Η χημικός μηχανικός Δρ Χριστίνα Αγγελίδου, έχει εργαστεί επί σειρά ετών στο Imperial College του Λονδίνου ενώ στην Κύπρο εργάστηκε, στον τομέα της, στο Υπουργείο Εμπορίου. Μετά από την αποχώρησή της από την δημόσια υπηρεσία κι αφού ήταν ήδη μέλος της Mensa International, της ζητήθηκε να ιδρύσει την εθνική οργάνωση της Mensa στην Κύπρο. Από το 2009 λειτουργεί ως Πρόεδρος της οργάνωσης που κύριο στόχο έχει τον εντοπισμό, την στήριξη και την προώθηση ατόμων με εξαιρετική ευφυΐα.

"Από παιδί αλλά και αργότερα, μέσα από προσωπικές εμπειρίες, μπορώ να πω πως έχω την δυνατότητα να αναγνωρίζω κάποια πράγματα και η ευφυΐα είναι, μεταξύ άλλων, ένας τομέας που με αφορά. Η ευφυΐα δεν μπορεί να παραμένει ανεκμετάλλευτη. Πρέπει να εντοπίζεται και να προωθείται. Να συμβάλλει στην γενικότερη ανάπτυξη. Μόνο έτσι μπορεί να έχει απόδοση και να είναι χρήσιμη", τονίζει η Δρ Αγγελίδου και μιλάει, μεταξύ άλλων, στο IW για την δημιουργία και λειτουργία της Mensa Cyprus.

Να μας πείτε λίγα λόγια για το ιστορικό της Mensa; Βεβαίως, η Mensa ξεκίνησε το 1946 στην Οξφόρδη από έναν Αυστραλό, τον Roland Berrill και έναν Άγγλο, τον Lancelot Lionel Ware. Οι δυο τους είχαν συναντηθεί τυχαία ένα χρόνο πριν, στο βαγόνι ενός τρένου κι η φιλία που αναπτύχθηκε μεταξύ τους οδήγησε στην ίδρυση της Mensa. Μιλάμε για μία περίοδο όταν και επικρατούσαν έντονες ταξικές διαφορές και διακρίσεις στην Αγγλία κι υπήρχε εξίσου έντονη ανάγκη για αξιοκρατία. Τότε, εάν δεν ανήκε κάποιος στις υψηλές κοινωνικές τάξεις, ήταν δύσκολο να προσφέρει ή και να ανελιχθεί. Εντοπίζοντας αυτό, οι Berrill και Ware, θεώρησαν πως η αξιοκρατία μπορεί να επιτευχθεί με τρόπο επιστημονικό κι ένα αντικειμενικό κριτήριο θα μπορούσε να ήταν η μέτρηση του IQ. Ο Ware εκείνο το διάστημα μάλιστα δούλευε πάνω στο Phd του, στην Οξφόρδη, το οποίο και σχετιζόταν με την ψυχολογία και τις μεθόδους IQ που ήταν ένας τρόπος για να ξεχωρίσεις τα άτομα με εξαιρετική ευφυΐα. Δημιούργησαν λοιπόν μία οργάνωση, 'κοινωνία' την είχαν ονομάσει αρχικά, η οποία δεν είχε ούτε κοινωνικές, ούτε φυλετικές, ούτε θρησκευτικές, ούτε πολιτικές διακρίσεις. Έτσι άρχισε και έτσι εξακολουθεί να λειτουργεί η Mensa. Σήμερα αφορά παγκοσμίως σε μία οργάνωση εθελοντική και αυτοχρηματοδοτούμενη απ' τις συνδρομές των μελών της και εξακολουθεί να έχει τις ίδιες αρχές. Μ' αυτές τις αρχές δημιουργήθηκε και η Mensa Cyprus.

