Συνέντευξη στην Νίκολα Καρατζιά

Η Τεχνητή και η Υπολογιστική Νοημοσύνη, όπως επίσης και η Ρομποτική, αποτελούν όρους τόσο "οικείους" αλλά συνάμα, όχι και τόσο "εύπεπτες" έννοιες. Ανακαλύφθηκαν για να μας κάνουν τη ζωή πιο εύκολη και ποιότική, όμως κατάληξαν να μας τρομοκρατούν. Τα ρομπότ δαιμονοποιήθηκαν αφού "απειλούν" την ανθρωπότητα με τεράστια αύξηση της ανεργίας. Ο Δρ. Σάββας Χατζηχριστοφής, Αν. Καθηγητής και Πρόεδρος Τμήματος Πληροφορικής Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφου, μιλάει ανάμεσα σε άλλα και με παραδείγματα, για τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της τεχνολογίας, τα πολλά επαγγέλματα που θα επηρεαστούν καθώς και τα "κατευθυνόμενα" εκλογικά αποτελέσματα.

Ρομποτική. Ένας όρος με τον οποίο καθημερινά πλέον ερχόμαστε σε άμεση ή έμμεση επαφή.

Αρχικά, είναι σημαντικό να οριστεί επιστημονικά το αντικείμενο της ρομποτικής. Ρομποτική, είναι η επιστήμη που μελετά τα συστήματα που μπορούν να βοηθήσουν ή και να αντικαταστήσουν τον άνθρωπο κατά την εκτέλεση συγκεκριμένων εργασιών. Η σύνθεση των συστημάτων αυτών περιλαμβάνει εργαλεία που εκτελούν φυσική δραστηριότητα, καθώς και μηχανισμούς λήψης αποφάσεων. Υπό αυτό το πρίσμα, ρομπότ δεν θεωρείται μόνο μια ανθρωπόμορφη μηχανή αλλά και ένα λογισμικό που η λειτουργία του υποδηλώνει κάποιο είδος ευφυΐας.

"Κάθε φορά που βγάζουμε μια selfie και που η αγαπημένη μας τηλεοπτική πλατφόρμα μας προτείνει ποια σειρά να δούμε, εκτελείται ένα δίκτυο βαθιάς γνώσης που εκπαιδεύτηκε από τις δικές μας επιλογές".

Ρομποτική και Υπολογιστική Νοημοσύνη, αναπόφευκτα τελικά, είναι το μέλλον;

Η Ρομποτική μπήκε στη ζωή μας γιατί η ανθρώπινη φύση μας την επέβαλε. Η ανάγκη μας να βελτιώσουμε ακόμα περισσότερο τις συνθήκες εργασίας μας, να αυξήσουμε την παραγωγικότητα μας και να διασφαλίσουμε υψηλής ποιότητας ζωή, μας οδήγησε να αναπτύξουμε τεχνολογίες που υπάγονται στο γενικότερο όρο της ρομποτικής. Είμαστε στην αυγή της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης. Τα εργοστάσια μας αποκτούν νοημοσύνη και η διαδικασία παραγωγής, αυτό-έλεγχο. Ωστόσο, τα επιτεύγματα δεν σταματάνε εκεί. Η τεχνητή νοημοσύνη μας υποβοηθά σε κάθε βήμα μας. Έξυπνες συσκευές μας κατευθύνουν στον προορισμό μας, νανουρίζουν τα παιδιά μας, μας προτείνουν ταινίες, τραγούδια και θεατρικές παραστάσεις, γράφουν άρθρα και απαντάνε σε συνεντεύξεις. Η σύγχρονη ιατρική ελαχιστοποιεί τα ιατρικά σφάλματα και βελτιώνει την ακρίβεια των χειρουργικών επεμβάσεων. Τα τεχνητά πρόσθετα μέλη δίνουν ευκαιρίες σε ανθρώπους να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους, ενώ χαμηλού κόστους διαγνωστικά, προλαμβάνουν καρδιακά επεισόδια και εγκεφαλικά και… αυτά είναι μόνο η αρχή. Άρα, ναι, τόσο η ρομποτική όσο και η τεχνητή νοημοσύνη, αποτελούν δομικά στοιχεία του μέλλοντος της ανθρωπότητας.

