Συνέντευξη στην Νίκολα Καρατζιά 

Λέγεται ότι η Κύπρος, διώχνει τα μεγαλύτερα μυαλά και ταλέντα της, τους ανθρώπους που θα μπορούσαν να την πάνε μπροστά. Τους «χαρίζει» σε χώρες που μπορούν να τους αξιοποιήσουν και να τους προσφέρουν ευκαιρίες ανέλιξης ή εξέλιξης. Μια τέτοια περίπτωση θα υπέθετε κανείς πως είναι και ο Μάριος Μεττής, ηθοποιός και σκηνοθέτης, που αν και επέστρεψε με όνειρα στο νησί μας πριν από οκτώ χρόνια, ξαναφεύγει, αναγνωρίζοντας πως για να επιβιώσει στα κυπριακά θεατρικά δρώμενα, πρέπει να απαρνηθεί την ποιότητα της δουλειάς του. Κάτι που με πλήρη νηφαλιότητα αρνείται να κάνει!

Είναι οξύμωρο. Σε καλωσορίζω στο Impossible Works, σε μια περίοδο όπου το κυπριακό κοινό ετοιμάζεται να σε αποχαιρετίσει. Φεύγεις. Όντως. Φεύγω αρχές Μαΐου. Επιστρέφω στην Αθήνα μετά από περίπου οκτώ χρόνια στην Κύπρο. Δεν εγκαταλείπω βέβαια την Κύπρο, η οποία εξάλλου μου έχει προσφέρει πάρα πολλά. Εδώ κατάφερα να αναπτύξω και να εξελίξω τον εαυτό μου. Ούτως η άλλως, εκ των πραγμάτων θα χρειαστεί να επιστρέψω σύντομα για μία επόμενη σκηνοθετική συνεργασία την οποία συζητώ αυτήν τη στιγμή.

Είσαι απογοητευμένος από την Κύπρο και εάν ναι, σε ποιο επίπεδο; Η κατάσταση που επικρατεί εδώ είναι αρκετά δύσκολη. Το θέατρο δεν είναι κομμάτι της κουλτούρας μας και χρειάζεται φοβερός κόπος για να πείσεις το κοινό να έρθει σε μια παράσταση. Ειδικά όταν το θέαμα δεν είναι λαϊκό ή όταν δεν ανεβάζεις κωμωδίες, ο περισσότερος κόσμος δεν το επιλέγει. Εάν με ρωτάς, θα ήμουν πολύ ευτυχισμένος εάν μπορούσα να μείνω στην Κύπρο μόνιμα και να κάνω αυτό που κάνω, το οποίο και αγαπώ βαθιά. Δεν θα με πείραζε, ακόμη και εάν ερχόντουσαν μόνο 30 θεατές σε κάθε παράσταση. Ακόμη και μόνον έναν από αυτούς εξάλλου εάν καταφέρεις να «αγγίξεις» με το έργο σου, είναι σημαντικό.

(embed:https://www.instagram.com/p/Blkr2Y4lKAY/)

Τι σε εμποδίζει από το να μείνεις και να κάνεις αυτό που αγαπάς; Δεν είναι μόνο ένας παράγοντας, αλλά θα αναφέρω έναν αρκετά σημαντικό. Πριν από μερικά χρόνια όταν θεσπίστηκε το «Θυμέλη», το σχέδιο επιχορηγήσεων για το ελεύθερο θέατρο, έβλεπα πολύ πιο θετικά τα πράγματα. Τότε υπήρχε η πιθανότητα να λάβω κάποια επιχορήγηση για μια παραγωγή. Με την πάροδο των χρόνων όμως, έγιναν κάποιες προσαρμογές στο σχέδιο και όπως φαίνεται, πλέον δεν πληρώ τις προϋποθέσεις. Η έλλειψη λοιπόν μιας κρατικής χορηγίας είναι ένας σημαντικός παράγοντας. Μια παράσταση που δεν θεωρείται εμπορική, πόσα χρήματα πιστεύεις ότι μπορεί να βγάλει σε μία χώρα με τόσο περιορισμένο θεατρικό κοινό; Για πόσο μπορείς να ζητάς από φίλους και συνεργάτες να δουλέψουν τζάμπα ή με συμβολικά ποσά;

Ποιες είναι αυτές οι προϋποθέσεις που οφείλεις να πληροίς; Κριτήρια τα οποία πρέπει να είναι μετρήσιμα. Αντικειμενικά δηλαδή και όχι υποκειμενικά. Δεν έχουν σχέση με την ποιότητα μιας παράστασης, κάτι που κατά τη γνώμη μου είναι εγκληματικό για το θέατρο. Για παράδειγμα, παίρνεις πόντους αν έχεις στέγη. Χρειαζόμαστε λοιπόν περισσότερες θεατρικές σκηνές στην Κύπρο ή καλύτερο θέατρο; Επίσης κριτήριο είναι τα χρόνια λειτουργίας ενός θεάτρου. Όσο πιο παλιός είσαι τόσο περισσότερους πόντους παίρνεις. Αυτό όμως δεν έχει κανένα νόημα. Μπορεί πριν από 10, 20, 30 χρόνια να ανέβαζα σπουδαίες παραστάσεις και 30 χρόνια μετά να έχω παρακμάσει. Δεν θα έπρεπε να βαθμολογούμαι βάση της ιστορικότητας μου αλλά βάση του έργου που παράγω σήμερα.