Πώς προχωρήσατε στη δημιουργία της; Διεθνώς υπάρχει η Mensa International που είναι και η οργάνωση ομπρέλα. Κάτω απ' αυτή είναι οι εθνικές ομάδες και μέχρι το 2009 στην Κύπρο δεν υπήρχε σχετική ομάδα. Προσωπικά, είχα γίνει μέλος της Mensa International το 1993 και από τότε είχα δεχθεί πρόταση για να ιδρύσω την Mensa Cyprus. Παρόλο που το είχα βρει ενδιαφέρον, δυστυχώς τότε δεν είχα τον χρόνο να το αναλάβω. Τα χρόνια πέρασαν και το 2007 με προσέγγισαν και μου ζήτησαν να εποπτεύσω τα τεστ της Mensa International στην Κύπρο, πράγμα που ανέλαβα. Ο αριθμός των Κυπρίων που έδειξαν ενδιαφέρον αυξανόταν, οπότε προέκυψε και η ανάγκη μίας ομάδας σε εθνικό επίπεδο. Κάπως έτσι ξεκινήσαμε, επίσημα τον Οκτώβριο του 2009, με αρκετό κόπο και δυσκολίες. H Mensa δεν αφορά σε μία συνηθισμένη οργάνωση. Η ιδρύση και λειτουργία της αφορά σε μία εξελικτική διαδικασία.

Ποια είναι αυτή; Η κάθε εθνική ομάδα ξεκινά απ' το λεγόμενο "startup", ακολουθεί το "emerging", έπειτα το "provisional" στάδιο και εν τέλει το "full" Νational Mensa. Στην διαδικασία αυτή, το κάθε βήμα απαιτεί κάποιες προϋπόθεσεις. Ο αριθμός των μελών είναι ένα κριτήριο, οι δραστηριότητες που απαιτούνται, η ικανοποίηση των στόχων της Mensa. Είναι ίσως σημαντικό να αναφέρουμε πως προχωρήσαμε και προοδεύσαμε με γοργούς ρυθμούς, παρόλες τις δυσκολίες.

Ο υποψήφιος καλείται να εντοπίσει τη λογική αλληλουχία σε μία σειρά συμβόλων και μέσα απ' το τεστ της Mensa αναδεικνύονται άτομα με υψηλό βαθμό λογικής

Σε ποιο στάδιο βρίσκεται τώρα η εθνική ομάδα; Αυτή τη στιγμή είμαστε αναγνωρισμένοι ως "emerging" εθνική ομάδα και προχωρούμε προς "provisional". Συγκριτικά με άλλες χώρες προχωράμε πάρα πολύ καλά. Στο τεστ της Mensa έχουν παρακαθίσει μέχρι σήμερα γύρω στα 300 άτομα εδώ στην Κύπρο, ένας σημαντικός αριθμός αν λάβουμε υπόψη πως η οργάνωση δεν είναι και τόσο γνωστή.

Ποια βήματα πρέπει να ακολουθήσει κάποιος για να παρακαθίσει στο τεστ; Το πρώτο που πρέπει να κάνει είναι να μας εντοπίσει, μέσω διαδικτύου απ' την ιστοσελίδα μας ή στο (link. Θα απευθυνθεί σε μας, θα λάβει μία αίτηση στην οποία θα δηλώσει το ενδιαφέρον του και θα του δοθεί ημερομηνία για να παρακαθίσει το τεστ. Συνήθως χρησιμοποιείται το The Grammar School Junior Λεμεσού ως εξεταστικό κέντρο μιας και βολεύει τους ενδιαφερόμενους απ' όλες τις πόλεις. Καλό είναι να αναφέρουμε εδώ πως τα τεστ μας διορθώνονται και αξιολογούνται στην Αγγλία, πράγμα που επιθυμούμε να συνεχιστεί, οπότε και το κόστος που ανέρχεται στις 15 στερλίνες για να παρακαθίσει κάποιος στο τεστ, πληρώνεται απευθείας εκεί. Τα αποτελέσματα, αν ανήκει δηλαδή ο υποψήφιος στο 2% του πληθυσμού, έρχονται από την Αγγλία.

