Συνέντευξη στην Νίκολα Καρατζιά

Αφήνοντας μια θέση και καριέρα και βγαίνοντας έξω από το συγκεκριμένο εργασιακό περιβάλλον και καθεστώς στο οποίο βρισκόσουν ενδεχομένως για χρόνια, ανακαλύπτεις ότι πρέπει να ξεκινήσεις πάλι από την αρχή. Να χτίσεις ένα καινούριο δίκτυο, να δημιουργήσεις το "υποστηρικτικό" σου σύστημα, να μελετήσεις, να αν6ακαλύψεις τι ακριβώς θέλεις και πως θα το μετατρέψεις στη νέα σου πραγματικότητα που θα σε ολοκληρώνει. Αυτό δηλαδή που τόλμησε η Μαρία Λεωνίδου, πηγαίνοντας ενάντια σε όλα όσα οι άλλοι περίμεναν από εκείνη.

Πόσο δύσκολο ή ανούσιο είναι να είσαι entrepreneur στην Κύπρο το 2019;

Είναι αρκετά δύσκολο να είσαι entrepreneur και να έχεις ως κύρια βάση την Κύπρο, όχι μόνο λόγω της έλλειψης αντίστοιχων υποδομών που μπορούν να υποστηρίξουν επιχειρηματίες του είδους αλλά και λόγω της έλλειψης του «knowledge spill» στην κυπριακή επιχειρηματική πραγματικότητα. Γι’ αυτό το λόγο, είναι πολύ σημαντικό να παρευρίσκεσαι σε entrepreneurial events στο εξωτερικό και να συναναστρέφεσαι με άλλα άτομα των οποίων η καθημερινότητα είναι πιο πλούσια σε εμπειρίες. Για μένα προσωπικά, η Κύπρος είναι ένα από τα μέρη στα οποία εργάζομαι. Λόγω της φύσης της δουλειάς μου (DoTwist), μπορώ ανά πάσα στιγμή να δουλέψω από οπουδήποτε στον κόσμο και αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα μου όσον αφορά στη βελτίωση της ποιότητας του τρόπου ζωής μου. Αυτό έχει αντισταθμίσει σημαντικά το τι συνεπάγεται να είσαι entrepreneur στην Κύπρο, και περαιτέρω, μου επιτρέπει να συναναστρέφομαι συνεχώς με άλλα δημιουργικά άτομα, που είναι πολύ καλοί γνώστες του αντικειμένου τους, και εξίσου open-minded.

Οπότε εάν νεαρός επιχειρηματίας ταξιδεύει συχνά, μετριάζει αρκετά το βαθμό δυσκολίας που αντιμετωπίζει στην Κύπρο;

Πιστεύω ότι ταξιδεύοντας, εμπλουτίζουμε σημαντικά τις γνώσεις μας και αποκτούμε καλύτερη εικόνα των εξελίξεων στους τομείς που μας ενδιαφέρουν. Οφείλω να αναφέρω ότι η Κύπρος ως βάση, μπορεί να αποτελεί μειονέκτημα σε startups τα οποία χρειάζονται venture capital, δηλαδή επιχορήγηση και οικονομική στήριξη επενδυτών. Σε αυτή την περίπτωση, οι επιλογές των startuppers είναι πολύ περιορισμένες. Όχι μόνο από άποψη αριθμού πιθανόν ενδιαφερομένων για επένδυση αλλά και λόγω έλλειψης εξειδικευμένης γνώσης σε τομείς οι οποίοι δεν έχουν αναπτυχθεί μέχρι σήμερα στην Κύπρο.

"Ένας σημαντικός παράγοντας που ευθύνεται για το ότι δεν έχει αναπτυχθεί ακόμη σημαντικά η επιχειρηματικότητα στην Κύπρο, είναι η έλλειψη μοντέρνων, εκσυγχρονισμένων τεχνολογικά co-working χώρων, που θα ανταποκρίνονται σε ανάγκες νέων επιχειρήσεων και digital nomads".