Έχω ακούσει ότι και ο αριθμός των περιοδειών, συγκαταλέγεται ανάμεσα στα μετρήσιμα κριτήρια. Βεβαίως. Εδώ όμως θα έπρεπε να γίνεται ένας βασικός διαχωρισμός. Για παράδειγμα, μία παραγωγή ενός γνωστού και αγαπημένου έργου από τον ελληνικό κινηματογράφο, είναι πιο προσιτή από μια παραγωγή ενός έργου που ανήκει στο κλασσικό ρεπερτόριο. Το έργο Μάκμπεθ για παράδειγμα, δεν μπορεί να έχει την ίδια απήχηση στην επαρχία, με εκείνην που θα είχε «Η Κόρη μου η Σοσιαλίστρια». Αν εγώ λοιπόν θέλω να αποσπάσω μονάδες από το «Θυμέλη» με συμφέρει να ανεβάζω μόνο λαϊκά θεάματα. Δεν είναι όμως κρίμα οι άνθρωποι στην επαρχία να μην μπορούν να έρθουν σε επαφή και με άλλα σπουδαία συγγράμματα του παγκόσμιου ρεπερτορίου;

Άρα δεν υπάρχει ανάπτυξη στα θεατρικά δρώμενα μας θεωρείς; Γίνεται προσπάθεια αλλά τα πράγματα κινούνται με αργούς ρυθμούς. Νιώθω ότι εκεί που πάει να γίνει κάτι καλό, κάτι άλλο έρχεται να το ανατρέψει. Σίγουρα τα τελευταία χρόνια έχουμε πληθώρα παραστάσεων, αλλά δεν ξέρω αν η ποσότητα συμβαδίζει με την ποιότητα. Όπως και να έχει, ο συναγωνισμός είναι μεγαλύτερος και αυτό είναι καλό. Μας κάνει να γινόμαστε καλύτεροι. Επίσης να διευκρινίσω πως για την κατάσταση που επικρατεί, δεν ευθύνονται απαραίτητα οι άνθρωποι που είναι υπεύθυνοι για το «Θυμέλη». Ο ΘΟΚ είναι ένας δημόσιος οργανισμός και τον πρώτο λόγο έχουν συνήθως άνθρωποι διορισμένοι από την κυβέρνηση, οι οποίοι εκπροσωπούν τα κόμματα. Μπορεί να αγαπούν το θέατρο αλλά δεν έχουν άμεση σχέση μαζί του, δεν είναι το αντικείμενο τους. Στις οργανικές αυτές θέσεις πρέπει να διορίζονται άτομα που να γνωρίζουν καλά το υλικό του θεάτρου, τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί. Χρειαζόμαστε ηθοποιούς, θεατρολόγους, σκηνοθέτες στις θέσεις αυτές. Δεν αρκεί μόνο η αγάπη. Αν θέλουμε πραγματικά να αναπτυχθεί θεατρικά αυτός ο τόπος, πρέπει ο ΘΟΚ να απελευθερωθεί από τα δεσμά των κομμάτων. Πρέπει να επιτραπεί στους ανθρώπους που τον διοικούν να έχουν όραμα.

Με τα χρήματα που παίρνει σήμερα ένας σκηνοθέτης στην Κύπρο, ζει ικανοποιητικά; Τα περισσότερα θέατρα πληρώνουν 1200ευρώ, για μία σκηνοθεσία. Συνεπώς για να έχεις ένα καλό εισόδημα, πρέπει να σκηνοθετείς μία παράσταση το μήνα. Αυτό καταλαβαίνεις είναι αδύνατον, εκτός κι αν πάψει να σε αφορά η ποιότητα της δουλειάς σου. Κάτι τέτοιο είναι εκ διαμέτρου αντίθετο με τις αντιλήψεις μου, οπόταν και αρνούμαι να το κάνω. Ένα έργο για να αποδοθεί σωστά, προϋποθέτει τεράστια έρευνα και μελέτη. Ποτέ δεν είχα ως κριτήριο τον οικονομικό παράγοντα, αλλά όταν αισθάνομαι πως αυτό μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα της δουλειάς μου, τότε είναι κάτι που θα λάβω σοβαρά υπόψιν μου.

Στην Αθήνα θα έχεις περισσότερα έσοδα; Μπορεί και όχι. Οι επιλογές μου όμως υποθέτω ότι θα είναι πολύ περισσότερες. Μιλάμε για πληθυσμό 6 εκατομμυρίων ανθρώπων μόνο στην Αθήνα. Εάν λοιπόν στη Λευκωσία έχεις ένα κοινό 30-50 ατόμων σε μια παράσταση, στην Αθήνα ο αριθμός αυτός δεκαπλασιάζεται ή τουλάχιστον έτσι το αντιλαμβάνομαι εγώ. Θα δείξει.

