Γράφει η Αναστασία Παπαδοπούλου, Συνέταιρος στη δικηγορική εταιρεία Τάσσος Παπαδόπουλος & Συνεργάτες Δ.Ε.Π.Ε.

Η αρχή της ισότητας την οποία κάθε Δημοκρατία πρέπει να εφαρμόζει εάν πράγματι θέλει να θεωρείται ως δημοκρατία καθορίζει κάτι πολύ απλό. Και αυτό είναι ότι η πραγματική ισότητα είναι η αναγνώριση της ανισότητας των πραγματικοτήτων που υπάρχουν σε μια κοινωνία. Η καταστρατήγηση της αρχής της ισότητας εντοπίζεται εκεί όπου υπάρχει ίση αντιμετώπιση των ανισοτήτων.

Τι είναι λοιπόν η πραγματικότητα στην Κύπρο όσον αφορά τη θέση των γυναικών;

α.οι γυναίκες αποτελούν το 51% περίπου του πληθυσμού της Κυπριακής Δημοκρατίας τουλάχιστον από το έτος 2005.

β.από το έτος 2005 το 52% των φοιτητών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι γυναίκες. Το ποσοστό επί του συνολικού πληθυσμού το έτος 2005 με προσόντα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ήταν 28% γυναίκες και 29,5% άντρες ενώ το 2010 το ποσοστό ήταν 32% γυναίκες έναντι 30% άντρες.

γ.κατά το έτος 2006 οι γυναίκες αποτελούσαν το 43,9% του εργατικού δυναμικού αλλά μόνο το 16,2% των θέσεων στα κέντρα λήψεως αποφάσεων περιλαμβανομένων των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου.

δ.Κατά το έτος 2009 το ποσοστό γυναικών του εργατικού δυναμικού ήταν 44,8% αλλά στην ομάδα των διευθυντών και διοικητικών θέσεων αυτό το ποσοστό περιοριζόταν σε 11,8%.

ε.Το ποσοστό διορισμών γυναικών στα διοικητικά συμβούλια των κύριων ημικρατικών οργανισμών από το 1997 έως και το 2016 ήταν μόλις 9%.

Αυτή είναι η πραγματικότητα. Η ανισότητα

Επειδή από τα πιο πάνω στοιχεία, μπορεί να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει και δεν υπήρχε εδώ και πέραν της δεκαετίας, έλλειψη γυναικών οι οποίες να ικανοποιούν αξιολογικά κριτήρια είτε για διορισμούς είτε για ανέλιξη στα κέντρα λήψης αποφάσεων.

Υπάρχει στρέβλωση στην εφαρμογή της ισότητας στην Κύπρο

Τα νούμερα αλλά και μια απλή ματιά γύρω μας το αποδεικνύουν. Οι λόγοι πολλοί όπως η έλλειψη υποδομών οι οποίες να προσφέρουν επιλογές σε μια γυναίκα ώστε αυτή να μπορέσει να συνεχίσει την καριέρα της κατά τα χρόνια όπου οικογενειακές περιστάσεις απαιτούν επίσης το χρόνο και την ενέργεια της. Κυρίως όμως μια νοοτροπία που κρατούσε μια γυναίκα μακριά από τα κοινά για δεκαετίες και που σήμερα έχει εξελιχθεί απλά προσθέτοντας το ότι “φταίτε εσείς οι γυναίκες. Δεν διεκδικείτε, δεν ενδιαφέρεστε, δεν ψηφίζετε γυναίκες”.

Ωσάν και η δημιουργία μιας δίκαιης και ίσης κοινωνίας να αφορά μόνο τις γυναίκες και όχι όλους όσους ζουν σε αυτήν.

