Φέτος διάβαζα ξανά και ξανά «Το δρόμο που δεν πήρα» του Robert Frost. Πρόκειται για ένα απλό και υπέροχο ποίημα που αναφέρεται στα μεγάλα διλήμματα της ζωής, τα σταυροδρόμια που κάποια στιγμή όλοι θα αντιμετωπίσουμε. Τελικά τι θα αποφασίζαμε αν γυρίζαμε τον χρόνο πίσω, εκεί πιστεύω έγκειται η μαγεία του εν λόγω ποιήματος.

Ο δρόμος που δεν πήρα Σ’ ένα κιτρινισμένο δάσος ήταν ένα σταυροδρόμι, και εγώ Λυπόμουν που να πάρω και τους δυό τους δρόμους δε γινόταν, Γιατί ένας ταξιδιώτης ήμουν, στάθηκα πολύ καιρό Και κάτω κοίταζα τον ένα ως το μακρυνό Σημείο που έγερνε και μέσα στα χαμόκλαδα χανόταν.***

Ύστερα, δίκαια κι ωραία, πήρα, αποφασισμένος, Τον άλλο δρόμο, κι ίσως να ήτανε και τυχερό Μια κι ήτανε απάτητος, χορταριασμένος• Αν και εκεί μπροστά μου ήτανε φθαρμένος• Στην αρχή τους ήταν όμοιοι και οι δυό.

Όμοιοι απλώνονταν μπροστά μου εκείνο το πρωί Στα φύλλα επάνω ούτε βήμα δε φαινόταν να’ χει κάνει πίσω. Ώ ! άφησα τον πρώτο για μια άλλη μέρα ! Επειδή Όμως ήξερα πως ο ένας δρόμος σε άλλον οδηγεί Αμφέβαλλα αν ποτέ μου θα μπορούσα να γυρίσω πίσω.

Σε κάποιο τόπο θα το λέω μετά από καιρό Αναστενάζοντας χρόνια και χρόνια μετά: Πως σ’ ένα δάσος ήταν ένα σταυροδρόμι, κι εγώ – Πήρα τον δρόμο τον λιγότερο πεπατημένο, κι αυτό Έκανε όλη τη διαφορά.

To παραπάνω ποίημα μου θυμίζει λίγο το Καβαφικό «Che fece .... il gran rifiuto» που ζητά απ’ τον αναγνώστη να αναγνωρίσει την ποιότητα του ναι και του όχι. Για τον δεύτερο που αρνείται να πει ναι «αν ξαναρωτιούνταν όχι θα έλεγε» γράφει ο Καβάφης.

Che fece .... il gran rifiuto Σε μερικούς ανθρώπους έρχεται μια μέρα που πρέπει το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο το Όχι να πούνε. Φανερώνεται αμέσως όποιος το’ χει έτοιμο μέσα του το Ναι, και λέγοντάς το πέρα πηγαίνει στην τιμή και στην πεποίθηση του.

Ο αρνηθείς δεν μετανιώνει. Αν ρωτιούνταν πάλι, όχι θα ξαναέλεγε. Κι όμως τον καταβάλλει εκείνο το όχι -- το σωστό -- εις όλην την ζωή του.

Ο πρωταγωνιστής του Frost διαλέγει λοιπόν τον «λιγότερο περπατημένο» δρόμο. Επιμένει ότι αυτός ο δρόμος, ο ριψοκίνδυνος, είναι αυτός που θα κάνει τη διαφορά, αφού ενδεχομένως στη συνέχεια κάπου αλλού θα τον βγάλει.

Είναι σίγουρα μεγάλη πρόκληση να μη διαλέγουμε την πεπατημένη. Ίσως ο δρόμος που δεν πήραμε, ο δρόμος ο κοινότυπος, να ήταν αυτός που πράγματι δεν έπρεπε να παίρναμε. Κατά τον Καβάφη, ο αρνηθείς να πάρει αυτό τον δρόμο, αν γύριζε ο χρόνος πίσω, πάλι θα αρνούνταν να ακολουθήσει αυτό το μονοπάτι.

Η βασική διαφορά του Frost με τον Καβάφη είναι ότι ο πρώτος δεν μετανιώνει που δεν πήρε τον κοινότυπο δρόμο, δεν έχει καθόλου τύψεις. Ο δεύτερος, για το «όχι» που είπε, καταβάλλεται από ένα ανικανοποίητο αίσθημα που μια ζωή τον κυνηγά.

Πόση ωστόσο σημασία έχει τελικά ο δρόμος που πήραμε ή που δεν πήραμε; Μήπως δεν είναι πιο σημαντικό απλώς να τον τιμήσουμε;