Γράφει ο Τάσος Γιασεμίδης

Ήδη, είναι προφανές ότι τα τραπεζικά ιδρύματα έχουν «τρέξει» μέσα από τα συστήματα τους τη λίστα των δανειοληπτών που εμπίπτουν στα κριτήρια του Σχεδίου.

Σύμφωνα με το Σχέδιο, το δάνειο θα αναδιαρθρώνεται στο ποσό της αγοραίας αξίας της μόνιμης κατοικίας (αν δηλαδή η αξία του ακινήτου είναι χαμηλότερη του υπολοίπου του δανείου, θα υπάρχει άμεση διαγραφή), ενώ θα επιδοτείται το 1/3 της νέας δόσης.

Δανειολήπτες με αδυναμία καταβολής των 2/3 της νέας δόσης θεωρούνται ουσιαστικά μη βιώσιμοι και δεν μπορούν να ενταχθούν στο πρόγραμμα. Την ίδια στιγμή, υπενθυμίζεται ότι η αξία της μόνιμης κατοικίας δεν δύναται να ξεπερνά τις 350.000 ευρώ.

Παρά το γεγονός ότι διαφαίνεται ότι η πλειοψηφία των δανείων που αφορούν την πρώτη κατοικία εμπίπτουν στο Σχέδιο, εντούτοις αν κάποιος δει συσσωρευτικά τα κριτήρια (ειδικά τη δυνατότητα αποπληρωμής των 2/3 της νέας δόσης) ενδεχομένως ο αριθμός των δανειοληπτών που θα ενταχθούν στο πρόγραμμα θα είναι μικρότερος.

Επιπλέον, γίνεται ξεκάθαρο ότι η ένταξη στο Σχέδιο Εστία είναι η τελευταία ευκαιρία του δανειολήπτη· ενδεχόμενη αδυναμία να καταβάλει τις αναδιαρθρωμένες δόσεις θα οδηγήσει στην εκποίηση του ακινήτου, χωρίς ουσιαστικά να υπάρχει δυνατότητα αποτροπής της διαδικασίας.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο αναφέρεται στην τελευταία έκθεση του για τον ηθικό κίνδυνο του προγράμματος και στο ενδεχόμενο μέρος των δανειοληπτών να απέφευγαν να καταβάλλουν τις δόσεις τους περιμένοντας την εφαρμογή του Σχεδίου Εστία (τα τραπεζικά ιδρύματα είχαν κάνει προεργασία και οι δανειολήπτες που μπορούσαν να ενταχθούν στο πρόγραμμα το γνώριζαν).

Επιπλέον, στην έκθεση τονίζεται το αυτονόητο, η ανάγκη δηλαδή για συνεχή παρακολούθηση της εφαρμογής του προγράμματος, ώστε να διασφαλίζεται ότι μόνο όσοι πληρούν τα κριτήρια, κατά τη μέρα ένταξης και κατά τη διάρκεια της ζωής του δανείου, θα μπορούν να τυγχάνουν της επιχορήγησης της νέας δόσης. Την ίδια στιγμή, θα πρέπει να είναι έτοιμος ο μηχανισμός με τον οποίο το ακίνητο θα οδηγείται προς εκποίηση, μόλις ο δανειολήπτης αθετήσει τις υποχρεώσεις του. Σημειώνεται ότι με το Σχέδιο Εστία και την επιχορήγηση της νέας δόσης, δάνεια τα οποία ήταν μη εξυπηρετούμενα (ΜΕΔ) θα ενταχθούν στα εξυπηρετούμενα, κάτι που θα επηρεάσει θετικά τα κεφάλαια των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.

Την ίδια στιγμή, μεγάλος αριθμός δανείων οδηγείται εκτός των ισολογισμών των τραπεζών, εφόσον οι τελευταίες έχουν προχωρήσει στην πώληση τους σε ταμεία και εταιρείες διαχείρισης (στην περίπτωση του Συνεργατισμού πωλήθηκε το «καλό» χαρτοφυλάκιο και έμεινε προς διαχείριση η πλειοψηφία των ΜΕΔ). Η αφαίρεση ΜΕΔ από τους ισολογισμούς των τραπεζικών ιδρυμάτων ενισχύει τα κεφάλαια τους, όμως αυτό δε σημαίνει ότι έχουν ξεπεραστεί τα προβλήματα για την οικονομία και την κοινωνία, και αυτό καταγράφεται στις εκθέσεις των οίκων αξιολόγησης. Το πρόβλημα των ΜΕΔ για μια οικονομία δεν λύνεται με την μεταφορά τους εκτός των ισολογισμών των τραπεζών, εφόσον ο υπερδανεισμός επιβαρύνει τον οικογενειακό προϋπολογισμό και αφαιρεί τη δυνατότητα των επιχειρήσεων για νέες επενδύσεις και περαιτέρω επέκταση. Από την άλλη, η εικόνα των ισολογισμών των τραπεζών βελτιώνεται, κάτι που ενδεχομένως θα επιτρέψει την αύξηση των δανειοδοτήσεων, εκεί και όπου το προφίλ του δανειολήπτη το επιτρέπει.

Ο υψηλός δανεισμός των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, είτε αυτά τα ποσά οφείλονται σε τραπεζικά ιδρύματα είτε σε εταιρείες εξαγοράς και διαχείρισης χρηματοπιστωτικών διευκολύνσεων, συνεχίζει να περιορίζει το διαθέσιμο οικογενειακό εισόδημα και τη ρευστότητα των επιχειρήσεων, εφόσον τα συγκεκριμένα δάνεια πρέπει να εξυπηρετηθούν.

Από την άλλη, εταιρείες διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων που δεν έχουν την πίεση των δεικτών κεφαλαίου, εφόσον δεν έχουν τραπεζική άδεια, διαθέτουν μεγαλύτερη ευελιξία στον τρόπο διαχείρισης των δανειοληπτών και των χρηματοπιστωτικών διευκολύνσεων. Οι εταιρείες εξαγοράς δανείων, λογικά, θα αναζητήσουν πιο ξεκάθαρες λύσεις, όπως εξόφληση των δανείων με παραχώρηση έκπτωσης.

Όλα τα μέτρα που περιγράφονται πιο πάνω αφενός στοχεύουν στη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού τομέα και αφετέρου στη διαφύλαξη των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού. Δυστυχώς, η αλόγιστη πιστωτική επέκταση της προηγούμενης δεκαετίας συνεχίζει να δημιουργεί προβλήματα στην οικονομία και την κοινωνία, με αρκετά δάνεια να ήταν μη βιώσιμα από τη μέρα εκταμίευσης τους.

Τάσος Γιασεμίδης, Διοικητικός Σύμβουλος, KPMG Limited, 22 209 000, [email protected]