Ποιες οι νεότερες τάσεις και εξελίξεις στου συγκεκριμένους τομείς λοιπόν;

Έως πρόσφατα, προκειμένου να βοηθήσουμε τη μηχανή να «μάθει», ακολουθούσαμε μια διαδικασία εκμάθησής η οποία, υπεραπλουστευμένα, μπορεί να περιγραφεί ως εξής: Ας υποθέσουμε ότι προσπαθούμε να διδάξουμε τη μηχανή να αναγνωρίζει «γάτες». Αρχικά, επιχειρούσαμε να εντοπίσουμε τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά που βοηθούν εμάς ως άνθρωπο να αναγνωρίσουμε ότι το αντικείμενο που απεικονίζεται σε μια φωτογραφία είναι γάτα (πχ εντοπίζαμε τα αυτιά της γάτας, τα μάτια της). Στη συνέχεια, εκφράζαμε με μαθηματικό τρόπο τα χαρακτηριστικά αυτά και τα διοχετεύαμε στη μηχανή. Κάθε φορά που ένα ρομπότ εντόπιζε ένα αντικείμενο, έλεγχε αν σε αυτό συναντώνται τα χαρακτηριστικά για τα οποία εκπαιδεύτηκε και αποφάσιζε αν πρόκειται για το αντικείμενο με το οποίο είχε συσχετιστεί. Όπως ευκολά μπορεί κάποιος να αντιληφθεί, η απόδοση της εν λόγω προσέγγισής είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ποιότητα των χαρακτηριστικών που ο «εκπαιδευτής» επέλεξε να χρησιμοποιήσει. Σήμερα όμως, ο τρόπος εκπαίδευσης των μηχανών έχει εξελιχθεί και βελτιωθεί δραματικά.

ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΗ ΕΔΩ: Ξένια Μισκουρίδου - Η Κύπρια εμπειρογνώμονας Τεχνητής Νοημοσύνης

Με ποιό ακριβώς τρόπο έχει βελτιωθεί;

Η συλλογική ανθρώπινη γνώση, διοχετεύεται στους υπολογιστές με στόχο να αναπτύξει την ευφυΐα αυτών. Για παράδειγμα, αρκεί να έχουμε ένα σύνολο φωτογραφιών όπου οι άνθρωποι αναγνώρισαν ότι απεικονίζουν γάτες. Οι φωτογραφίες διοχετεύονται στη μηχανή και μέσω ενός μηχανισμού, γνωστό ως νευρωνικά δίκτυα, εντοπίζει τις συσχετίσεις και τα χαρακτηριστικά και είναι πλέον σε θέση να αναγνωρίσει γάτες σε νέες, άγνωστες φωτογραφίες. Διοχετεύουμε στη μηχανή ένα σύνολο φωτογραφιών που απεικονίζουν ανθρώπους και εκείνη μαθαίνει να εντοπίζει την ύπαρξη ανθρώπων σε μια νέα ροή φωτογραφιών. Η τεχνολογία των νευρωνικών δικτύων δεν είναι καινούρια, η αύξηση όμως του πλήθους των φωτογραφιών που ανεβάζουν οι χρήστες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και το διαδίκτυο, καθώς και η αύξηση της υπολογιστικής ισχύος, επέτρεψε την εξέλιξη της. Στη σύγχρονη βιβλιογραφία, τα νευρωνικά δίκτυα, χαρακτηρίζονται ως τεχνολογία βαθιάς γνώσης.

"Η «Οδύσσεια του διαστήματος», με δίδαξε ότι οι μηχανές μας παρακολουθούν, ο «Εξολοθρευτής» μου έδειξε ότι είναι ανίκητές και το «Matrix» ότι, ίσως, ως ανθρώπινη φύση χάσαμε τη μάχη. Είναι όμως αυτή η εικόνα η σωστή;"

Βοηθήστε μας να κατανοήσουμε λίγο καλύτερα την τεχνολογία βαθιάς γνώσης, καθώς και που την συναντούμε.