Απαιτείται κάποιου είδους προετοιμασία για να παρακαθίσει κάποιος στο τεστ; Θα έλεγα πως όχι. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα τεστ με σύμβολα κι εμείς ενημερώνουμε τους υποψηφίους γι' αυτό έτσι ώστε να μην αναμένουν ένα τεστ εγκυκλοπαιδικών, για παράδειγμα, γνώσεων. Πρόκειται για ένα τεστ με σύμβολα λοιπόν, το οποίο απευθύνεται σε όλες τις εθνότητες και σε όλα τα επίπεδα μόρφωσης.

Να μας εξηγήσετε την διάταξή του; Βεβαίως, το τεστ της Mensa αποτελείται από 45 συνολικά ερωτήσεις. Η κάθε ερώτηση αντιστοιχεί σε ένα πρόβλημα του οποίου η απάντηση-σύμβολο είναι βασισμένη στην λογική. Έχεις ένα πίνακα από οκτώ σύμβολα, λείπει το ένατο κι έπειτα έχεις έξι επιλογές έτσι ώστε να εντοπίσεις την ορθή απάντηση. Ο υποψήφιος δηλαδή καλείται να εντοπίσει τη λογική αλληλουχία στην σειρά συμβόλων που του δίδονται. Μέσα απ' το τεστ θα αναδειχθεί το άτομο που έχει υψηλό βαθμό λογικής. Τα αποτελέσματα λοιπόν ξεχωρίζουν και εντοπίζουν αυτούς που έχουν την γενική ευφυΐα, το g factor δηλαδή. Αυτούς που έχουν γενικές ικανότητες.

Πώς ορίζουμε τις γενικές ικανότητες; Μπορεί κάποιος να είναι καλός σε όλα; Αν ανήκει στο 2% του πληθυσμού, το ποσοστό που αφορά στην εξαιρετική ευφυΐα, ναι. Τώρα, αν το άτομο είναι σε θέση να επιδείξει και να βάλει σε χρήση την ευφυΐα αυτή, είναι μία άλλη, προσωπική υπόθεση. Από τότε που ξεκινήσαμε την Mensa μέχρι και σήμερα, διαχρονική μας πίστη είναι πως η ευφυΐα αποτελεί τον σημαντικότερο πόρο στον κόσμο. Προσωπικά, το 2009 δεν μπορούσα να φανταστώ πόση σημασία θα αποκτούσε αυτό σήμερα που μιλάμε. Διανύουμε μια εποχή κρίσης όλων των μορφών, απ' την οικονομία στην κοινωνία, και σε τέτοιες περιόδους κρίσεων η υψηλή ευφυΐα είναι σημαντικότερη από ποτέ. Κι αυτό γιατί σε τέτοιες περιόδους είναι που ο κόσμος οφείλει να προσπαθεί να ανακαλύψει, να εφεύρει, να αναβαθμίσει. Όλα αυτά για να συμβούν χρειάζεται η εξαιρετική ευφυΐα, γι' αυτό και ο ρόλος της Mensa έχει αναβαθμιστεί ακόμα περισσότερο τα τελευταία χρόνια.

Διανύουμε μια εποχή κρίσης όλων των μορφών, απ' την οικονομία στην κοινωνία. Σε τέτοιες περιόδους κρίσεων η υψηλή ευφυΐα είναι σημαντικότερη από ποτέ

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων που περνούν το τεστ; Η ευφυΐα συνοδεύεται με διάφορα χαρακτηριστικά. Οι άνθρωποι αυτοί σκέφτονται, επί το πλείστο, διαφορετικά. Έχουν απόψεις και αντιλήψεις αλλά και λύσεις διαφορετικές σε προβλήματα που παρουσιάζονται. Παρατηρώ επίσης πως πολλές φορές, ακριβώς επειδή έχουν διαφορετικό τρόπο σκέψης, μπορεί και να νομίζουν πως λανθάνονται διότι η πλειονότητα του κόσμου έχει διαφορετική αντίληψη από αυτούς. Κι αυτός είναι κι ένας καλός λόγος, αν θέλετε, για να παρακαθίσει κάποιος στο τεστ της Mensa. Στους στόχους της ομάδας συμπεριλαμβάνεται και η βοήθεια που παρέχουμε στα μέλη μας που, πολλές φορές, αδυνατούν να διαχειριστούν την διαφορετικότητά τους. Με την μεταξύ τους συναναστροφή, αντιλαμβάνεται ο ένας τα προβλήματα του άλλου και προσφέρεται ένα κοινωνικό και πνευματικό περιβάλλον. Αυτό κεντρίζει και το ενδιαφέρον των μελών.

