Δεν χρειάζεται να είναι κάποιος ειδικός για να το επιβεβαιώσει πως στις πλείστες περιπτώσεις "Ο πόλεμος αρχίζει όταν θέλεις, αλλά δεν τελειώνει όταν θέλεις". Οι αιώνες που μας χωρίζουν από την Αναγέννηση και την πολιτική πραγματεία του Νικολό Μακιαβέλι "Ο Ηγεμόνας", δεν φθείρουν την διαπίστωση του φλωρεντινού διπλωμάτη και ιστορικού. Στην περίπτωση της Συρίας δε, την ενισχύουν.

Ένας εμφύλιος που εξελίχθηκε σε περιφερειακή σύγκρουση μετράει αυτό το διάστημα επτά χρόνια αιματοχυσίας σε ένα συνεχώς εξελισσόμενο σπιράλ θανάτου.

Οι αντιμαχόμενες δυνάμεις στο εσωτερικό στηρίζονται από παγκόσμιες δυνάμεις σκορπώντας τον θάνατο και προσφέροντας παράλληλα ένα πολεμικό θέαμα στις οθόνες συγκλονισμένων και ανήμπορων τηλεθεατών. Μία επταετία μετά και αυτό που φαινομενικά έμοιαζε διαχειρίσιμο κι αφορούσε μία εμφύλια σύγκρουση μαίνεται εκτός ελέγχου γιατί, ακριβώς, "Ο πόλεμος αρχίζει όταν θέλεις, αλλά δεν τελειώνει όταν θέλεις".

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ ΘΕΑΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΘΕΑΜΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Η μεγαλύτερη ανθρωπιστική κρίση μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο δεν φαίνεται να φτάνει στο τέλος της με τους συσχετισμούς δυνάμεων να περιπλέκονται όλο και πιο πολύ.

Οι εικόνες και τα πλάνα από την συγκεκριμένη περιοχή, όπως καταφθάνουν κοντά μας, φαίνεται να λειτουργούν περισσότερο ως θέαμα παρά ως μοχλός πίεσης εκ μέρους των λαών για διεκδίκηση τερματισμού της παράλογης αυτής εξόντωσης ανθρώπων. Κι αν είναι κάτι που μάθαμε απ’ τον πρώτο πόλεμο στον Περσικό Κόλπο την δεκαετία του ‘90, ο πόλεμος εκτός απ’ το να διαλύει σπίτια καταφέρνει μέσα από οθόνες να διεισδύει σε άλλα και, εκ του ασφαλούς και συντονισμένα, να λειτουργεί προς το συμφέρον της κάθε πλευράς.

Η εικόνα ταξιδεύει με διαφορετικά λόγια, τίτλους και αναλύσεις στον υπόλοιπο κόσμο αγγίζοντας τους πολίτες κρατών σε επίπεδο επιφανειακό.

Μιλάμε για διαχείριση της ανθρωπιστικής κρίσης και πέραν των κέντρων φιλοξενίας προσφύγων δεν φαίνεται να μιλάμε και για τον τερματισμό της ανθρωπιστικής κρίσης στη ρίζα του. Κι εάν η εικόνα είναι πολύ αποκρουστική, κάποιος μπορεί να κλείσει την οθόνη.

ΞΕΝΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΕΣ

Όπως και σε κάθε πόλεμο, η έγνοια για την σχηματοποίηση του μεταπολεμικού status quo είναι για τους εκάστοτε παίχτες πιο σημαντική απ’ τα παιδιά και τους αμάχους κάτω απ’ τα συντρίμια. Αντιμαχόμενες, περιφερειακές και παγκόσμιες δυνάμεις οραματίζονται την διαχείριση των πόρων και της ανοικοδόμησης που θα απαιτηθεί όταν και εφόσον σημάνει η κατάπαυση του πυρός.

Στους ξένους χρηματοδότες βασίζονται οι δύο, εξουθενωμένες πλέον πλευρές, με τους αριθμούς να αυξάνονται συνεχώς. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία 465 χιλιάδες Σύριοι έχουν χάσει την ζωή τους στην μάχη, περισσότεροι από ένα εκατομμύριο έχουν τραυματιστεί, 12 εκατομμύρια προσφυγοποιήθηκαν.

