, ο οποίος κάνοντας μια αναδρομή ανά τους αιώνες σημείωνε ότι υπήρξαν περίοδοι - στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική, σε αυτόχθονες πληθυσμούς στην Αφρική ή στη Νότια Αμερική - όπου ο ύπνος των ανθρώπων κατά τη διάρκεια της νύχτας ήταν «κατακερματισμένος». Αυτό συνέβαινε για διάφορους λόγους εργασιακούς ή πολιτιστικούς. Ο Έριχ υποθέτει ότι ο κατακερματισμένος ύπνος ήταν η φυσική εξελικτική κληρονομιά μας και ότι αυτός διαταράχθηκε στη Δύση από τις απαιτήσεις της εκβιομηχάνισης αλλά και από τον ηλεκτρισμό, που έφερε παντού τον τεχνητό φωτισμό. Εν τέλη ισχυρίζεται ότι το γεγονός πως πολλοί άνθρωποι βιώνουν αϋπνίες, στη μέση της νύχτας, μετά από λίγες ώρες ύπνου, δείχνει ότι οι προγονικοί ρυθμοί μας έχουν διαταραχθεί από τον εκσυγχρονισμό.

Ωστόσο, άλλες μελέτες που μνημονεύει ο Ράις αμφισβητούν την ιδέα. Στο παρελθόν οι αγροτικές και κτηνοτροφικές εργασίες για παράδειγμα αποτελούσαν βασικό λόγο για τη διακοπή του ύπνου. Το ίδιο και οι θρησκευτικές συνήθειες. Γενικά φαίνεται αμφίβολη η υπόθεση ότι ο άνθρωπος έχει αλλάξει ψυχολογικά και φυσικά κατά τη διάρκεια των χιλιετιών κι αυτό που σήμερα μας κρατά ξύπνιους, δεν υπήρχε στο παρελθόν, αναφέρει το New Yorker. Στον Σαίξπηρ αναφέρονται οι αϋπνίες, όπως για παράδειγμα στον «Ερρίκο Δ’», ο οποίος έχει συνειδησιακή κρίση μετά την κατάκτηση του θρόνου, δεν μπορεί να κοιμηθεί και θρηνεί: «Ω ύπνε, ω απαλέ ύπνε, γλυκιέ νοσοκόμε της φύσης, πως σε τρόμαξα;». Εξάλλου, ο Ράις καταγράφει τα φάρμακα για την αϋπνία που χρησιμοποιούσαν στον αρχαίο κόσμο. Σε αυτά περιλαμβάνονταν τραγανά φύλλα μαρουλιού, μοσχοκάρυδα, πικραλίδες και κρεμμύδια. Υπήρχαν λοιπόν και τότε ανήσυχες νύχτες αλλά αντί να καταπίνουν υπνωτικά ή μελατονίνη, οι άνθρωποι έπαιρναν υγιεινές τροφές ακολουθώντας την αριστοτελική αντίληψη ότι «οι θερμοί ατμοί από το φαγητό που αφομοιώνεται περνούν στον εγκέφαλο».

Το βιβλίο «Άγριες Νύχτες» χαρακτηρίζεται από μια ένταση μεταξύ της έντονης παραγωγικότητας και της λαχτάρας για μια χαμένη Εδέμ χαλάρωσης. Αλλά η Εδέμ δεν υπήρξε ποτέ στην πραγματικότητα. Η νεωτερικότητα κατηγορείται για παρά πολλά χρόνια ως η υπεύθυνη για τον χαμένο μας ύπνο. Ο Χένρι Ντέιβιντ Θόρω, κάποτε κατηγορούσε τον σιδηρόδρομο για την αϋπνία του, τώρα κατηγορούμε τα email, τα social media, τους υπολογιστές και τα smartphones. Οι κοινωνίες έψαχναν τρόπους για την ξεκούραση του ανθρώπου από την Εποχή του Σιδήρου, όταν εμφανίστηκε η παράδοση του Σαββάτου στον Ιουδαϊσμό. Σύμφωνα με τον Κρίγκερ, ο ύπνος είναι απολύτως απαραίτητος για τη ζωή, από οργανική άποψη, αλλά η ανάγκη να ζούμε τη ζωή στο μέγιστο, με όλα όσα τη συνοδεύουν, δηλαδή και τις ευθύνες και τις ανησυχίες, ήταν πάντα ο εχθρός του ύπνου.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ύπνου, η Digital Tree προσφέρει στρώματα, μαξιλάρια, κουίλ και άλλα δώρα. Λάβετε μέρος στο Διαγωνισμό ΕΔΩ συμπληρώνοντας απλά τα στοιχεία σας