Το “Machinal” δίνει πνοή στις διάφορες όψεις της γυναικείας εμπειρίας και θίγει θέματα όπως είναι το βάρος των πολλαπλών κοινωνικών ρόλων που κλίνεται μια γυναίκα να αντιμετωπίσει. Όπως μάς εξηγεί η σκηνοθέτης, Αύρα Σιδηροπούλου, με την οποία συνομιλήσαμε, αυτό είναι ένα φαινόμενο που ακόμα και σήμερα συνεχίζει να συμβαίνει, αλλά ίσως με πιο ύπουλους τρόπους. 

Η Αύρα Σιδηροπούλου μοιράζεται μαζί μάς περισσότερες λεπτομέρειες για την παράσταση, τη συμβουλή που θα έδινε σε μια γυναίκα που θα βρισκόταν στην ίδια θέση με την ηρωίδα και τη σκηνοθετική της ματιά πάνω σε μια παράσταση για την επιβίωση μιας γυναίκας σε ένα αφιλόξενο κόσμο, αλλά και το μήνυμα που έχει να δώσει μία παράσταση σαν κι αυτή στο κοινό. 

Τι θα δούμε στην παράσταση Machinal;

Θα δούμε μέσα από μία αισθητική αφαίρεση και ένα πολύ ιδιαίτερο σκηνογραφικό εύρημα τη μοναξιά μιας γυναίκας που προσπαθεί να ενταχθεί και να επιβιώσει σε έναν κόσμο αλλοτριωμένο και αφιλόξενο. Θα ακολουθήσουμε την πορεία της από την αναζήτηση μιας αληθινής επικοινωνίας στη συναισθηματική ωριμότητα, την ερωτική άνθιση και την ελευθερία, με όλους τους κινδύνους που συνεπάγεται αυτή.

Διάβασε Επίσης: Η παράσταση “Machinal” έρχεται στη Νέα Σκηνή του ΘΟΚ

Η παράσταση Machinal χαρακτηρίζεται ως ένα από σημαντικότερα έργα της σύγχρονης αμερικανικής δραματουργίας, καθώς εστιάζει στη γυναικεία ταυτότητα. Πόσο σημαντικά και διαχρονικά είναι τα θέματα που θίγει η παράσταση; 

Το Machinal καταγράφει βήμα-βήμα τα στάδια ζωής μίας γυναίκας της διπλανής πόρτας: από την κοινωνική πίεση να παντρευτεί, τον γάμο, τη μητρότητα και τον έρωτα και τέλος στην οριστική της καταδίκη από τους κοινωνικούς θεσμούς. H ιδιαίτερη αξία του έργου έγκειται στο ότι οι νοοτροπίες που αναδύονται μέσα από τα 9 επεισόδια είναι ταυτόχρονα προϊόντα του συγκεκριμένου πολιτισμικού πλαισίου του Αμερικανικού Μεσοπολέμου μία ανάσα πριν το μεγάλο κραχ και επισημάνσεις μίας διαχρονικά επικρατούσας αντίληψης για τους πολλαπλούς κοινωνικούς ρόλους των γυναικών. Με αυτή την έννοια πρόκειται για ένα εξαιρετικά παγκόσμιο και επίκαιρο κείμενο.

Η συγγραφέας χρησιμοποιεί ως αφετηρία της ένα πραγματικό γεγονός. Ποιο είναι αυτό το γεγονός και πώς εξυπηρετεί τη συνέχεια της παράστασης;

Πηγή έμπνευσης του έργου αποτέλεσε η ιστορία της Ruth Snyder, της διαβόητης νοικοκυράς από τη Nέα Yόρκη, η οποία, με συνεργό τον εραστή της, σκότωσε τον άντρα της και στη συνέχεια καταδικάστηκε σε θάνατο στην ηλεκτρική καρέκλα στη φυλακή υψίστης ασφαλείας, Sing Sing, ενώ τη δίκη της παρακούθησε ολόκληρη η Αμερική με κομμένη την ανάσα. Ακολουθώντας το κείμενο, η παράσταση δανείζεται στοιχεία από την ιστορία της Snyder, τονίζοντας ωστόσο περισσότερο την υπαρξιακή διάσταση του κειμένου. Προσπαθήσαμε να φωτίσουμε τα κίνητρα που οδήγησαν τη νέα γυναίκα στην πράξη της, καθώς και τις καταστάσεις μέσα στις οποίες διαμορφώθηκε η απόφασή της να δώσει τέλος στην ασφυξία και την απόλυτη αποξένωση που βίωνε στο γάμο της.

