Μια από τις πιο σημαντικές παραμέτρους του κύκλου συζητήσεων που είχε την περασμένη βδομάδα η κα. Ντανιέλ Νουί, επικεφαλής του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού, με το Υπουργείο Οικονομικών, την Κεντρική Τράπεζα και το σύνδεσμο τραπεζών, ήταν η αμοιβαία αποφασιστικότητα στην ανάγκη λήψης δραστικών μέτρων για την αντιμετώπιση του υψηλού ποσοστού των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ). Η κα. Νουί τόνισε ότι χρειάζονται πολύ περισσότερα, προκειμένου το πρόβλημα των ΜΕΔ να μειωθεί σε τέτοιο βαθμό που να μην αποτελεί το κυριότερο πρόβλημα της κυπριακής οικονομίας. Μιλώντας γενικότερα, επεσήμανε ότι οι απαιτούμενες διορθωτικές κινήσεις είναι καλό να γίνονται σε περιόδους οικονομικής σταθερότητας και ανάκαμψης, όπως ισχύει αυτή τη στιγμή.

Προς αυτή την κατεύθυνση πρέπει να κινηθεί το νέο σχέδιο άμβλυνσης των ΜΕΔ (έχει ήδη εξαγγελθεί ως σχέδιο «Εστία» από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Νίκο Αναστασιάδη) που επεξεργάζεται πυρετωδώς η τεχνοκρατική ομάδα του Υπουργείου Οικονομικών και αυτή τη στιγμή βρίσκεται στο στάδιο της διαβούλευσης. Σε κάθε περίπτωση, απώτερος στόχος του τελικού σχεδίου πρέπει να είναι, πέρα από την προστασία των δανειοληπτών και τη διαχείριση των προβληματικών δανείων, η ενίσχυση των ισολογισμών των τραπεζικών ιδρυμάτων και κυρίως των εποπτικών κεφαλαίων.

Η δημιουργία φορέα ή ταμείου ή εταιρείας διαχείρισης ως πιθανός τρόπος με τον οποίο θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα των ΜΕΔ δεν είναι κάτι καινούργιο. Απεναντίας, ήταν προεκλογικά ο κοινός παρονομαστής των προγραμμάτων όλων ανεξαιρέτως των υποψηφίων για την Προεδρία της Δημοκρατίας, για κάποιους με πιο έντονο τρόπο ενώ για κάποιους άλλους ως ενδεχόμενη λύση που μπορεί να εξεταστεί.

Η δημιουργία αυτού του φορέα ή ταμείου χρηματοδοτούμενου από το κράτος πρέπει να αποσκοπεί κατά βάση στην αντιμετώπιση προβληματικών δανείων που σχετίζονται με την πρώτη κατοικία· με αυτό τον τρόπο θα μπορούν να μεταφερθούν εκεί τα προβληματικά δάνεια των «ευάλωτων ομάδων». Αυτό που αναμένεται να καθοριστεί είναι το ύψος και τα κριτήρια με τα οποία τα δάνεια θα μεταφέρονται στον οργανισμό αυτό, ενώ βασική επιδίωξη πρέπει να είναι η όσο μικρότερη επιβάρυνση του δημόσιου χρέους. Τα ΜΕΔ των νοικοκυριών ανέρχονται σε περίπου €11,3 δις και μόνο ένα μέρος τους αφορά αυτά της πρώτης κατοικίας. Σε κάθε περίπτωση, το σχέδιο θα πρέπει να περιλαμβάνει ρυθμίσεις που ευνοούν εκείνα τα νοικοκυριά που αποδεδειγμένα αδυνατούν να αποπληρώνουν τις δόσεις των στεγαστικών τους δανείων για πρώτη κατοικία.

Σημαντική παράμετρος του όποιου σχεδίου τελικά προωθηθεί, θα πρέπει να είναι η τιμή στην οποία θα δοθούν από τις τράπεζες τα δάνεια στο συγκεκριμένο φορέα/οργανισμό. Η τιμή αυτή θα καθορίσει και το αν θα επωφεληθούν οι φορολογούμενοι στο εγγύς μέλλον. Παρομοίως, η κεφαλαιακή επίδραση στις τράπεζες θα εξαρτηθεί από την αξία που θα δοθεί στα δάνεια που θα ενταχθούν στο πρόγραμμα.

Ο σχεδιασμός για στοχευμένη αντιμετώπιση των ΜΕΔ ή αλλιώς κόκκινων δανείων εκ μέρους της νεοεκλεγείσας κυβέρνησης, γίνεται σε μία χρονική περίοδο που οι πιέσεις από τους επόπτες των τραπεζών εντείνονται. Αυτή την περίοδο, όμως, τα πράγματα είναι διαφορετικά από ότι το 2013. Οι τράπεζες διαθέτουν επαρκή κεφάλαια, ενώ έχουν συγκεντρώσει σημαντικά ποσά επισφαλειών στους ισολογισμούς τους, με αποτέλεσμα να μπορούν να διαχειριστούν καλύτερα ενδεχόμενες ζημιές από την πώληση ή τη μεταφορά δανείων σε τρίτους ή σε ένα οργανισμό διαχείρισης. Την ίδια στιγμή, το βελτιωμένο κλίμα εμπιστοσύνης στην οικονομία και η άνοδος της αγοράς ακινήτων δίνει τη δυνατότητα στους δανειολήπτες να αποπληρώνουν το χρέος τους, ενισχύοντας παράλληλα την αξία των υποθηκών.

Είναι σίγουρο ότι τα ΜΕΔ θα είναι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που θα κληθεί να αντιμετωπίσει το νέο υπουργικό συμβούλιο. Αξίζει να σημειωθεί πως η Κεντρική Τράπεζα αλλά και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα βρίσκονται από την πρώτη στιγμή κοντά στη διαδικασία. Με τις προβλέψεις των τραπεζών να φτάνουν το 50% των προβληματικών δανείων, οι προοπτικές επιτυχίας τέτοιων καινοτόμων ρυθμίσεων ενισχύονται. Τώρα λοιπόν είναι η κατάλληλη στιγμή της δράσης αλλά και της αλήθειας.

Δημήτρης Βάκης, Διοικητικός Σύμβουλος, KPMG