"Ο ΛΑΟΣ ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΠΕΣΕΙ ΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ"

2011 και το αμερικανικό περιοδικό Foreigh Policy καταγράφει το κύμα διαδηλώσεων και διαμαρτυριών στη Μέση Ανατολή και την Βόρεια Αφρική βαφτίζοντάς το "Αραβική Άνοιξη". Ο αδόκιμος, θα μπορούσε να πει κανείς, δημοσιογραφικός όρος αφορούσε στις λαϊκές εξεγέρσεις που σκοπό είχαν την ανατροπή των υφιστάμενων καθεστώτων και την αντικατάστασή τους με δημοκρατικά εκλελεγμένες κυβερνήσεις.

Κοινό γνώρισμα των εξεγέρσεων που εκδηλώθηκαν μεταξύ άλλων στην Τυνησία, την Αίγυπτο, την Λιβυή, το Ιράν, το Ιράκ, την Ιορδανία και την Συρία ήταν οι πορείες, οι απεργίες αλλά και οι καμπάνιες στα κοινωνικά δίκτυα με σκοπό να ενημερωθεί ο λαός για την καταπίεση και την λογοκρισία.

Κεντρικό σύνθημα των διαδηλωτών: "Ο λαός θέλει να πέσει το καθεστώς".

ΑΝΤΙ ΓΙΑ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ... ΒΙΑ

Αντί για κοινωνική δικαιοσύνη, δημοκρατία και γενικότερη πολιτική μεταρρύθμιση, η λεγόμενη "Αραβική Άνοιξη", στην Συρία πιο έντονα, έφερε την βία και γέννησε τον πόλεμο.

Ο TΟΙΧΟΣ ΕΙΧΕ ΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ

Αφορμή για αυτό που χώρα βιώνει σήμερα ήταν η σύλληψη 15 ανήλικων αγοριών που, στην πόλη Daraa της Νότιας Συρίας, έγραψαν με σπρέι σε τοίχο "Σειρά σου, γιατρέ" με αποδέκτη τον Άσαντ.

Η μυστική αστυνομία τα συλλαμβάνει, τα φυλακίζει και τα βασανίζει με αποτέλεσμα ο δεκατριάχρονος Hamza al-Khateeb να αφήσει την τελευταία του πνοή. Για ένα μήνα μετά το περιστατικό, χιλιάδες άνθρωποι διαμαρτύρονται καθημερινά για να αφεθούν ελεύθερα τα υπόλοιπα παιδιά. Μετά την απελευθέρωσή τους και με το κλίμα στη χώρα να είναι ήδη τεταμένο, δημιουργούνται οι προϋποθέσεις δημιουργίας ενός αντικυβερνητικού κινήματος.

15 ΜΑΡΤΙΟΥ 2011

Μία γενικευμένη εξέγερση αρχίζει και μαζί της γίνεται και ο πρόλογος του εμφυλίου που διατηρεί την Συρία σήμερα σε εμπόλεμη κατάσταση. Το καθεστώς του Άσαντ συλλαμβάνει, φυλακίζει και σε πολλές περιπτώσεις δολοφονεί διαδηλωτές, προσπαθώντας με κάθε τρόπο να καταστείλει την εξέγερση. Την ίδια χρονιά λιποτάχτες του στρατού μαζί με εξεγερμένους πολίτες σχηματίζουν μάχιμες μονάδες με στόχο τις ένοπλες επιθέσεις κατά του συριακού στρατού, κάτω από τη σημαία του Ελεύθερου Συριακού Στρατού που αρχικά στηρίζει η Τουρκία, οι ΗΠΑ και αρκετές χώρες του Κόλπου.

Αρχικά οι θρησκευτικές προεκτάσεις της σύγκρουσεις είναι αισθητές με τους σουνίτες της αντιπολίτευσης από την μια και τα κορυφαία στελέχη της κυβέρνησης, αλαουίτες, από την άλλη. Μέχρι το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς οι διαδηλωτές και ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός από τη μια και το καθεστώς της Δαμασκού από την άλλη οδηγούνται σε μία εμφύλια σύγκρουση η οποία εξελίχθηκε σήμερα σε σύγκρουση δι’ αντιπροσώπων αφού στο πεδίο της εμφύλιας διαμάχης διεκδίκησαν εξ αρχής πρωταγωνιστικό ρόλο ισχυροί ξένοι παίχτες.

