Στις μέρες μας γίνεται συχνά λόγος για την υπηρεσία βραχυχρόνιας μίσθωσης ακινήτου της οικονομίας διαμοιρασμού μέσω ψηφιακών πλατφόρμων τύπου Airbnb και άλλων. Σκοπός της παρούσας εισήγησης είναι να παρουσιαστεί το συγκεκριμένο προϊόν και να προβληθεί η ανάγκη άμεσης θεσμοθέτησης που θα το διέπει στην Κύπρο για προστασία της ποιότητας του παρεχόμενου προϊόντος για τους καταναλωτές.

Η πιο γνωστή ιστοσελίδα του είδους είναι η Airbnb. Πρόκειται για ιστοσελίδα καταχώρησης, εύρεσης και ενοικίασης υποστατικών που εξυπηρετεί πέραν των 6 εκατομμυρίων καταλυμάτων σε 81.000 πόλεις και 191 χώρες.

Ιδρύθηκε τον Αύγουστο του 2008 από τους Joe Gebbia, Brian Chesky και Nathan Blecharczyk και έχει ως βάση της το Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνιας. Όπως προκύπτει από πρόσφατες έρευνες, ο συγκεκριμένος τρόπος επιλογής και ενοικίασης καταλύματος παρουσιάζει αυξημένη ζήτηση σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς παρέχεται στους τουρίστες και τους επαγγελματίες που ταξιδεύουν η δυνατότητα επιλογής μέσα από ένα μεγάλο αριθμό καταλυμάτων σε ανταγωνιστικές τιμές. Βεβαίως, υπάρχει το ενδεχόμενο της παραπλάνησης για την ποιότητα του ακινήτου και της χρέωσης για υπηρεσίες που δεν περιλαμβάνονται στην τιμή. Η αυξανόμενη ζήτηση παρακινεί ολοένα και περισσότερους ιδιοκτήτες καταλυμάτων να προσφέρουν για βραχυχρόνια ενοικίαση τα ακίνητά τους.

Αναμφισβήτητα, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε πως τα πλεονεκτήματα της ένταξης στη συγκεκριμένη υπηρεσία για τους ιδιοκτήτες καταλυμάτων είναι σημαντικά. Συγκεκριμένα, οι ιδιοκτήτες δεν χρειάζεται να ξοδέψουν για να διαφημίσουν το ακίνητό τους, αφού το προβάλλουν μέσω της πλατφόρμας. Επιπλέον, επωφελούνται γιατί καθορίζουν οι ίδιοι την τιμή ενοικίασης και τα έσοδά τους είναι περισσότερα απ’ όσα θα προέκυπταν από τη μακροχρόνια ενοικίαση. Επίσης, το ενοίκιο καταβάλλεται προκαταβολικά, με αποτέλεσμα να αποφεύγεται το ρίσκο της απώλειας εισοδημάτων. Από την άλλη, οι ιδιοκτήτες είναι αντιμέτωποι με το ρίσκο πρόκλησης ζημιών από πλευράς των πελατών τους, καθώς και την αβεβαιότητα της συνεχούς μίσθωσης των ακινήτων τους.

Ευρωπαϊκές χώρες όπως Γερμανία, Γαλλία, Ισπανία, Ηνωμένο Βασίλειο και Ελλάδα έχουν νομοθετήσει τη διαχείριση βραχυχρόνιας εκμίσθωσης. Παράλληλα, σχετικές έρευνες έδειξαν ότι στις πρωτεύουσες αυτών των χωρών αυξήθηκε κατακόρυφα η τιμές του μακροχρόνιου ενοικίου κυρίως λόγω του Airbnb. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι ντόπιοι κάτοικοι να δυσκολεύονται είτε να βρουν για να ενοικιάσουν κατοικία είτε να πληρώσουν το ενοίκιο τους. Επί τούτου, ακούγονται αρκετά αρνητικά σχόλια και αντιδράσεις από διάφορες ομάδες πολιτών αυτών των χωρών. Η κυβέρνηση της κάθε χώρας, προσπαθώντας να επιληφθεί του θέματος, προχώρησε σε τροποποίηση των κανονισμών διαχείρισης καταλυμάτων με σκοπό να μειωθεί ο αριθμός των ιδιοκτητών/διαχειριστών που θα έχουν πρόσβαση σε αυτή την αγορά.

Είναι γεγονός ότι στην Κύπρο όλο και περισσότεροι ιδιοκτήτες επιδεικνύουν ενδιαφέρον για ενοικίαση καταλυμάτων μέσω ψηφιακών πλατφόρμων τύπου Airbnb. Οι βασικότεροι λόγοι πέραν των όσων αναφέρθηκαν πιο πάνω είναι κυρίως η αξιοποίηση των εξοχικών τους κατοικιών (είτε αυτές βρίσκονται σε παραδοσιακά χωριά είτε κοντά στην παραλία). Δυστυχώς, σε ό,τι αφορά τον έλεγχο της ποιότητας της προσφερόμενης διαμονής σε θέματα ασφάλειας και υγιεινής, η σχετική αγορά στην Κύπρο λειτουργεί ακόμα εκτός νομοθετικού πλαισίου και έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία αθέμητου ανταγωνισμού μεταξύ των αδειούχων και των μη αδειούχων καταλυμάτων. Αποτελεί θετική εξέλιξη το γεγονός πως η αρμόδια επιτροπή της Βουλής των Αντιπροσώπων συζητά το θέμα για θεσμοθέτηση του, έτσι ώστε να υπάρχει έλεγχος και ενιαία φορολόγηση του εισοδήματος από το κράτος. Πιο συγκεκριμένα, γίνεται λόγος για πρόταση δημιουργίας ειδικού μητρώου για εγγραφή των αυτοεξυπηρετούμενων καταλυμάτων από το Υφυπουργείο Τουρισμού. Το μητρώο αυτό θα υπόκειται σε κανονισμούς που θα εκδοθούν από το Υπουργικό Συμβούλιο για τον καθορισμό των προδιαγραφών που πρέπει να πληρούν τα εν λόγω καταλύματα.

Συμπεραίνοντας, επιβάλλεται η άμεση θεσμοθέτηση του πλαισίου αδειοδότησης και ο καθορισμός λειτουργίας των όρων και προδιαγραφών αναφορικά με τα αυτοεξυπηρετούμενα καταλύματα, έτσι ώστε να προστατευθούν οι τουρίστες και να αναβαθμιστεί η ποιότητα των υπηρεσιών. Στους κανονισμούς λειτουργίας θα πρέπει να συμπεριληφθούν επιπρόσθετοι περιορισμοί για τις περιοχές όπου διαμένουν κυρίως ντόπιοι, με γνώμονα τη διασφάλιση της ικανοποιητικής προσφοράς για μακροχρόνια ενοικίαση. επίσης, θα πρέπει να δημιουργηθούν οι ασφαλιστικές δικλίδες για φορολόγηση όλου του εισοδήματος από αυτή την υπηρεσία: από τη μια θα αυξήσει το κράτος τα έσοδα του και από την άλλη θα αποφευχθεί ο αθέμιτος ανταγωνισμός, μακριά από συνθήκες άνισης μεταχείρισης μεταξύ ιδιοκτητών/διαχειριστών.

Κυριάκος Παναγιώτου, Principal, KPMG Limited