«Παρόλο που ως εγκληματολόγος έχω μελετήσει, έχω δημοσιεύσει συγγράμματα και διδάσκω στο μάθημα της εγκληματολογίας και αυτή την κατηγορία φόνου αρκετά χρόνια, ένιωσα shock και ένα ψυχολογικό μούδιασμα γιατί αφορά την Κύπρο μας» δηλώνει σε συνέντευξή του στο ΚΥΠΕ ο γνωστός κύπριος εγκληματολόγος Ανδρέας Καπαρδής.

Η σκέψη, είπε, πάει στα θύματα και να θυμούμαστε ότι θύματα είναι, επίσης, και τα παιδιά και οι δικοί ενός φονιά που βιώνουν και θα βιώνουν το τραγικό τούτο γεγονός και τις συνέπειες του. Επίσης, ας μη ξεχνούμε ότι αρκετοί από αυτούς που εμπλέκονται στη διερεύνηση τέτοιων φόνων, όπως γνωρίζουμε από μελέτες τέτοιων γεγονότων διεθνώς, θα βιώσουν μετατραυματικό άγχος που, αν δεν έχουν την αναγκαία εξειδικευμένη ψυχολογική στήριξη, πιθανό να βιώσουν και ψυχολογική διαταραχή από την όλη εμπειρία.

Το φαινόμενο αυτό, συνέχισε ο κ. Καπαρδής, «όταν ξαφνικά εκρήγνυται στις οθόνες μας, τραυματίζει και την ευρύτερη κοινωνία και ιδιαίτερα τις κοινότητες όπου η όλη υπόθεση εξελίσσεται. Επίσης, μου φέρνει στη σκέψη το γεγονός ότι τελικά η ιστορία του ανθρώπου στον πλανήτη μας είναι ένα μείγμα εντυπωσιακών επιτεύξεων και πολιτισμού, καλοσύνης και αλτρουισμού, αλλά ταυτόχρονα εγωισμού και σκληρής, απάνθρωπης μεταχείρισης συνανθρώπων».

Σε ερώτηση γιατί τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον για τους μαζικοκτόνους (serial killers) έχει αυξηθεί πολύ, αν κρίνουμε από τις ταινίες που έχουν γυριστεί και από τα βιβλία που έχουν γραφτεί, ο κ. Καπαρδής παρατήρησε πως όπως καλά γνωρίζει ένας δημοσιογράφος και το Hollywood, ταινίες όπως ‘Silence of the Lambs’ και ‘Natural Born Killers’, «η βία, το σοβαρό βίαιο έγκλημα πουλά», ιδίως τα ειδεχθή εγκλήματα.

Σε ερώτηση για τον ορισμό του ‘κατά συρροή δολοφόνος’ στην εγκληματολογία, ο κ. Καπαρδής σημείωσε ότι δεν υπάρχει ομοφωνία μεταξύ των ερευνητών, αλλά ο όρος αναφέρεται ως επί το πλείστον σε υποθέσεις με τουλάχιστον τρεις φόνους, από ένα ή περισσότερους δράστες, σε μία χρονική περίοδο και σε διαφορετικά γεγονότα. Αυτή η κατηγορία μαζικοκτόνου δεν πρέπει να συγχύζεται με τον μονοεπεισοδιακό μαζικοκτόνο.

Κληθείς να πει κατά πόσο η κατηγορία του φόνου αυτού αυξάνεται σε δυτικές χώρες, ο κ. Καπαρδής είπε ότι «δεν μπορούμε να απαντήσομε με σιγουριά το ερώτημα αυτό για τους εξής λόγους:

Στην εγκληματολογία είναι καλά τεκμηριωμένο το ‘αφανές έγκλημα’, κάτι που σίγουρα χαρακτηρίζει περισσότερο πιθανούς φόνους μεγάλου αριθμού ελλειπόντων προσώπων σε χώρες και πόλεις με πολύ μεγάλους πληθυσμούς όπως τις ΗΠΑ.

Τα τελευταία χρόνια για διάφορους λόγους έχουμε πιο ακριβή στοιχεία για ελλείποντα πρόσωπα και για φόνους σε διάφορα μέρη μιας χώρας και στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Πριν από 30 χρόνια οι ειδικοί στις ΗΠΑ υπολόγιζαν ότι σε μα δεδομένη στιγμή υπήρχαν περίπου 35 ενεργοί κατά συρροή δολοφόνοι στη χώρα τους με μέσο ετήσιο αριθμό 3.500 θύματα. Όμως, είναι αμφισβητήσιμη η ακρίβεια τέτοιων υπολογισμών.