Σε ποιους τομείς αναφέρεσαι; Είναι πολλοί οι τομείς στους οποίους δεν υπάρχει επαρκής εξειδικευμένη γνώση και συνεπώς δεν μπορεί να υπάρξει ικανοποιητική υποστήριξη σε τοπικό επίπεδο. Κάποια παραδείγματα περιλαμβάνουν ψηφιακές τράπεζες, βιοτεχνολογία, υπηρεσίες υποστηριζόμενες από τεχνητή νοημοσύνη (Artificial intelligence).

Υποπτεύομαι ότι είναι ακόμη πιο απαιτητικό να είσαι γυναίκα entrepreneur στη χώρα μας.

Έχω συναντήσει πολύ λίγες σε αριθμό στην Κύπρο, σε σχέση με τον αριθμό των αντρών entrepreneurs. Εγώ προσωπικά ένιωσα πολύ έντονα την απουσία άλλων γυναικών entrepreneurs, ιδιαίτερα στη διαδικασία δημιουργίας ενός νέου, δυναμικού supportive system, το οποίο βρίσκεται εκεί για εσένα, κατανοεί τις δυσκολίες που αντιμετωπίζεις, μοιράζεται τις γνώσεις του μαζί σου, σε ενδυναμώνει και ενθαρρύνει να προχωράς μπροστά. Στην πορεία κατάφερα να «καλύψω» το κενό αυτό κυρίως με φίλες μου από το εξωτερικό και κάποιες δυναμικές και πολύ εμπνευστικές γυναίκες entrepreneurs στο νησί μας. Παρόλο που η κυπριακή νοοτροπία έχει εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια και οι άνδρες αναλαμβάνουν πιο ενεργό ρόλο σε όλους τους τομείς της καθημερινότητας, αφού σιγά-σιγά ξεφεύγουμε από τα taboo και τις απαρχαιωμένες ιδεολογίες, οι γυναίκες εξακολουθούν να έχουν περισσότερες «υποχρεώσεις» και ευθύνες σε σχέση με εκείνους. Ας μην ξεχνάμε ότι πολύ πρόσφατα ψηφίστηκε για πρώτη φορά άδεια πατρότητας, διάρκειας δύο εβδομάδων μόνο! Έχουμε ακόμη πολύ δρόμο μπροστά μας να διανύσουμε μέχρι να υπάρξουν καλύτερες ισορροπίες στο επαγγελματικό περιβάλλον.

Μίλησε μας λίγο για το πώς είναι όταν μια νεαρή γυναίκα όπως εσύ, εγκαταλείπει ένα εταιρικό περιβάλλον και μια επιτυχημένη καριέρα, προσπαθώντας να δημιουργήσει μια καινούρια πορεία έξω από αυτό.

Όταν νιώθεις ότι έχεις ολοκληρώσει τον κύκλο σου σε ένα συγκεκριμένο εργασιακό περιβάλλον και είσαι έτοιμη να αφήσεις μια θέση και έναν τίτλο τον οποίο έχεις κερδίσει με σκληρή δουλειά και αγάπη για το αντικείμενο, παρόλο που γνωρίζεις ότι είσαι έτοιμη για την επόμενη φάση της ζωής σου, η επόμενη μέρα ξεκινάει με ένα μείγμα συναισθημάτων. Χαρά αλλά και αγωνία σε κατακλύζουν, μιας και όλα είναι ακόμη άγνωστα για σένα. Ειδικά όταν τα επόμενα σου βήματα δεν γνωρίζεις ποια θα είναι ακριβώς, γιατί θες να το ψάξεις, να μελετήσεις καλά και να πειραματιστείς. Αναρωτιέσαι «Τι θα γίνει τώρα;», «Τι θέλω εγώ να κάνω πραγματικά;», «Λες να πετύχει;», «Τι χρειάζομαι;». Αυτά και πολλά άλλα ερωτήματα σε κρατούν ξύπνιο μέχρι αργά το βράδυ.

Ουσιαστικά, ξεκινάς από το μηδέν εάν εξαιρέσεις ενδεχομένως τις γνωριμίες που έχεις αποκτήσει.