Η βαθιά γνώση είναι η τεχνολογία που προσπαθεί να προσομοιώσει τον ανθρώπινο τρόπο σκέψης και η λειτουργία της στηρίζεται σε εκείνην του ανθρώπινου εγκεφάλου. Πρόκειται για την τεχνολογία που "ευθύνεται" για μερικά από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της σύγχρονης επιστήμης και μας επέτρεψε να αναπτύξουμε εφαρμογές που μερικά χρόνια πριν, έμοιαζαν βγαλμένες από σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Χάρη σε αυτήν, καταφέραμε να φωτογραφίσουμε για πρώτη φορά μια μαύρη τρύπα στο διάστημα. Η βαθιά γνώση συνέβαλε στη βελτίωση των αυτόνομων αυτοκινήτων, καθιστώντας τα αξιόπιστα. Οι εφαρμογές της εν λόγω τεχνολογίας είναι αναρίθμητες και πολλές από αυτές, είναι ήδη κομμάτι της καθημερινότητας μας. Κάθε φορά που βγάζουμε μια selfie φωτογραφία, κάθε φορά που ελέγχουμε τις συσκευές του σπιτιού μας με τη φωνή μας αλλά και κάθε φορά που η αγαπημένη μας τηλεοπτική πλατφόρμα, μας προτείνει ποια σειρά να δούμε, ένα δίκτυο βαθιάς γνώσης εκτελείται. Ένα δίκτυο που εκπαιδεύτηκε από τις δικές μας επιλογές και συνεχίζει να εκπαιδεύεται με βάση τις αποφάσεις μας.

Πόσο βάσιμες θεωρείτε τις εικασίες ότι σε μερικά χρόνια ή έστω σε βάθος χρόνου, τα ρομπότ και η τεχνητή νοημοσύνη θα προκαλέσουν σημαντική αύξηση της ανεργίας, ενώ αυτοί που θα κρατήσουν τις θέσεις εργασίας είναι όλοι όσοι γνωρίζουν από τεχνητή νοημοσύνη;

Ο Elon Musk δήλωσε ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι πιο επικίνδυνη και από τα πυρηνικά όπλα, ενώ ο Stephen Hawking εκτιμά ότι η ανάπτυξη της, ενδέχεται να οδηγήσει στο τέλος της ανθρωπότητας. Ανήκω στη γενιά των ανθρώπων που η άποψη μου για τη Ρομποτική και την τεχνητή νοημοσύνη γαλουχήθηκε από την βιομηχανία του κινηματογράφου. Η «Οδύσσεια του διαστήματος», με δίδαξε ότι οι μηχανές μας παρακολουθούν, ο «Εξολοθρευτής» μου έδειξε ότι είναι ανίκητές και το «Matrix» ότι, ίσως, ως ανθρώπινη φύση χάσαμε τη μάχη. Είναι όμως αυτή η εικόνα η σωστή; Ανέφερα και προηγουμένως ότι θεωρώ πως αυτές οι τεχνολογίες θα αποτελέσουν ένα σημαντικό παράγοντα στη διαμόρφωση του μέλλοντος. Επιχειρώντας να απαντήσω την ερώτηση σας, θα τολμήσω να πω πως ναι, πολλές από τις υπάρχουσες θέσεις εργασίας θα αντικατασταθούν από τις μηχανές. Πρώτου όμως τις δαιμονοποιήσουμε, ας επιχειρήσουμε να τις αποδομήσουμε.

"Η λίστα των επαγγελμάτων που θα βρεθούν στα χέρια των μηχανών είναι τεράστια. Στρατιώτες, Ανθρακωρύχοι, Αθλητικογράφοι, Ταμίες, Τραπεζικοί Υπάλληλοι".

Και με ποιό ακριβώς τρόπο θα το κάνουμε αυτό;

Δύο είναι τα δομικά στοιχεία που καθιστούν την ρομποτική και την τεχνητή νοημοσύνη πανίσχυρα εργαλεία. Αφενός, η ικανότητα τους να εκτελούν γρήγορα και με μεγάλη ακρίβεια περίπλοκους υπολογισμούς και αφετέρου, η δυνατότητα να «αφομοιώνουν» σε κλάσματα δευτερολέπτου τεράστιο όγκο πληροφορίας. Το 1997, η ικανότητα των Ρομπότ για γρήγορους υπολογισμούς, τους επέτρεψε να κερδίσουν σε μία παρτίδα σκάκι τον τότε παγκόσμιο πρωταθλητή Garry Kasparov. Το γεγονός αυτό αποτελεί την πρώτη αναφορά νίκης την υπολογιστικής νοημοσύνης απέναντί στην ανθρώπινη ευφυΐα. Το 2011, ένας υπολογιστής λαμβάνει μέρος στο τηλεπαιχνίδι γνώσεων Jeopardy. Η μηχανή ήταν σε θέση να αναγνωρίσει την ερώτηση και να ανατρέξει στη βάση δεδομένων της, για να απαντήσει. Μια τεράστια νίκη της υπολογιστικής νοημοσύνης απέναντι στην ανθρώπινη γνώση. Το 2016, η μηχανή AlphaGO αντιμετωπίζει και κερδίζει τον Lee Sedol, τον παγκόσμιο πρωταθλητή επί σειρά ετών στο παιχνίδι GO, το οποίο απαιτεί εξαιρετική ευφυΐα λόγω του τεράστιου πλήθους πιθανών κινήσεων.