Αυτό αφορά σε κοινές δραστηριότητες; Ακριβώς. Διοργανώνουμε, μεταξύ άλλων, διαλέξεις, πολιτιστικές εκδηλώσεις, κοινωνικές συναντήσεις συναναστροφής. Με τον τρόπο αυτό ικανοποιείται η ανάγκη των ανθρώπων με εξαιρετική ευφυΐα να ενταχθούν σε μία ομάδα. Επιπλέον αυξάνεται και η αυτοπεποίθησή τους, μαζί και η δυνατότητα αντίληψης των ικανοτήτων τους. Εδώ να προσθέσω πως αυτό καλό είναι να αρχίζει από νεαρή ηλικία.

Υπάρχει ηλικιακό όριο για να παρακαθίσει κάποιος στο τεστ; Στην Κύπρο οποιοσδήποτε 14 ετών και άνω μπορεί να παρακαθίσει στο τεστ και να γίνει μέλος της Mensa. Για παιδιά κάτω των 14 ετών, υπάρχει η ευχέρεια αξιολόγησης από εκπαιδευτικό ψυχολόγο. Θα ήθελα να σταθώ εδώ και να πω πως στην Μensa Cyprus έχουμε δώσει ιδιαίτερη έμφαση στα παιδιά.

Θέλετε να μας πείτε περισσότερα γι' αυτό; Να σας πω την πρώτη και απροσδόκητη, όπως θα την περιέγραφα, προσωπική μου εμπειρία απ' τον πρώτο κιόλας χρόνο λειτουργίας της Mensa στην Κύπρο. Με είχε προσεγγίσει μητέρα δύο παιδιών που φοιτούσαν σε ιδιωτικό σχολείο και μου είχε πει για τα προβλήματα που αντιμετώπιζε το μεγαλύτερό της παιδί. Μιλάμε για εχθρική συμπεριφορά στην τάξη και καθόλου ενδιαφέρον για τα μαθήματα. Το παιδί αυτό, που ήταν κάτω των 14, αξιολογήθηκε από εκπαιδευτικό ψυχολόγο και εντοπίστηκε πως ήταν παιδί με εξαιρετική ευφυΐα. Τότε είχα προσεγγίσει και τον διευθυντή του σχολείου σχετικά με την περίπτωση και το παιδί εν τέλει προσπέρασε δύο τάξεις. Πολύ σύντομα εντοπίστηκε πως και το μικρό του αδελφάκι κινείτο με τον ίδιο τρόπο, ήταν εξαιρετικής ευφυΐας παιδί, και ακολουθήθηκε η ίδια διαδικασία. Εξακολουθώ να ρωτώ για την πρόοδο των δύο αυτών παιδιών και χαίρομαι που σήμερα δεν αντιμετωπίζουν κανένα σχετικό πρόβλημα. Αυτό ήταν και ένα περιστατικό που μου έδωσε περισσότερα κίνητρα και με έπεισε πως υπάρχει χώρος για περαιτέρω προσφορά από πλευράς της oργάνωσης. Ασκείται σε μεγάλο βαθμό συμβουλευτική προς τους γονείς παιδιών που παρουσιάζουν υψηλές ικανότητες.

Τα ευφυή άτομα μπορεί να έχουν κάποια επιμέρους κλίση αλλά συνήθως είναι καλοί σε όλα. Αυτό δεν εντοπίζεται μέσα από τις μαθησιακές ή ακαδημαϊκές τους γνώσεις

Στην Mensa Cyprus έχετε αρκετά μέλη που είναι παιδιά; Σήμερα το 35% των μελών μας είναι κάτω των 18 ετών. Και τα παιδιά αυτά βοηθούνται. Η ακαδημαϊκή επιτάχυνση είναι ένας τρόπος για να τα κρατάμε σε εγρήγορση. Αυτό, βέβαια, δεν αφορά στα δημόσια σχολεία, όπου και η επιτάχυνση καταργήθηκε, αλλά θα το προσπαθήσουμε.