ας αναλογιστούμε πόσο λίγο επενδύουμε ως κοινωνία και κράτος σε αξίες όπως την αγάπη και συμπόνια για το συνάνθρωπό μας σαν αντίδοτο στο συνεχή κατακλυσμό από εικόνες και μηνύματα βίας

Ο φόβος του κοινού, και ιδίως των γυναικών, για θυματοποίηση έχει να κάνει περισσότερο με τη δημοσιότητα που χαρακτηρίζει τέτοιες υποθέσεις από τα ΜΜΕ και όχι πραγματική αύξηση του κινδύνου. Το σίγουρο είναι το φαινόμενο αυτό δεν θα μειωθεί στο εγγύς μέλλον αν θυμηθούμε τον συνεχή βομβαρδισμό μας με εικόνες βίας και την αυξανόμενη τάση στην εποχή μας για ωφελιμισμό και εγωισμό μαζί με τη βία ως ψυχαγωγία. Χωρίς να παραβλέπω τις ατομικές διαφορές, ας αναλογιστούμε πόσο λίγο επενδύουμε ως κοινωνία και κράτος σε αξίες όπως την αγάπη και συμπόνια για το συνάνθρωπό μας σαν αντίδοτο στο συνεχή κατακλυσμό από εικόνες και μηνύματα βίας. Επίσης, ζούμε σε μία εποχή που ο νεοναζισμός, η ξενοφοβία και ο ρατσισμός έχουν πάρει την ανιούσα στην πολιτισμένη Ευρώπη.

Εγκληματολογικές έρευνες στις ΗΠΑ έχουν τεκμηριώσει ότι τη δεκαετία του 1980 το πιο πιθανό θύμα ενός κατά συρροή δολοφόνου ήταν μία νεαρή ευάλωτη γυναίκα, ιδίως μία πόρνη ή ένας άστεγος, αλλά τα τελευταία χρόνια το πιο πιθανό θύμα είναι ένα νεαρό άτομο, ιδίως παιδί. Για αυτό και το FBI πριν 25 χρόνια ίδρυσε τη Μονάδα για Απαχθέντα Παιδιά και κατά Συρροή Φόνους καθώς και την Επιτελική Ομάδα για Ελλείποντα Παιδιά και Παιδιά Θύματα Εκμετάλλευσης. Σημειωτέο ότι στο έγκλημα γενικά στην Κύπρο ακολουθούμε με γρήγορους ρυθμούς το έγκλημα που υπήρχε σε ΗΠΑ και ΗΒ πριν από 30-35 χρόνια, αλλά στην εποχή του διαδικτύου και της ψηφιακής επικοινωνίας.

Αντλώντας γνώσεις από χώρες όπως οι ΗΠΑ, ο κ. Καπαρδής ερωτήθηκε τι γνωρίζει για τον «κατά συρροή δολοφόνο».«Με μεγάλη επιφυλακτικότητα γιατί ακριβώς τα πορίσματα είναι από έρευνες σε χώρα διαφορετική από τη δικιά μας, μπορούμε να πούμε τα εξής: Δράστης: η μέγιστη πλειοψηφία των δραστών είναι άνδρες, 30-35 χρόνων, δρουν μόνοι τους, δεν έχουν ποινικό μητρώο για βίαια εγκλήματα, σκοτώνουν περίπου τέσσερα θύματα σε ένα χρόνο, Θύμα: είναι κάποιο άγνωστο άτομο ή μία πρόσφατη γνωριμία (σε αντίθεση με γυναίκες κατά συρροή δολοφόνους που σκοτώνουν άνδρες με τους οποίους είναι σε σχέση), Ταξινομούνται στον (α) οραματιστή (παρανοïκός δράστης που σκοτώνει σύμφωνα με ‘εντολή που έχουν πάρει’), (β) σε αυτόν που βρίσκεται σε αποστολή (δεν είναι παρανοϊκός αλλά επιθυμεί πολύ έντονα να ‘γλυτώσει’ την κοινωνία από συγκεκριμένη κατηγορία ατόμου), (γ) στον σαδιστή (σκοτώνει με τρόπο που μεγιστοποιεί την ηδονή του), (δ) σε εκείνο που τον ευχαριστεί να έχει απόλυτη εξουσία πάνω στο θύμα αν θα ζήσει ή πεθάνει, εξασκώντας του απόλυτο έλεγχο, (ε) αυτόν που αναζητεί δημοσιότητα και να τον ‘προσέξουν’ και, τέλος, (στ) αυτόν που σκοτώνει για οικονομική αμοιβή.

