Είναι γεγονός πως η χρηματοπιστωτική κρίση του 2013 έπληξε ανεπανόρθωτα την κυπριακή οικονομία, προκαλώντας σειρά αλυσιδωτών επιπτώσεων (οι οποίες είναι ακόμα ορατές) σε όλους τους τομείς. Η κρίση επέφερε πολλά προβλήματα στην Κύπρο, όπως φτώχεια, ανεργία (κυρίως ανάμεσα στους νέους), ξενιτεμός, καθώς επίσης και μεταπτώσεις στην ψυχολογία του κόσμου. Παρά τα σκληρά μέτρα λιτότητας και τις απανωτές μεταρρυθμίσεις που εφαρμόστηκαν, η Κύπρος κατάφερε μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα και ξεπερνώντας όλες τις προσδοκίες να εξέλθει της οικονομικής ύφεσης. Τα πρώτα σημάδια της ανάκαμψης της κυπριακής οικονομίας ήταν ορατά από το 2015 και συνεχίστηκαν τα επόμενα έτη, με ρυθμό ανάπτυξης κοντά στο 4% το 2017. Οι προβλέψεις για το 2018 είναι ακόμα πιο αισιόδοξες.

Χωρίς να παραγνωρίζονται οι θυσίες του κυπριακού λαού, η ανάκαμψη της κυπριακής οικονομίας οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις διάφορες ρυθμίσεις που εφαρμόστηκαν, όπως τα φορολογικά μέτρα που λειτούργησαν θετικά ως προς την έξοδο της οικονομίας από την ύφεση. Τα μεγαλύτερα ποσοστά ανάκαμψης παρατηρήθηκαν σε τομείς όπως ο τουρισμός, οι κατασκευές, η ναυτιλία και οι επαγγελματικές υπηρεσίες.

Ο τουριστικός τομέας παρουσίασε μια σταθερή ανάπτυξη την τελευταία διετία και αυτό δεν οφείλεται μόνο στο αίσθημα του φόβου που επικρατεί για τυχόν τρομοκρατικές επιθέσεις σε γειτονικές χώρες, αλλά και στη σταδιακή αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος (σε όλες τις περιόδους). Ανέκαθεν ο τουρισμός αποτελούσε αιμοδότη της κυπριακής οικονομίας και του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ). Οι προσπάθειες για αναβάθμιση του πρέπει να είναι συνεχείς και εντατικές.

Πέραν του τουριστικού τομέα, μεγάλη ανάκαμψη παρατηρείται και στον τομέα των κατασκευών. Η ραγδαία αύξηση των επενδύσεων σε ακίνητα από ξένους επενδυτές είναι τις πλείστες φορές μέρος της προσπάθειας τους για απόκτηση της κυπριακής υπηκοότητας και άρα της ελεύθερης μετακίνησης εντός ΕΕ. Επίσης, η κατάργηση του φόρου ακίνητης ιδιοκτησίας και η μείωση των μεταβιβαστικών τελών συνέτεινε στην αύξηση των κατασκευαστικών έργων. Ακόμα, τον τελευταίο καιρό παρατηρείται μεγάλη ζήτηση για ακίνητα προς ενοικίαση και αυτό οφείλεται στο γεγονός πως όλο και περισσότερες ξένες εταιρείες επιλέγουν ως φορολογική έδρα τους την Κύπρο και επιδιώκουν διαμέσου της ενοικίασης γραφείων, καθώς και της εκπλήρωσης των λοιπών προϋποθέσεων να θέσουν τις βάσεις για μόνιμη εγκατάσταση. Η αυξητική τάση στην ζήτηση ακινήτων προς ενοικίαση μπορεί να αποδοθεί και ως επίπτωση της οικονομικής κρίσης, λαμβάνοντας υπόψη και το γεγονός ότι πλέον τα νεαρά ζευγάρια προτιμούν την ενοικίαση ακινήτου παρά την αγορά υφιστάμενου ή την ανέγερση.

Σε ένα ακόμα τομέα που παρατηρήθηκε ραγδαία ανάπτυξη είναι ο τομέας των επαγγελματικών υπηρεσιών. Η υψηλή ποιότητα επαγγελματικών υπηρεσιών όπως λογιστικές, ελεγκτικές, νομικές, φορολογικές και άλλες υπηρεσίες που προσφέρονται από άρτια καταρτισμένους και έμπειρους επαγγελματίες, συνέβαλε τα μέγιστα στην προώθηση του νησιού ως χρηματοοικονομικό και επενδυτικό κέντρο. Κατά την διάρκεια της κρίσης ο τομέας αυτός βοήθησε στον περιορισμό των επιπτώσεων (π.χ. φυγή εταιρειών) και βοήθησε τα μέγιστα στη λήψη των απαραίτητων μέτρων που θα βοηθούσαν την Κύπρο να παραμείνει ψηλά στις προτιμήσεις των επενδυτών και να συνεχίσει να θεωρείται ως ιδανικό μέρος για διεκπεραίωση διεθνών επιχειρήσεων.

Με την ανακάλυψη αποθεμάτων φυσικού αερίου στην ΑΟΖ της Κύπρου, ο τομέας της ενέργειας θα αναβαθμιστεί ως νέα πηγή ανάπτυξης. Η Κύπρος έχει ως στόχο να γίνει περιφερειακός ενεργειακός κόμβος στην Ανατολική Μεσόγειο και η επιτυχής εξόρυξη φυσικού αερίου από τα νερά της θα μπορούσε να επιτρέψει στο νησί να εξάγει σε αγορές της Ευρώπης και της Ανατολικής Ασίας. Η προσέλκυση και συμμετοχή εταιρειών κολοσσών στις έρευνες ενισχύει τις προσδοκίες για την επίτευξη του πιο πάνω στόχου.

Παρά το γεγονός πως η οικονομία της Κύπρου απέδειξε πως έχει μεγάλες αντοχές καταφέρνοντας να ανταπεξέλθει της κρίσης, οι προκλήσεις παραμένουν μεγάλες. Το υψηλό επίπεδο των μη εξυπηρετούμενων δανείων και εφαρμογή διαφόρων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων παραμένουν προτεραιότητες της κυβέρνησης. Απαιτείται συλλογική προσπάθεια και σχεδιασμός ολοκληρωμένης στρατηγικής, σε μια περίοδο που οι πιέσεις από τους επόπτες των τραπεζών εντείνονται. Είναι σημαντικό να μην υπάρξουν οποιεσδήποτε κινήσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε δημοσιονομικό εκτροχιασμό, την ώρα που επιβάλλεται η κυπριακή οικονομία να αποδεσμευτεί από τα πολλά γραφειοκρατικά εμπόδια.

Σάββας Σαββάκης, Principal, KPMG Limited