Οπότε, μας επιβεβαιώνετε ότι τα ρομπότ είναι ικανότερα από εμάς;

Αναμφισβήτητα, οι έξυπνες μηχανές σε κάποιους τομείς υπερτερούν της ανθρώπινης φύσης. Ως αποτέλεσμα, οι θέσεις εργασίας που σχετίζονται με αυτούς τους τομείς, καθώς και θέσεις εργασίας που δεν απαιτούν εξοικείωση, ειδικές δεξιότητές ή εξελισσόμενη γνώση, θα περάσουν στα χέρια των μηχανών. Εκτιμάται ότι περίπου το 14% των υφιστάμενων θέσεων εργασίας μπορούν να εξαφανιστούν ως αποτέλεσμα της αυτοματοποίησης τα επόμενα 15 με 20 χρόνια, σύμφωνα με έρευνα του Organisation for Economic Co-operation and Development, ενώ επιπλέον 32% είναι πιθανόν να αλλάξουν ριζικά καθώς αυτοματοποιούνται εργασίες.

"Ας εξηγήσουμε στα παιδιά μας ότι η τεχνολογία είναι προνόμιο και ότι η αφοσίωση στην εκπαίδευση είναι μονόδρομος στην επιβίωση. Οι κοινωνίες αλλάζουν, η έλλειψη μόρφωσης και ο τεχνολογικός αναλφαβητισμός, είναι οι μόνες πραγματικές απειλές που ενδέχεται να οδηγήσουν σε ανεργία".

Πρακτικά, δώστε μας κάποια παραδείγματα επαγγελμάτων που θα επηρεαστούν σημαντικά.

Ας πάρουμε για παράδειγμα το επάγγελμα του οδηγού, το οποίο εκτιμάται ότι ο αριθμός των θέσεων εργασίας θα μειωθεί κατά 89%. Σήμερα, οι συνθήκες που ενδέχεται να οδηγήσουν σε ένα ατύχημα είναι πολλαπλές και απρόβλεπτες: μια κακή εκτίμηση ενός προσπεράσματος, ένα ξαφνικό εμπόδιο στο δρόμο, ένα τεχνικό ζήτημα του αυτοκινήτου. Παράλληλα, είναι πρακτικά αδύνατον να ελεγχθούν όλες οι παραμέτροι που συμβάλλουν στη λήψη μιας λανθασμένης απόφασης του οδηγού. Κόπωση, κακή ψυχολογία, μειωμένα αντανακλαστικά λόγω ηλικίας, μια ξαφνική αδιαθεσία ή απλά μια στιγμιαία απροσεξία. Στον αντίποδα, οι μηχανές έχουν την ικανότητα συνεχούς παρακολούθησης της μηχανικής τους κατάστασης, του περιβάλλοντα χώρου και της θέσης των άλλων οχημάτων. Παρουσιάζουν μηδενική κόπωση διασφαλίζοντας την συνεχώς ομαλή λειτουργία τους. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι είναι προγραμματισμένες να συμμορφώνονται με τους κανόνες λειτουργίας τους. Ακολουθούν τα όρια ταχύτητας, σέβονται τις ενδείξεις της τροχαίας και θέτουν ως πρωταρχικό και μοναδικό τους στόχο την ασφαλή άφιξη στον προορισμό που τους καθορίστηκε. Αντιλαμβάνομαι πως μοιάζει περίεργο να βρισκόμαστε σε ένα ταξί ή ένα uber χωρίς οδηγό και ότι αυτό μας προκαλεί ανασφάλεια. Έχουμε όμως όλοι βρεθεί σε αεροπορικά ταξίδια, που το μέγιστο της διάρκειας της πτήσης, τον έλεγχο έχει μια μηχανή. Ένα άλλο παράδειγμα που αναφέρω συχνά στους φοιτητές μου σχετίζεται με το επάγγελμα του σερβιτόρου. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, ο αριθμός των θέσεων εργασίας θα μειωθεί κατά 94%. Οι σερβιτόροι του μέλλοντος θα είναι Ρομπότ, τα οποία θα έχουν την ικανότητα ασφαλούς μεταφοράς τροφίμων και ποτών, σταθερά καλή διάθεση και ευγενική συμπεριφορά, ενώ ταυτόχρονα θα μπορούν να επικοινωνούν με τους πελάτες σε κάθε γλώσσα, δεδομένου ότι θα έχουν προγραμματιστεί κατάλληλα.

ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΗ ΕΔΩ: Δρ. Αθηνά Ζένιου - Πολλοί οι πλαστικοί χειρουργοί στη σχετικά μικρή αγορά της Κύπρου

Και ποια επαγγέλματα δεν θα υποστούν τόσο μεγάλη «εισβολή» από την τεχνητή νοημοσύνη;

Ο κύκλος των επαγγελμάτων που ενδέχεται να αντιμετωπίσει προβλήματα, περιλαμβάνει και εκείνα που σήμερα απαιτούν υψηλή μόρφωση. Για παράδειγμα, η ανάγκη για ένα δικαστικό σύστημα άμεμπτο και αδέκαστο, στρέφει ερευνητές στην ανάπτυξη συστημάτων υπολογιστικής νοημοσύνης που θα δέχονται ως είσοδο τα στοιχεία της εκάστοτε υπόθεσης και θα λειτουργούν ως υποστηρικτική πλατφόρμα, προτείνοντας στο Δικαστή αποφάσεις με βάση είτε το υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο, είτε παρόμοιες υποθέσεις του παρελθόντος. Στην παρούσα φάση, ένα τέτοιο σύστημα δεν θα αντικαθιστούσε εντελώς τον δικαστή, ο οποίος προφανώς διατηρεί το δικαίωμα της τελικής απόφασης, θα μείωνε όμως δραματικά τον αριθμό των απαιτούμενων εμπλεκομένων. Από την άλλη, η λίστα των επαγγελμάτων που θα βρεθούν στα χέρια των μηχανών είναι τεράστια. Στρατιώτες, Ανθρακωρύχοι, Αθλητικογράφοι, Ταμίες, Τραπεζικοί Υπάλληλοι. Ας αναλογιστούμε όμως τις ευκαιρίες που μας προσφέρει κάθε μετάβαση σε μια νέα εποχή. Πρώτου το αυτόνομο αυτοκίνητο αντικαταστήσει τον οδηγό, μια ομάδα ανθρώπων εργάζεται για τον σχεδιασμό του.

Οπότε, σε αρχικό τουλάχιστον στάδιο, προκύπτουν καινούριες θέσεις εργασίες, νέων αρμοδιοτήτων.

Ακριβώς. Προκειμένου το νέο αυτόνομο αυτοκίνητο να κυκλοφορεί με ασφάλεια, μια ομάδα μηχανικών φροντίζει για τη συντήρηση του. Επιπλέον, μια ομάδα νομικών καθορίζει το νομικό πλαίσιο που διέπει τους κανόνες κυκλοφορίας του. Προτού ο Ρομποτικός σερβιτόρος μας σερβίρει τον παγωμένο μας καφέ, μια ομάδα επιστημόνων σχεδίασε τους μηχανισμούς του ενώ μια άλλη ομάδα αναλαμβάνει την αναβάθμιση του. Παράλληλα, ας μην ξεχνάμε ότι ίσως έχουμε το δικαίωμα να απολαμβάνουμε τον παγωμένο μας καφέ γιατί έχουμε περισσότερο ελεύθερο χρόνο, αφού την δουλεία μας στο ορυχείο την ανέλαβε ένας ρομποτικός εκσκαφέας. Οι μηχανές έρχονται για να κάνουν ευκολότερη την ζωή μας, όχι να μας κλέψουν θέσεις εργασίας. Η αλήθεια είναι ότι η ανθρώπινη φύση ξέρει να προσαρμόζεται στις αλλαγές που επιβάλλει η τεχνολογική εξέλιξη. Και ο λόγος είναι γιατί η υιοθέτηση αυτών των τεχνολογιών γίνεται σταδιακά. Κανένα επάγγελμα δεν κινδυνεύει με αφανισμό αύριο το πρωί.

ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΗ ΕΔΩ: Ο Γιώργος Κάρκας μιλά για το ηλεκτρονικό έγκλημα στην Κύπρο

Οφείλουμε λοιπόν να προετοιμάσουμε τα παιδιά μας, τη νέα γενιά, για να μπορέσει με τη σειρά της να επιμορφωθεί αναλόγως των αναγκών της εποχής και του μέλλοντος;

Είναι χρέος μας να παρουσιάσουμε στους μαθητές των σχολείων μας τις πραγματικές επιλογές τους. Δεν κινδυνεύουν όλα τα επαγγέλματα. Όλα όμως θα απαιτούν στο άμεσο μέλλον καλή γνώση της τεχνολογίας και ειδικευμένη μόρφωση. Ας εξηγήσουμε στα παιδιά μας ότι η τεχνολογία είναι προνόμιο και ότι η αφοσίωση στην εκπαίδευση είναι μονόδρομος στην επιβίωση. Οι κοινωνίες αλλάζουν, η έλλειψη μόρφωσης και ο τεχνολογικός αναλφαβητισμός, είναι οι μόνες πραγματικές απειλές που ενδέχεται να οδηγήσουν σε ανεργία. Και ας έχουμε κατά νου, ότι μερικά από τα επαγγέλματα με την περισσότερη ζήτηση σήμερα, δεν υπήρχαν καν πριν από μερικά χρόνια.

"Θα ήταν υποκρισία όμως να μην παραδεχθώ ότι η ίδια τεχνολογία μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για άλλους σκοπούς, με όχι τόσο ρόδινα και ευχάριστα αποτελέσματα".

Τα τελευταία χρόνια η ρομποτική έχει εισαχθεί ακόμη και σε προδημοτικές. Θεωρείτε ότι τα παιδιά πρέπει να έρχονται σε επαφή τόσο νωρίς με αυτήν;

Η εισαγωγή κατάλληλα σχεδιασμένων εργαλείων ρομποτικής σε τόσο νεαρές ηλικίες, προσωπικά με βρίσκει απόλυτα σύμφωνο για πολλούς λόγους, εάν και εφόσον πληροί κάποιες συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Η επαφή των παιδιών με εργαλεία ρομποτικής από τόσο νεαρή ηλικία, τους επιτρέπει να απομυθοποιήσουν την εικόνα των ρομπότ που τους παρουσιάζεται στον κόσμο του σινεμά και της τηλεόρασης. Πολλές εταιρίες έχουν ετοιμάσει κατάλληλα εκπαιδευτικά εργαλεία, που επιτρέπουν στα παιδιά μέσα από ευχάριστες διαδικασίες να αλληλοεπιδράσουν με τα ρομπότ, να κατασκευάσουν ρομποτικές κατασκευές, ακόμα και να τα προγραμματίσουν. Σε μεγαλύτερες ηλικίες (Δημοτικό και Γυμνάσιο), τα παιδία εξοικειώνονται με βασικές αρχές προγραμματισμού μέσα από δραστηριότητές που κεντρίζουν το ενδιαφέρον τους. Στη σημερινή εποχή, στην οποία τα παιδιά αφιερώνουν πολύ χρόνο στον ψηφιακό κόσμο, οι συμβατικές προσεγγίσεις διδασκαλίας προγραμματισμού για νεαρές ηλικίες ίσως κρίνονται απαρχαιωμένες.

Ποια είναι τα ουσιαστικότερα πλεονεκτήματα της εκπαιδευτικής ρομποτικής;

Τόσο σε τοπικό, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, διοργανώνονται διάφορες εκδηλώσεις (Robotex, WRO) με στόχο την ευγενή άμυλα ανάμεσα στα παιδιά που ασχολούνται με την εκπαιδευτική ρομποτική. Έχοντας διατελέσει μέλος των επιστημονικών επιτροπών των εκδηλώσεων που έλαβαν χώρο στην Κύπρο, μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι αυτό που αντίκρισα είναι πρωτοφανές. Πέραν τον 1000 παιδιών, συναγωνίζονταν για την ποιότητα της κατασκευής και του κώδικα τους. Την ίδια στιγμή που συμμαθητές τους απολάμβαναν τις καλοκαιρινές τους διακοπές, τα παιδιά αυτά επέλεξαν να συναγωνιστούν σε κάτι που απαιτεί εφαρμογή γνώσης και όχι απλώς δεξιότητες. Και προφανώς, για να φτάσουν σε αυτό το επίπεδο, θυσίασαν πολλά Σαββατοκύριακα και γύρισαν την πλάτη σε ασχολίες που ήταν αποκλειστικά, δράσεις διασκέδασης.