Σε ερώτηση πώς τέτοια άτομα ζουν ανάμεσα μας και δεν τα υποψιαζόμαστε, ο κ. Καπαρδής είπε στο ΚΥΠΕ ότι είναι γεγονός όταν τέτοιοι φόνοι εξιχνιάζονται, εκπλήττει πόσο νορμάλ ήταν πριν αρκετοί από τους δράστες, κοινωνικά επιδέξιοι ώστε να μη κινούν υποψίες.

Ερωτηθείς τι γνωρίζουμε για «modus operandi» του κατά συρροή δολοφόνου, ο κ. Καπαρδής είπε ότι σε γενικές γραμμές, μελέτες τέτοιων δολοφόνων σε φυλακές στην Αμερική από το FBI τη δεκαετία του 1970 τους ξεχώρισε με βάση τη σκηνή του εγκλήματος σε ‘οργανωμένους’ και ‘μη-οργανωμένους’ και ανάλογη πρέπει να είναι και η προσέγγιση στην ανάκρισή τους, αρέσκονται στην βία γενικά και στη σεξουαλική βία, ειδικά ως ψυχαγωγία, δεν χρησιμοποιούν πυροβόλα όπλα, χρησιμοποιούν μία μέθοδο με την οποία είναι εξοικειωμένοι για να χειραγωγούν το θύμα, προτιμούν συγκεκριμένο γεωγραφικό μέρος και, τέλος, στη φαντασία τους ζουν και ξαναζούν την εμπειρία του κάθε φόνου, επιστρέφοντας επανειλημμένα και στη σκηνή του εγκλήματος στην κυριολεξία, αλλά κυρίως μεταφορικά, ξαναζούν την εμπειρία και την ‘απολαμβάνουν’ και αν δεν συλληφθούν, ένας αριθμός τους συνεχίζουν να δολοφονούν μέχρι που μόνοι τους μια μέρα σταματούν.

Από την εμπειρία ας προβληματιστούμε όλοι για το είδος της κοινωνίας που θέλουμε να κληροδοτήσουμε στα παιδιά και στα εγγόνια μας, μια κοινωνία όπου η βία δεν θα είναι ψυχαγωγία, μία κοινωνία ελεύθερη από νεοναζιστές, ξενόφοβους και ρατσιστές

Ο κ. Καπαρδής κλήθηκε ως Σύνδεσμος Εγκληματολογίας να υποβάλει εισηγήσεις για το πώς θα πρέπει να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο αυτό.

«Καταρχάς ως κοινωνία και ως κράτος να στηρίξουμε τα θύματα και εκείνους που αδιάκοπα εργάζονται νυχθημερόν να εξιχνιάσουν τους φόνους αυτούς, να θυμόμαστε ότι αυτό το φαινόμενο είναι πάρα πολύ σπάνιο, ότι υπάρχουν τόσα θετικά στη ζωή γύρω μας», είπε ο κ. Καπαρδής και πρόσθεσε:

«Από την εμπειρία ας προβληματιστούμε όλοι για το είδος της κοινωνίας που θέλουμε να κληροδοτήσουμε στα παιδιά και στα εγγόνια μας, μια κοινωνία όπου η βία δεν θα είναι ψυχαγωγία, μία κοινωνία ελεύθερη από νεοναζιστές, ξενόφοβους και ρατσιστές, που θα χαρακτηρίζεται από σεβασμό προς το συνάνθρωπό μας και στα ανθρώπινα δικαιώματα. Για να επιτευχθεί ένα τέτοιο όραμα, θέλει βούληση και μία καλομελετημένη εθνική στρατηγική ώστε να ελαχιστοποιήσομε την πιθανότητα και άλλων τέτοιων φόνων. Ας αρχίσουμε μέσα από την παιδεία πρώτα και τα ΜΜΕ. Ταυτόχρονα, ας επενδύσουμε και σε μια εκστρατεία για τους σοβαρούς κινδύνους που παραμονεύουν στο διαδίκτυο», κατέληξε ο κ. Καπαρδής.