Γράφει η Στέλλα Αχιλλέως Φωτογραφίες Beam

Μπροστά στους Δαίμονες που αντίκρισε, αποφάσισε ότι «για να αλλάξεις τον τρόπο που πίνεις, πρέπει να αλλάξεις τον τρόπο που σκέφτεσαι. Για να αλλάξεις όμως τον τρόπο που σκέφτεσαι, πρέπει να αλλάξεις τον τρόπο που πίνεις».

Δεν παριστάνει τον Ιεραπόστολο αλλά γυρίζει τα σχολεία σε όλη την Κύπρο, έχοντας την ανάγκη να τονίσει στα παιδιά πως «ΝΑΙ, το αλκοόλ είναι σκληρό ναρκωτικό». Το βίωσε άλλωστε πρώτο χέρι. Και τα τρία στάδια. Χρήση – Κατάχρηση – Εξάρτηση. Is alcohol that dangerous? You will be the judge!

Ό,τι δεν σε σκοτώνει σε κάνει πιο αληθινό, πιο άνθρωπο – Let me introduce you to a real human being!

Θα ξεκινήσω λίγο ανορθόδοξα, είσαι Ιχθύς και λένε ότι τα παιδιά του Ποσειδώνα είναι αυτοκαταστροφικά. Ανορθόδοξος είμαι κι εγώ και η ζωή μου. Και αυτοκαταστροφικός. Πολλά στοιχεία του χαρακτήρα μας έχουν να κάνουν με γονίδια.

Μικρός ένιωθες αυτοκαταστροφικός; Καμία ανάμνηση. Αυτό που θυμάμαι σίγουρα είναι ότι ήμουν υπερβολικά ντροπαλός. Ο ντροπαλός έχει παραπάνω πιθανότητες αυτοκαταστροφής. Μπορεί αυτός να ήταν κι ένας από τους λόγους που οδήγησαν στη μετέπειτα κατάσταση. Δεν εξωτερίκευα συναισθήματα ποτέ και σε κανέναν, δεν μπορούσα να δω τον άλλο στα μάτια. 40 χρόνια μετά, αν δεν έχω οπτική επαφή με τον άλλο δεν μπορώ να κάνω συζήτηση.

Μιμούμουν το κακό που έβλεπα, τις σκηνές με τη μάνα μου μεθυσμένη. Το μυαλό μου δεν ήθελε να δεχτεί ότι αυτό που έκανε ήταν κακό

Ήσουν καλός μαθητής; Καθόλου όμως! Ήμουν καλός ονειροπόλος! Ήμουν σε ένα δικό μου φανταστικό κόσμο, ταξίδευα στη σφαίρα των παραμυθιών. Το μυαλό μου ήταν στις τέχνες, στην ομορφιά, στην ποίηση, στη λογοτεχνία, στη φωτογραφία. Περνούσα αμέτρητες ώρες στον σκοτεινό θάλαμο του FotoCine. Ερωτεύτηκα κεραυνοβόλα όταν κατάλαβα τι ήταν ακριβώς ο κινηματογράφος, 24 frames σ’ ένα δευτερόλεπτο. Μαγεία. Τότε κατάλαβα ότι ήθελα να κάνω κάτι με κινούμενες εικόνες και να βάλω τη φαντασία μου σε πλαίσιο.

Είχες εμμονές από τότε; Ναι, την τελειότητα. Όπως και στα παραμύθια άλλωστε! Προτιμούσα έναν εξιδανικευμένο κόσμο. Αυτό μπορεί να γίνει ψύχωση και πολύ βασανιστικό.

Ένιωθες διαφορετικός από τους άλλους; Ένιωθα πως δεν κολλούσα στο σχολείο, ήμουν λίγο «περιθωριακός» ενώ και οι φίλοι μου δεν ήταν το αντιπροσωπευτικό δείγμα μαθητών που υπήρχε στο σχολείο τότε. Διαφορετική πάστα, δεν κολλούσαμε με τα «πρέπει» της εποχής. Ακόμη και η εφηβεία τη δεκαετία του ’80 συμβάδιζε με όλες τις αλλαγές που συνέβαιναν τότε.