ΣΥΡΙΑ ΚΑΙ ΧΗΜΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

Και οι δύο αντιμαχόμενες δυνάμεις κατηγορήθηκαν για χρήση χημικών εναντίον αμάχων. Λίγο πριν το Φθινόπωρο του 2013, η αντιπολίτευση κατηγορεί την κυβέρνηση για χρήση τοξικών αερίων που στοίχισαν την ζωή σε 1.429 άνθρωπους στην Ανατολική Γούτα και τη Μουανταμίγια αλ Σαμ, στην περιφέρεια της Δαμασκού. Ένα χρόνο αργότερα ο Οργανισμός για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων επιβεβαίωσε ότι όντως χρησιμοποιήθηκε αέριο χλωρίου σε διάφορες εμπόλεμες ζώνες. Λίγους μήνες μετά, η επιτροπή ερευνών του ΟΗΕ επιβεβαιώνει χρήση χημικών σε οκτώ περιπτώσεις ενώ το 2016 επιβεβαιώνεται ακόμα μία επίθεση, που αποδίδεται στο Ισλαμικό Κράτος, με στόχο την επαρχία Μαρέα.

Πέρυσι τον Φεβρουάριο, Ρωσία και Κίνα άσκησαν βέτο σε απόφαση του ΟΗΕ που προέβλεπε την επιβολή κυρώσεων στη Συρία επειδή έκανε χρήση χημικών όπλων την ίδια ώρα που οι ΗΠΑ διέταξαν πυραυλική επίθεση εναντίον αεροπορικής βάσης του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία. Μία κίνηση που ώθησε την Ρωσία να ακυρώσει το μνημόνιo που είχε υπογραφεί για την αποφυγή αεροπορικής εμπλοκής των δύο κρατών στη Συρία.

Η ΕΜΠΛΟΚΗ ΤΗΣ ΑΛ ΝΟΥΣΡΑ

Ήταν το 2012 όταν στον πρόλογο του πολέμου χώρο βρίσκει για να δημιουργηθεί μία νέα αντάρτική φράξια, συνδεδεμένη με την Αλ Κάιντα, το μέτωπο Άλ Νούσρα. Οι υποστηρικτές των αντικυβερνητικών μετρούσαν την οικονομική στήριξη δεκάδων χωρών οι οποίοι και χρηματοδοτούσαν τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό. Την περίοδο εκείνη, οι επαναστατικές δυνάμεις ανατίναξαν κτίρια στη Δαμασκό, μεταξύ των οποίων και τις υπηρεσίες ασφαλείας, σκοτώνοντας αρκετούς ανώτερους αξιωματούχους, τον υφυπουργό και τον υπουργό Άμυνας. Ακολούθησαν κυρώσεις από τις ΗΠΑ και την Βρετανία ενώ Ρωσία και Κίνα άσκησαν Βέτο.

ΤΟ ΙΣΛΑΜΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Εν έτει 2013 οι τζιχαντιστές κυριαρχούν περισσότερο στην Αντιπολίτευση και ο ηγέτης της Αλ Κάιντα στο Ιράκ αναλαμβάνει την πατρότητα του μετώπου Αλ Νούσρα. Η συνένωση των δυο οργανώσεων φέρει την ονομασία Λεβάντε [ISIS]. Την ίδια περίοδο, στην Συρία ξεσπά εμφύλιος μεταξύ και των αντικυβερνητικών δυνάμεων που ενώθηκαν αρχικά κατά του Ασάντ και ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός επιτίθεται στον ISIS. Πολύ σύντομα ακολουθούν βομβαρδισμοί μεταξύ ΗΠΑ και Ισλαμικού Κράτους, καταστροφές και αποκεφαλισμοί.

Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΔΙΕΤΙΑ

Οι μάχες στο πολιτικά και στρατιωτικά σημαντικό Χαλέπι εν έτει 2015 σημειώνουν ακόμα περισσότερες καταστροφές και ανθρώπινες απώλειες. Ο ρωσικός στρατός παρεμβαίνει για να καταστείλει τους τζιχαντιστές ενώ τα δυτικά μέσα σημειώνουν πως ο στόχος δεν ήταν αυτός αλλά η αποδυνάμωση των αντικαθεστωτικών.