Τελικά προάγει την ομαδικότητα ή τον ανταγωνισμό;

Το σημαντικό που πρέπει να καταλάβουν γονείς, εκπαιδευτές και παιδιά, είναι ότι η εκπαιδευτική ρομποτική είναι το μέσο και όχι ο αυτοσκοπός. Την χρησιμοποιούμε ώστε να διδαχθούμε αλγοριθμική σκέψη, προγραμματισμό και ηλεκτρονική. Αποτελεί μια εποικοδομητική ενασχόληση. Δεν έχουμε αυτοσκοπό τη συμμετοχή και τη διάκριση στους διαγωνισμούς, ενώ έχουμε πάντα κατά νου, ότι η ρομποτική είναι ένας κλάδος της επιστήμης εξαιρετικά περίπλοκος. Ας μην συγχέουμε τις έννοιες στα μάτια των παιδιών μας. Ας μην ξεχνάμε εξάλλου ότι ο κλάδος αυτός, βοηθά στη διδασκαλία ορισμένων εννοιών, χωρίς να συνεπάγεται ότι είναι ο μοναδικός τρόπος εκμάθησης. Επίσης, αν το παιδί μας δεν παρουσιάζει ενδιαφέρον για το συγκεκριμένο αντικείμενο, δεν υπάρχει λόγος πίεσης.

Μέχρι που μπορεί να φτάσει η εξέλιξη της, κάνοντας την πιο μακροπρόθεσμη πρόβλεψη που σας έρχεται στο μυαλό;

Αναφέρθηκα νωρίτερα στην τεχνολογία της βαθιάς γνώσης. Το ζήτημα είναι ότι πλέον, το αντικείμενο της έρευνας γύρω από την υπολογιστική νοημοσύνη, δεν περιορίζεται στα εργαστήρια Πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων. Κολοσσοί της τεχνολογίας όπως οι Microsoft, Google και Amazon έχουν στελεχώσει δικά τους ερευνητικά εργαστήρια και επενδύουν στην τεχνολογία αυτή. Και η επένδυση αφορά κυρίως στην εφαρμογή της σε ανοικτά ζητήματα της ανθρωπότητας. Προσωπικά εκτιμώ ότι στο πολύ άμεσο μέλλον, θα βιώσουμε τεράστια επιτεύγματα σε πολλούς κλάδους των επιστημών, όπως νέα φάρμακα για διάφορες ασθένειες που μέχρι και σήμερα βασανίζουν τον άνθρωπο. Μια σύντομη ανασκόπηση της πρόσφατης βιβλιογραφίας, δείχνει ότι η ιατρική επιστήμη έχει αρχίσει να αποδέχεται την εν λόγω τεχνολογία και να την χρησιμοποιεί. Θα ήταν υποκρισία όμως να μην παραδεχθώ ότι η ίδια τεχνολογία μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για άλλους σκοπούς, με όχι τόσο ρόδινα και ευχάριστα αποτελέσματα.

Σε τι ακριβώς αναφέρεστε;

Δεν θα ήθελα να μπω σε λεπτομέρειες για τις αρνητικές επιπτώσεις, αφού στόχος είναι να αφήσουμε ένα αισιόδοξο μήνυμα στον αναγνώστη αλλά για όποιον ενδιαφέρεται, μπορεί να ανατρέξει στον όρο Deep Fake, ένα μηχανισμό παραγωγής ψευδών ειδήσεων με τη χρήση της τεχνολογίας βαθιάς γνώσης. Προσωπικά θεωρώ δεδομένο ότι η ίδια τεχνολογία χρησιμοποιήθηκε και στις διαδικασίες που ακολούθησε και η εταιρία Cambridge Analytica, ώστε να ελέγξει το αποτέλεσμα στις τελευταίες εκλογές στην Αμερική.