Ναι ,κάποιες γυναίκες κατάφεραν να ανταπεξέλθουν και να ανελιχθούν στον τομέα τους. Πόσες όμως τα τελευταία τουλάχιστον 20 χρόνια; 20, 30, 50, 100; Είναι αρκετές; Είναι πράγματι αντιπροσωπευτικό των ικανοτήτων του πέραν του μισού πληθυσμού της Κύπρου; Μπράβο σε αυτές που τα κατάφεραν έναντι τόσων δυσκολιών και μπράβο τους σε όσες τα κατάφεραν και χωρίς βοήθεια. Ναι είναι πιθανό. Αλλά είναι εξαιρετικά δύσκολο. Και περιλαμβάνει δυσκολίες που δεν αντιμετωπίζουν οι άντρες. Η απάντηση συχνή και απλοική. «Οι γυναίκες δεν ενδιαφέρονται και δεν διεκδικούν». Μα πώς να ενδιαφερθούν και να διεκδικήσουν όταν ένα τρίτο από αυτές στην ηλικία των 35-50 χρόνων θα αναγκαστεί να σταματήσει την καριέρα της ή να περιορίσει το ωράριο της για να φροντίσει είτε παιδιά είτε ηλικιωμένους; Πώς να ενδιαφερθεί ή να διεκδικήσει όταν όλα γύρω της, της λένε ότι μόνο μία στις δέκα από εσάς πιθανό να τα καταφέρει;

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Άννα Κουκκίδη-Προκοπίου

Αυτή είναι η πραγματικότητα. Η μόνη ισότητα η οποία εφαρμόζεται στην Κύπρο είναι της «ίσης αντιμετώπισης», χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η ανισότητα των πραγματικοτήτων. Αυτό δεν συνιστά ούτε δικαιοσύνη ούτε σεβασμό της συνταγματικής αρχής της ισότητας. Αντιθέτως με την επιμονή μας να αντιμετωπίζουμε πρόσωπα ή καταστάσεις ουσιαστικά ανόμοια, με όμοια μεταχείριση συνιστά κατά την άποψη μου δυσμενή διάκριση.

Σκεφτείτε το γνωστό σκίτσο όπου ένας δάσκαλος λέει στους μαθητές του ότι «θα έχετε όλοι ίση αντιμετώπιση. Όλοι το ίδιο τεστ ικανοτήτων. Σκαρφαλώστε ένα δέντρο.» Οι μαθητές είναι ένα ψάρι και ένας πίθηκος. Αυτή ακριβώς είναι και η εφαρμογή της αρχής της ισότητας στην Κύπρο.

Δεν υπάρχει πλέον, άλλος νόμιμος τρόπος άρσης της δυσμενής αυτής διάκρισης εκτός των θετικών μέτρων. Μέτρα που προσωρινά θα διορθώσουν τη στρέβλωση και μαζί με την εισαγωγή υποδομών όπως το ολοήμερο σχολείο, διευκολύνσεις για ευέλικτη εργασία, παροχή φροντίδας σε εξαρτώμενους κτλ. Αυτό εξάλλου προνοεί και η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την Εξάλειψη Κάθε Μορφής Διάκρισης σε Βάρος της Γυναίκας την οποία η Κυπριακή Δημοκρατία έχει κυρώσει αλλά ουσιαστικά ουδέποτε εφαρμόσει.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Γιώργος Παμπορίδης

Αυτό εξάλλου έχει εφαρμοστεί σε διάφορες χώρες όπως τη Σουηδία με αποτέλεσμα μετά από 20 χρόνια εφαρμογής θετικών μέτρων, σήμερα να μην είναι πλέον απαραίτητα. Αλλά ήταν απαραίτητα για να φτάσουν στην ίση αντιπροσώπευση. Επειδή βοήθησαν το κομμάτι του πληθυσμού τους που δεν έβρισκε τις ίδιες ευκαιρίες, να τις βρει. Επειδή έδωσαν το μήνυμα στα νεαρά κορίτσια ότι το δικαιούνται. Επειδή σταμάτησαν να «ψυχολογούν» το θέμα εφευρίσκοντας ανούσιες δικαιολογίες όπως «μα δεν ενδιαφέρονται οι γυναίκες» και απλά αναγνώρισαν την πραγματικότητα, τη στρέβλωση και την αδικία και αποφάσισαν να το διορθώσουν με το μόνο τρόπο που αποδεδειγμένα έχει πετύχει.

Θέλουμε πράγματι να θεωρούμαστε δημοκρατία της ισότητας; Τότε ας αναγνωρίσουμε και να αποδεχθούμε πρώτα την πραγματικότητα της ανισότητας. Και ας αποδεχθούμε ότι η ισότητα δεν σημαίνει ίση αντιμετώπιση αλλά ίσες ευκαιρίες. Και μερικές φορές ναι αυτές πρέπει να επιβληθούν όταν όλα τα άλλα έχουν αποτύχει.