Ακολουθεί εκεχειρία και κατάπαυση του πυρός τον επόμενο χρόνο με την Ρωσία και τις ΗΠΑ να παίζουν παιγνίδι στην αναμονή για τον νέο πρόεδρο των ΗΠΑ και τις διαπραγματεύσεις που θα μπορούσαν μετέπειτα να επιτευχθούν. Η εκεχειρία λήγει λίγες μέρες αργότερα με αφορμή βομβαρδισμό πομπής φορτηγών με ανθρωπιστική βοήθεια κοντά στο Χαλέπι της Συρίας και με τις ΗΠΑ να την αθετούν.

Η περσινή χρονιά βρήκε την συριακή κυβέρνηση να κατηγορείται από την Διεθνή αμνηστία για τις εκτελέσεις 13,000 ανθρώπων στις φυλακές, με την πλειονότητά τους να είναι άμαχοι. Τον Μάρτιο του 2017 η Αμερική αποστέλει πεζοναύτες στη Συρία με σκοπό να εκδιώξει το Ισλαμικό Κράτος από την Ράκα.

Εν τω μεταξύ πραγματοποιείται συνάντηση των Αρχηγών Γενικών Επιτελείων, ΗΠΑ-Ρωσίας και Τουρκίας και διαιρείται η Συριακή Ζώνη επιχειρήσεων σε τομείς ευθύνης. Γίνεται συμφωνία για το ποιες ζώνες επιχειρήσεων θα βρίσκονται υπό τον απόλυτο έλεγχο των Αμερικανών και ποιες υπό των Ρώσων χωρίς να γίνεται αναφορά στον ρόλο της Τουρκίας.

Απρίλιο του 2017 και με πρόεδρο τον Ντόναλντ Τραμπ η επίθεση κατά της Συρίας αρχίζει με τον βομβαρδισμό κατά της αεροπορικής βάσης Σαϊράτ. Εξοπλίζονται επιπλέον οι Κούρδοι μαχητές, κίνηση που οξύνει την αντιπαράθεση με την Τουρκία.

ΣΗΜΕΡΑ

Οι μάχες συνεχίζονται στην Ανατολική Γούτα, το τελευταίο προπύργιο των αντικαθεστωτικών, με 30.000 άμαχους να εγκαταλείπουν πριν από λίγες μέρες την περιοχή και εκατοντάδες να χάνουν την ζωή τους.

Στην Αφρίν, που αποτελούσε στόχο επιχείρησης που εξαπέλυσε τον Ιανουάριο η Άγκυρα, εισβάλλουν τουρκικές δυνάμεις μαζί με τους Σύρους αντάρτες σύμμαχους τους.Η συριακή κυβέρνηση καταδικάζει την τουρκική εισβολή και ζητά απόσυρση των στρατευμάτων που η Άγκυρα έχει αναπτύξει στη Συρία.

ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΒΑΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Τόσο οι αντιμαχόμενες πλευρές όσο και οι ξένες δυνάμεις και οι χρηματοδότες του πολέμου αυτού δεν φαίνεται να βρίσκονται κοντά σε ένα σενάριο βιώσιμο για τη Συρία.

Η διεθνοποίηση αυτού του πολέμου φαίνεται να προωθεί την ολοένα και πιο επιθετική ανάμιξη των περιφερειακών και κυρίως των δυτικών δυνάμεων και να την γενικεύει.

Κανείς δεν φαίνεται να θυμάται πλέον τις διαδηλώσεις πριν από μία επταετία όταν ένα μέρος του λαού διεκδικούσε συγκεκριμένα δικαιώματα.

Το μακιαβελικό "Ο πόλεμος αρχίζει όταν θέλεις, αλλά δεν τελειώνει όταν θέλεις" επιβεβαιώνεται, εξελίσσοντας την διαμαρτυρία σε εμφύλιο και τον εμφύλιο σε ένα πόλεμο δι’ αντιπροσώπων.

Το σπιράλ θανάτου και τρομοκρατίας συνεχίζεται με άμαχους και γυναικόπαιδα να ζουν ένα απ’ τα χειρότερα, ίσως και το χειρότερο, σενάριο της σύγχρονης παγκόσμιας ιστορίας.

Με πληροφορίες από: Αθηναϊκό Πρακτορείο, Reuters, BBC, Al Jazzera