Τα παιδιά αυτά θεωρούνται "χαρισματικά"; Αυτός είναι ένας όρος που δεν μου αρέσει και υπάρχει μεγάλη συζήτηση διεθνώς για τα θέματα "χαρισματικότητας" και "ευφυΐας". Πρόκειται για δύο όρους που διαφέρουν και αφορούν σε έννοιες που εκτός από πολυσυζητημένες είναι και πολυαμφισβητούμενες. Έχοντας εμβαθύνει στον τομέα της χαρισματικότητας και της ευφυΐας, προσωπικά θεωρώ λάθος να χαρακτηρίζουμε τα παιδιά αυτά "χαρισματικά".

Κι ο λόγος; Κοιτάξτε, όλα τα παιδιά είναι χαρισματικά. Κάπου θα έχουν ένα ταλέντο. Αυτό, όμως, δεν έχει κατ' ανάγκη να κάνει με τον βαθμό της ευφυΐας τους. Ο όρος "χαρισματικός", gifted δηλαδή, παρόλο που συνεχίζει να χρησιμοποιείται, έχει αντικατασταθεί κατά πολύ με τους όρους "high ability" και "talent". Ο τελευταίος όρος χρησιμοποιείται και για άτομα με υψηλό IQ.

Ο άνθρωπος γεννιέται ευφυής. Το g factor είναι γονιδιακό, γενετικό δηλαδή

O ευφυής άνθρωπος είναι την ίδια ώρα και, αυτό που λέμε, "κοινωνικά έξυπνος"; Τι ορίζουμε ως "εξυπνάδα" και τι ως "ευφυΐα"; Yπάρχει η θεωρία της πολλαπλής ευφυΐας, την οποία προσωπικά δεν αποδέχομαι. Πιστεύω στην ευφυΐα όπως την όρισε ο Spearman και η οποία αφορά στην γενική ευφυΐα, το g factor που προαναφέραμε. Αυτό είναι εξάλλου που υπολογίζεται και μέσα από το τεστ της Mensa. Πρόκειται λοιπόν για την γενική ευφυΐα που εμπεριέχει ειδικές ικανότητες. Τα ευφυή άτομα μπορεί να έχουν κάποια επιμέρους κλίση, ένα ταλέντο δηλαδή, αλλά συνήθως είναι καλοί σε όλα. Κι αυτό δεν εντοπίζεται μέσα από τις μαθησιακές ή ακαδημαϊκές τους γνώσεις.

Πιστεύετε πως κάποιος γεννιέται ευφυής ή γίνεται ευφυής; Πιστεύω πως γεννιέται. Το g factor είναι γονιδιακό, γενετικό δηλαδή. Γι’ αυτό επιμένω να λέω, σχετικά με το τεστ της Mensa, πως δεν προϋποθέτει κάποιου είδους διάβασμα ή προετοιμασία. Ούτε, επίσης, εάν κάποιος το περάσει και όντως ανήκει στο 2% του πληθυσμού, είναι κάτι για το οποίο πρέπει να περηφανεύεται ή να το κάνει χρήση άνευ λόγου και αιτίας. Κι αυτό ακριβώς γιατί τα ευφυή άτομα γεννιούνται έτσι. Πρόκειται για γονίδια κι αυτό είναι κάτι που, όλοι όσοι ασχολούμαστε με τον τομέα αυτό, το διαπιστώνουμε στην πράξη καθημερινά. Ο ένας απ' τους τρεις σκοπούς της οργάνωσής μας, είναι και η έρευνα στον τομέα της ευφυΐας. Και πρώτος μας στόχος είναι να εντοπίσουμε την ευφυΐα. Να εντοπίσουμε δηλαδή τα άτομα αυτά, να τα στηρίξουμε και να τα προωθήσουμε, με απώτερο στόχο την κοινωνική προσφορά αλλά και την προσφορά στην ανθρωπότητα.

ΜENSA CYPRUS Ιστοσελίδα / (link