Θυμάσαι το πρώτο σου ποτό; Γύρω στα 13, ένα pint μπύρας στο διαμέρισμα μας στην Πάφο. Η τραγική ειρωνεία είναι ότι το νηπιαγωγείο μου το Donald Duck έγινε μετά η μπυραρία που θα σύχναζα για πάρα πολλά χρόνια… Τυχαίο; Όλοι δοκιμάζουν αλκοόλ στην εφηβεία, εσύ γιατί κόλλησες; Είχα το γονίδιο, κάτι το οποίο είναι πια επιστημονικά αποδεδειγμένο. Είσαι περισσότερο επιρρεπής. 65% του αλκοολισμού έχει να κάνει με κληρονομικότητα και τα υπόλοιπα συγκυρίες. Παιδί αλκοολικού έχει 4 φορές περισσότερες πιθανότητες να γίνει και το ίδιο αλκοολικός. Αν και ηλικιακά ήμουν ίδιος με τους φίλους μου, ο οργανισμός μου τραβούσε, κατανάλωνε παραπάνω αλκοόλη από ότι οι υπόλοιποι. Άντεχα παραπάνω. Χρειαζόμουν τετραπλάσιες ποσότητες για να με πιάσει.

Έπινα μέχρι θανάτου για να πεθάνω και να ακολουθήσω το μονοπάτι της μάνας μου

Υπήρχε ιστορικό στην οικογένεια; Δυστυχώς, ναι… Η μάνα μου έπινε και πέθανε στα 50 της. Οι Άγγλοι γονείς και τα αδέλφια της μάνας μου το ίδιο. Η γιαγιά μου έθαψε τρία παιδιά λόγω αλκοολισμού.

Υπήρχε ταύτιση με τη μητέρα σου, αφού ήταν η αδυναμία σου; Εδώ υπάρχει η θεωρία του Μιμητισμού. Μιμείσαι ως έφηβος για να νιώσεις μεγάλος. Ο έφηβος ξεγελά τον εαυτό του ότι με το να καπνίζει τσιγάρο ή χόρτο και να πίνει γίνεται μεγάλος. Γίνεσαι μεγάλος, όμως, μόνο όταν ενηλικιωθεί το μυαλό κι όχι μέσα από τις δραστηριότητες σου. Μιμούμουν το κακό που έβλεπα, τις σκηνές με τη μάνα μου μεθυσμένη. Το μυαλό μου δεν ήθελε να δεχτεί ότι αυτό που έκανε ήταν κακό. Με πονούσε που την έβλεπα έτσι. Μιμούμουν κάτι που μισούσα αλλά ταυτόχρονα ένιωθα πιο κοντά της, ένιωθα ταύτιση, και όπου σε κάποια φάση έγινε το drinking buddy μου. Μια συνεχής εσωτερική σύγκρουση. Πρέπει να είσαι καλός δέκτης κι εγώ δεν ήμουν...

Φαντάζομαι εδώ γεννιούνται οι Δαίμονες: Εδώ «γεννήθηκαν» πολλά… Φόβος εγκατάλειψης. Φόβος προς την Εξουσία (Μάνα, Δάσκαλοι, Αστυνομία κλπ). Ο φόβος φέρνει τάσεις για έλεγχο. Θέλεις να προστατεύσεις τον εαυτό σου για να τον ελέγχεις. Μετά έρχεται ο Θυμός. Δεν προέρχομαι από εύπορη οικογένεια και θύμωνα ακόμη και με τον πατέρα μου που δούλευε τόσο σκληρά για να μας ζήσει… Θύμωνα με τη μάνα μου που έπινε. Καθόλου όμορφες εικόνες – κι εγώ αναζητούσα ομορφιά… Περισσότερο όμως, θύμωνα με μένα, που δεν είχα θάρρος… Αυτοπεποίθηση, αυτοεκτίμηση μηδέν, ανασφάλεια, σεξουαλική καταπίεση (δεν ήμουν καλός με το αντίθετο φύλο, ντρεπόμουν), πίσω στο καβούκι μου, στις σκέψεις, στους φόβους μου. Τους Δαίμονες μάλλον τους έφερα μαζί μου, γιατί τίποτα και κανείς αν παρουσιαζόταν τότε δεν θα άλλαζε η Μοίρα μου. Ήταν γραφτό να διαβώ αυτό το δρόμο, έπινα μέχρι θανάτου για να πεθάνω και να ακολουθήσω το μονοπάτι της μάνας μου. Αυτό, φυσικά, μου το εξήγησαν χρόνια μετά στην αποτοξίνωση.

Εθισμός σε ουσίες σημαίνει και εθισμός σε σχέσεις, συναισθήματα, πράγματα; Εθισμός ίσον addictive behavior, εμμονική προσωπικότητα. Τώρα σε τι θα εκδηλώσεις τις εμμονές σου (σεξ, ηρωίνη, φαγητό, τζόγος, video games) είναι άλλο θέμα. Η ασθένεια δεν είναι ο αλκοολισμός, η ασθένεια είναι το addiction. Όταν βγεις από την άρνηση ξεκινά η λύτρωση.