(embed:https://www.instagram.com/p/Bk08fttFq3u/)

Σε γνωρίσαμε ως ηθοποιό. Εντούτοις αισθάνομαι ότι τα τελευταία χρόνια κλίνεις προς την σκηνοθεσία. Για την ακρίβεια μου λείπει πάρα πολύ η υποκριτική. Το θέμα είναι πως από τότε που ξεκίνησα να σκηνοθετώ, μειώθηκαν οι προτάσεις για να παίξω κάπου. Εν μέρει το καταλαβαίνω. Δεν είναι πάντοτε ότι καλύτερο να βρίσκονται δύο σκηνοθέτες σε μια παραγωγή.

Θα παρέμβαινες ποτέ στο έργο ενός συναδέλφου που σε σκηνοθετεί; Σίγουρα όχι. Ωστόσο, καταλαβαίνω πως μπορεί να υπάρχει αυτή η ανησυχία εκ μέρους ενός σκηνοθέτη. Μπας και συμβεί. Προσωπικά, εάν θελήσω να καταθέσω τη γνώμη μου για τον χαρακτήρα που ενσαρκώνω, θα το κάνω μέσα από την ερμηνεία μου. Αν κάτι που μου ζητά ο σκηνοθέτης μου, αδυνατώ να το κατανοήσω, οφείλω να το προσπαθήσω μια, δύο και τρεις φορές. Εάν ακόμη και τότε δεν μπορώ να το δικαιολογήσω μέσα μου, θα απευθυνθώ στο σκηνοθέτη μου όταν θα είμαστε μόνοι μας, για να το συζητήσουμε. Αυτή όμως είναι μία διαδικασία που ακολουθεί οποιοσδήποτε ηθοποιός και δεν έχει να κάνει με την ιδιότητά μου ως σκηνοθέτης.

Εάν ήσουν στη θέση μου, ποια ερώτηση θα ήθελες να θέσεις στον Μάριο Μεττή; Μέσα από αυτή τη συνέντευξη, είχα την ευκαιρία να πω πράγματα που κρατούσα εδώ και καιρό μέσα μου. Επέλεγα να είμαι ευγενικός για να μη δυσαρεστήσω κανέναν. Η ευγένεια για μένα είναι καθοριστικής σημασίας. Ωστόσο, ορισμένες φορές αισθάνομαι ότι οι Κύπριοι δημιουργοί πρέπει να ξυπνήσουμε και να απαιτήσουμε. Είμαστε ικανοί για να δημιουργήσουμε και να επιτύχουμε μεγάλα πράγματα. Αρχικά λοιπόν ναι, πρέπει να ζητήσουμε κάτι ευγενικά, στη συνέχεια να απαιτήσουμε και εάν χρειαστεί, να βγούμε στους δρόμους με πλακάτ και να φωνάξουμε!

Τι θα φώναζες αυτή τη στιγμή βγαίνοντας στους δρόμους; Μιας και μιλήσαμε τόσο πολύ για το «Θυμέλη» θα φώναζα για διαφάνεια! Τα πάντα να είναι αναλυτικά, ξεκάθαρα και προσβάσιμα σε όλους! Εξάλλου πρόκειται για διαχείριση δημόσιου χρήματος. Όταν κάτι δεν λειτουργεί ή δυσλειτουργεί, τότε κάθε πληροφορία θα έπρεπε να είναι ορατή. Αν δεν το κάνεις αυτό, το μόνο που δημιουργείς, είναι δυσπιστία. Εξάλλου καθαρός ουρανός, αστραπές δεν φοβάται.

Θα ήθελες να γίνεις λίγο πιο συγκεκριμένος επί του θέματος; Η αναλυτική βαθμολογία για την κάθε παραγωγή πρέπει να δημοσιοποιείται. Το να κοινοποιείς απλώς μια συνολική βαθμολογία για τον καθένα, στην τελική δεν αποτελεί διαφάνεια! Πρέπει το Θυμέλη, να σταματήσει να συμπεριφέρεται ως ο πλούσιος ευεργέτης που ακουμπάει εδώ κι εκεί το ραβδάκι του, κάνοντας μερικούς από εμάς χαρούμενους. Φέτος αυτούς, του χρόνου τους άλλους και πάει λέγοντας. Πρέπει ο ΘΟΚ να λάβει μια καθοριστική και σημαντική απόφαση. Τι θέλει; Ουσιαστική θεατρική ανάπτυξη ή να λειτουργεί ως φιλανθρωπικό ίδρυμα που μοιράζει την πίτα σ’ αυτούς που πεινάνε; Ίσως και να αναγκάζεται να το κάνει για να είναι όλοι ευχαριστημένοι και να ζήσουν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα. Έτσι όμως δουλειά δεν γίνεται.

(embed:https://www.instagram.com/p/BgOYt0dnTUA/)

ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΗ : Ξένια Μισκουρίδου - Η Κύπρια εμπειρογνώμονας Τεχνητής Νοημοσύνης

ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΗ ΕΔΩ : Σπύρος Παπαβασιλείου - Ο Κύπριος σεφ που «παντρεύει» υλικά και κουλτούρες