Όντως. Για την ακρίβεια, αφήνοντας μια θέση και καριέρα και βγαίνοντας έξω από το συγκεκριμένο περιβάλλον, ανακαλύπτεις ότι πρέπει να ξεκινήσεις πάλι από την αρχή. Να χτίσεις ένα νέο δίκτυο και ένα καινούριο νέο support system για τη νέα φάση στη ζωή σου, η οποία διαφέρει σημαντικά από την προηγούμενη. Βλέποντας πόσο λίγες γυναίκες κάνουν τέτοιου είδους βήματα, τα οποία συνοδεύονται από πολύ μεγάλο βαθμό αβεβαιότητας, αντιλαμβάνεσαι ότι έχουμε μεγαλώσει σε ένα σύστημα και μια κοινωνία, τα οποία δεν ενθαρρύνουν, δεν ενδυναμώνουν και επίσης δε μπορούν να υποστηρίξουν στην πράξη τέτοιες ενέργειες. Αυτό δεν βοηθάει καθόλου όταν προσπαθείς να βρεις παραδείγματα από το περιβάλλον σου, τα οποία να σε εμπνεύσουν και να σου δώσουν περαιτέρω ώθηση για να προσπαθήσεις. Αναγκαστικά λοιπόν, προσωπικά αναζητώ, παρακολουθώ και αντλώ έμπνευση από γυναίκες οι οποίες ζουν στο εξωτερικό και έχουν χαράξει την δική τους πορεία με ένα πολύ ιδιαίτερο τρόπο, που ταιριάζει σε αυτές και τις ικανότητές τους.

Εσύ όμως, προσπαθώντας να κάνεις το όνειρο σου πραγματικότητα και δημιουργώντας την ιστοσελίδα μόδας και αγορών, «DoTwist», θα μπορούσες να αποτελέσεις πηγή έμπνευσης άλλων γυναικών, ενδεχομένως.

Γενικότερα πιστεύω ότι οι επιχειρηματικές ενέργειες από γυναίκες μπορούν να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης άλλων γυναικών. Κατά καιρούς, λαμβάνω κλήσεις από γυναίκες που έτυχε να γνωρίσω κάποια στιγμή στο παρελθόν, οι οποίες έχουν την ανάγκη να μοιραστούν μαζί μου τις σκέψεις τους, τις οποίες διστάζουν να επικοινωνήσουν σε άλλους, αφού δε νιώθουν άνετα να εξομολογηθούν όνειρα και πλάνα που ακούγονται μεγαλεπήβολα και εκτός του τι αναμένουν οι άλλοι από αυτές. Το γεγονός επιβεβαιώνει το πόσο δύσκολο είναι να βρεις άτομα γύρω σου, που να μπορούν και θέλουν να σε υποστηρίξουν. Να διαβεβαιώσουν ότι αυτό που εσύ επιθυμείς, μπορείς να το δημιουργήσεις ή επιδιώξεις για τον εαυτό σου.

ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΗ ΕΔΩ: Δημιουργοί που ξεχωρίζουμε

Τι χρειάζεται εν τέλει, ώστε να υπάρξει ουσιαστική βελτίωση;