Η παράσταση παρουσιάζει το βάρος των πολλαπλών κοινωνικών ρόλων που κλίνεται μια γυναίκα να αντιμετωπίσει. Κατά την άποψη σας, οι γυναίκες συνεχίζουν να εισπράττουν αυτό το κοινωνικό βάρος σήμερα και πώς πρέπει να το αντιμετωπίζουν; 

Είναι σαφές ότι συνεχίζουν να το εισπράττουν, ακόμα κι αν αυτό γίνεται με πιο ύπουλους τρόπους, με αδιόρατους δηλαδή μηχανισμούς επιβολής. Παρόλο που το θεσμικό πλαίσιο προστατεύει πλέον εν μέρει τη γυναίκα στον γάμο και την εργασία, οι νοοτροπίες που αφορούν παγιωμένους κοινωνικούς ρόλους αλλάζουν πολύ δύσκολα. Οι γυναίκες εξακολουθούν να αντιμετωπίζονται με καχυποψία και απαξίωση όταν διεκδικούν θέσεις εξουσίας, ενώ σε πολλές κοινωνίες –ανάμεσα στις οποίες και η δική μας—αναμένεται από αυτές να ακολουθούν τον άντρα στις επιθυμίες και φιλοδοξίες του. Συχνά τους ζητείται να περιοριστούν σε εξιδανικευμένα και ταυτόχρονα παρωχημένα πρότυπα ζωής που αφορούν απαρχαιωμένες αντιλήψεις για το πώς πρέπει να λειτουργούν μέσα στην οικογένεια, τον γάμο ή το εργασιακό περιβάλλον.

Διάβασε Επίσης: Έρχεται το 20ο Διεθνές Φεστιβάλ “Κινηματογραφικές Μέρες - Κύπρος 2022”

Τι θα συμβουλεύατε εσείς μια γυναίκα που θα βρισκόταν στην ίδια θέση με την ηρωίδα της παράστασης; 

Να προσπαθήσει να δημιουργήσει και να περιφρουρήσει τον δικό της ζωτικό χώρο, με ανθρώπους που μοιράζονται τα όνειρά της, κρατώντας μακριά οτιδήποτε τοξικό ή χειριστικό. Οι περισσότεροι από μας, γυναίκες και άντρες, έχουμε βρεθεί σε παρόμοια θέση άμυνας απέναντι σε ένα σύστημα που αποβάλλει ό,τι δεν το εξυπηρετεί, ό,τι του αντιστέκεται, ό,τι θεωρεί «ελαττωματική παρτίδα». Και δυστυχώς λίγοι από εμάς μπορούν να κρατηθούν αλώβητοι μπροστά στη διαβρωτική μανία της «μηχανής» που επιχειρεί να ισοπεδώσει το διαφορετικό, το «άλλο», το «έξω από…».  

Ποιο είναι το μήνυμα που θέλει να δώσει στους θεατές μια παράσταση σαν κι αυτή; 

Ως σκηνοθέτης επιδιώκω να ξυπνήσω μνήμες και να δημιουργήσω ρωγμές στη σκέψη του θεατή. Αυτό που με ενδιαφέρει είναι η παράσταση να μάς δώσει τον χώρο και τον χρόνο να αναλογιστούμε κατά πόσο ενδέχεται να αποτελούμε και οι ίδιοι γρανάζι αυτής της μηχανής που συνθλίβει εντέλει την ηρωίδα του έργου. Να αποτελέσει δηλαδή η παράσταση μας τον καθρέφτη της δικής μας ευθύνης, της παραίτησης από τις αληθινές μας επιθυμίες και της όποιας ενσωμάτωσης μας σε έναν φαύλο μηχανισμό. Να αναδείξει, παράλληλα, την ανάγκη για ουσιαστική επικοινωνία και ειλικρίνεια ανάμεσα στους ανθρώπους.  

Από τη δική σας σκηνοθετική ματιά, ποιό είναι το σημείο που θέλετε να μείνει στη μνήμη του θεατή όταν θα θυμάται αυτή την παράσταση; 

Υπάρχουν πολλές εικόνες που συνθέτουν τον αισθητηριακό καμβά της παράστασης και οι οποίες πιστεύω ότι μπορούν να μεταφέρουν τη φύση και τον ρυθμό του μηχανιστικού κόσμου του έργου. Ξεχωρίζω τα σημεία όπου όλοι οι χαρακτήρες συντονίζονται σε μία χορωδιακή κακοφωνία που κτίζει με κορυφώσεις και αντιστίξεις τη βουή της μεγαλούπολης και τον αμείλικτο ρυθμό της καθημερινότητας. Οι στιγμές αυτές, που συνοδεύονται επίσης από αντίστοιχη κινησιολογική ακρίβεια—αντιπροσωπεύουν κατά τη γνώμη μου ολόκληρο το εξπρεσιονιστικό σύμπαν της Treadwell.

Από σκηνοθετικής πλευράς, ποιο ρόλο έπαιξε το γεγονός ότι είστε και εσείς γυναίκα, καθώς το έργο εστιάζει στη γυναικεία ταυτότητα; Είναι ένα από τα έργα που είχατε στο μυαλό σας ότι κάποτε θα θέλατε να σκηνοθετήσετε; 

Γνωρίζω το Machinal από τον καιρό που σπούδαζα σκηνοθεσία στη Νέα Υόρκη και ανέκαθεν με ενδιέφερε να ασχοληθώ μαζί του. Το ζήτημα της γυναικείας ταυτότητας είναι βέβαια κομβικό, αλλά ομολογώ ότι η δική μου γραμμή εστιάζει περισσότερο στον υπαρξιακό προβληματισμό του έργου, στο πώς δηλαδή οι γυναίκες (αλλά και οι άντρες) που τολμούν συνειδητά ή ασυνείδητα να αντισταθούν στην κοινωνική μηχανή, ακολουθούν έναν ιδιαίτερα μοναχικό δρόμο, ο οποίος πολλές φορές οδηγεί στην τραγωδία.

Bρείτε μας στο Instagram

Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση Machinal εδώ

Φωτογραφίες: Παναγιώτης Μηνά