Το αλκοόλ σε έκανε εγωκεντρικό, ψεύτη, βίαιο; Βέβαια. Όταν είσαι στο στάδιο της άρνησης γίνεσαι εγωκεντρικός, ψεύτης και καλός ηθοποιός. Βίαιος ποτέ! Αυτό είναι μύθος, ένα στερεότυπο, μια λανθασμένη εικόνα που δίνουν για τους αλκοολικούς. Ο αλκοολικός κυκλοφοράει ανάμεσα μας, φοράει γραβάτα, έχει γραφείο, είναι γιατρός, δικηγόρος, πολιτικός, επιχειρηματίας. Σίγουρα δεν είναι ο ατημέλητος, βρωμιάρης γέρος με μούσια και πανωφόρι που σπάει ποτήρια. Με το ποτό πέφτουν όλες οι αναστολές, κάποιοι μπορεί να είναι βίαιοι αλλά και κάποιοι πολύ τρυφεροί.

Ο αλκοολικός κυκλοφοράει ανάμεσα μας, φοράει γραβάτα, έχει γραφείο, είναι γιατρός, δικηγόρος, πολιτικός, επιχειρηματίας

Ποιο ήταν το fix of the day στη φάση της εξάρτησης πια; Το fix είναι η πρώτη δόση που παίρνεις στα πρώτα λεπτά που βγαίνεις από τη νάρκωση. Ο αλκοολικός δεν κοιμάται, ναρκώνεται. Η αιθανόλη είναι ναρκωτική ουσία η οποία καταστέλλει το νευρικό σύστημα, pure science, και πέφτεις σε νάρκωση. ‘Όταν άνοιγα τα μάτια είχα σπασμούς, ίλιγγο, πονοκεφάλους, και η δόση για να συνέλθω ήταν ένα pint ποτήρι με βότκα, λίγο χυμό grapefruit να σπάσει η γεύση, με καλαμάκι γιατί δεν μπορούσα να κρατήσω το ποτήρι, έτρεμαν τα χέρια μου. Σε μισή ώρα είχα μέσα στο σώμα μου δύο pints βότκα. Μέχρι το 2007 πια, σερνόμουν στα τέσσερα στο πάτωμα για να φτάσω το μπουκάλι στο θάλαμο…

Στάδιο κατάχρησης και νέοι Δαίμονες… Ένας τροχός συναισθημάτων και πράξεων. Απομόνωση. Ενοχές για όλα αυτά που έκανες. Ντροπή για τις πράξεις και τα λόγια σου. Επιζήτηση αποδοχής. Να ζητάς αποδοχή από τους γύρω σου με λάθος τρόπο. Υπερβολική αίσθηση ευθύνης. Και όλα αυτά έχουν έναν κοινό παρονομαστή που ονομάζεται Φόβος. Ο φόβος είναι η Μάνα όλων των κακών συναισθημάτων.

Μέσα σε όλο αυτό κατάφερες να κάνεις οικογένεια: Παντρεύτηκα το 1998 κι έχω δύο κόρες.

Η γυναίκα σου; Τι να κάνει μια κοπέλα 26 χρονών τότε στην Κύπρο που αντιλαμβάνεται ότι ο άντρας της πίνει πολύ; Να πάει στους γονείς της; Εδώ τώρα και δεν υπάρχει το κράτος ή οι φορείς να σε στηρίξουν ουσιαστικά, πόσο μάλλον τότε! Αυτό τουλάχιστον πιστεύω εγώ. Δυστυχώς δεν αφορά κανέναν ο αλκοολικός στην κυπριακή κοινωνία. Κανέναν! Τον κρύβουμε!

Υπήρχε όρεξη για ζωή, για δημιουργία, για έρωτα μέσα σε όλο αυτό; Φυσικά! Τώρα ήμουν πλέον στο στάδιο της εξάρτησης. Με τη δόση μέσα μου μπορούσα να κάνω τα πάντα. Με τη δόση μου ήμουν μέσα σε εκατοντάδες ροζ συννεφάκια.

Πότε αντιλήφθηκες ότι κάτι πάει πολύ λάθος; Στα 29 μου. 8 χρόνια πριν πάω για αποτοξίνωση. 8 χρόνια έπινα συνειδητά… 8 χρόνια ήξερα ότι ήμουν αλκοολικός. Πήγα για αποτοξίνωση στα 37 μου. Η Άρνηση είναι μεγάλο κομμάτι του αλκοολικού. Έγινα και ο αλκοολικός που έπινε στο σπίτι σε απομόνωση. Έπινα μόνος μέχρι να πέσω σε νάρκωση.