Μερικά από τα θέματα που είχα συναντήσει εγώ ξεκινώντας, αφορούσαν τα κατά πολύ αργοπορημένα ανοίγματα των προγραμμάτων «Νεανικής Επιχειρηματικότητας» και «Γυναικείας Επιχειρηματικότητας». Αναγκαστικά εμείς έπρεπε να ξεκινήσουμε χωρίς αυτά, γιατί δεν μπορούσαμε να χάσουμε άλλο χρόνο περιμένοντάς τα, μιας και δεν γνώριζαν ούτε οι ίδιοι πότε τελικά θα ήταν έτοιμα. Και εφόσον ξεκινήσεις χωρίς αυτά, μετά δεν πληροίς τα κριτήρια για να αιτηθείς παρόμοιων κονδυλίων, έστω και αν ακόμη βρίσκεσαι σε αρχικό στάδιο. Παράλληλα, ο τρόπος που κατανέμουν τις επιχορηγήσεις ανά είδος εξόδων, ικανοποιεί κυρίως παραδοσιακές επιχειρήσεις, μιας και η πλειοψηφία των εσόδων πρέπει να αφορά επενδύσεις σε γραφεία και έπιπλα, αντί για τεχνολογία και διαφήμιση. Σημαντική υπενθύμιση: βρισκόμαστε στο έτος 2019! Ακόμη ένας σημαντικός παράγοντας που ευθύνεται για το ότι δεν έχει αναπτυχθεί ακόμη σημαντικά η επιχειρηματικότητα στην Κύπρο, είναι η έλλειψη μοντέρνων και εκσυγχρονισμένων τεχνολογικά co-working χώρων, που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες των νέων επιχειρήσεων αλλά και των digital nomads. Αυτά τα «hubs», είναι πολύτιμοι χώροι στους οποίους δημιουργούνται στην πορεία του χρόνου νέες ιδέες, συνεργασίες, ανταλλαγή γνώσεων, ιδεών και φυσικά εκεί, αναπτύσσεται η έννοια της «κοινότητας». Αυτό είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες στην δημιουργία ενός πιο entrepreneurial-friendly κράτους.

(embed:https://www.instagram.com/p/B0YMnw6HV55/)

Το σύστημα δανειοδότησης, παίζει καθόλου ρόλο;

Οφείλω να ομολογήσω ότι προσωπικά, δεν είχα ψάξει καθόλου το ενδεχόμενο δανειοδότησης. Δεν μπορώ ωστόσο, να μην αναφέρω τις πολύ χρονοβόρες διαδικασίες στον τραπεζικό τομέα αλλά και τον κρατικό, οι οποίες δεν είναι σε καμία περίπτωση entrepreneurial-friendly. Πρόσφατα έχουν ανακοινωθεί νέα προγράμματα χρηματοδότησης νέων και υφιστάμενων επιχειρήσεων από το Ιδεκ και την ΕΕ, τα οποία παρουσιάζονται να είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα του 2019 σε σχέση με τα προηγούμενα. Θα περιμένουμε και θα δούμε.

Και μέσα σε όλα αυτά, σχεδόν όλοι προβάλλουν τον ήλιο και τις θάλασσες ως κίνητρο για να έρθει ένα startup στην Κύπρο. Είναι αυτά τα στοιχεία αρκετά;

Υπάρχουν επιχειρήσεις και άτομα (όχι μόνο εταιρείες που ικανοποιούν τον όρο startup), τα οποία μεταφέρουν τη βάση εργασιών τους μετακομίζοντας και ιδρύοντας εταιρεία εδώ. Συνήθως μια από τις πρώτες ερωτήσεις που κάνω σε αυτά τα άτομα, είναι γιατί επέλεξαν την Κύπρο ως βάση. O κυριότερος λόγος σύμφωνα με τις απαντήσεις που λαμβάνω, είναι το όφελος του χαμηλού φορολογικού συντελεστή για εταιρείες, το οποίο είναι από τα χαμηλότερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Παράλληλα, το γεγονός ότι η Κύπρος είναι Ευρωπαϊκή χώρα, αποτελεί μεγάλο πλεονέκτημα για τους Ευρωπαίους κατοίκους, σε συνδυασμό με τη διαδεδομένη χρήση της αγγλικής γλώσσας, το οποίο είναι ακόμη ένας σημαντικός παράγοντας καθώς επιτρέπει την αποτελεσματική επικοινωνία και σε επιχειρηματικό επίπεδο αλλά και σε προσωπικό. Και φυσικά, ο ήλιος και η θάλασσα που αποτελούν «το κερασάκι στην τούρτα», ιδιαίτερα για άτομα που έρχονται από βόρειες χώρες.

(embed:https://www.instagram.com/p/Byz2h45n85U/)

Φωτογραφίες από προσωπικό αρχείο

ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΗ ΕΔΩ: Βελούδινες Πατούσες