Πάντα θα είμαι αλκοολικός σε αποχή

Χρησιμοποίησες τον αλκοολισμό και ως δικαιολογία για να τραβήξεις την προσοχή; Μπορεί. Δεν θυμάμαι και πολλά είχα blackouts. Επτά στις δέκα φορές δεν θυμόμουν που ήμουνα, με ποιους μίλησα. Έπρεπε να κρατάω σημειώσεις από συνομιλίες για να ξέρω τι να πω την επόμενη μέρα! Μπορεί να μπήκα σε αυτό το στάδιο για να τραβήξω την προσοχή του μικρού μου αδελφού για να επιστρέψει στην Κύπρο. Μου έλειπε.

Αυξήθηκαν οι εσωτερικές κραυγές; Ειδικά το «Γαμώτο» και το «Γιατί;». Γιατί εγώ; Γιατί να μην μπορώ να «χαρώ» ένα ποτήρι κρασί όπως οι άλλοι και να χρειάζομαι 3 μπουκάλια βότκα και 20 σφηνάκια; Γιατί να είμαι αλκοολικός; Ζούσα σε ένα θεοσκότεινο διαμέρισμα χωρίς να ξέρω τι ώρα, τι μέρα, τι μήνας ήταν, έβγαινα σχεδόν κουτσός από το σπίτι να αγοράσω βότκα και επέστρεφα να πιω. Ένιωθα καταραμένος, ξεχασμένος, ξοφλημένος.

Στο ΡΙΚ που εργάζεσαι εδώ και τρεις δεκαετίες σχεδόν, το γνώριζαν; Ναι, αλλά τι μπορούσαν να κάνουν; Οι συνάδελφοι στο ΡΙΚ έζησαν όλα τα στάδια. Πριν 20 χρόνια υπήρχε η απόλυτη άγνοια. Τι κάνεις με έναν αλκοολικό υπάλληλο; Τον απολύεις; Τον τιμωρείς; Αναρρωτική άδεια; Το κράτος τι κάνει; Παντού υπάρχουν αλκοολικοί.

10 χρόνια καθαρός! Αγάπησες ξανά τον Στέφανο; (χαμόγελο) Ναι! Είμαι ερωτευμένος με τη ζωή. Με τη ζωή μου. Δεν μετανιώνω για όλο αυτό που πέρασα. Αν δεν περάσεις από τέτοια τρικυμία δεν μπορείς να εκτιμήσεις τα ωραία. Η σκληρή, εσωτερική δουλειά γίνεται με τέτοιες ψυχοσυναισθηματικές ασθένειες, όπου όλη η «βρόμα» βγαίνει στη φόρα και καθαρίζεις. Μέρος της νίκης είναι η αποδοχή ότι είμαι Αλκοολικός. Πάντα θα είμαι αλκοολικός σε αποχή.

Δυστυχώς δεν αφορά κανέναν ο αλκοολικός στην κυπριακή κοινωνία

Έχεις μάθει να αποκωδικοποιείς τις σκοτεινές φωνές μέσα σου; Αναγνωρίζω πια το συναίσθημα και το εκφράζω, ό,τι κι αν είναι αυτό. Αντικατέστησα τον εθισμό για το αλκοόλ με την αγάπη για ζωή, για δημιουργία.

Αποτοξίνωση στην Αθήνα; Στο Κέντρο Έρευνας Ανθρωπίνων Συμπεριφορών (ΚΕΑΣ). Τι ωραίο όνομα! Δεν σου δημιουργεί ενοχές, δεν σε στιγματίζει. Ένιωθα ασφάλεια εκεί παρόλες τις δυσκολίες. Το δυσκολότερο, believe it or not, ήταν ο φόβος επιστροφής στην Κύπρο και η επανένταξη στην κοινωνία. Μεγάλο κεφάλαιο για έναν αλκοολικό… Η αγωνία για το πώς θα σε αντιμετωπίσουν, έναν ήδη στιγματισμένο. Την πρώτη μέρα στη δουλειά για να καταλάβεις δεν τη θυμάμαι, total blackout!

Τι σε συγκινεί; Η επαφή με τα αδέλφια μου. Να βλέπω ανθρώπους να προσπαθούν. Να βλέπω τη δίψα για ζωή στα μάτια των παιδιών.