Όταν σκάει μια IED (Improvised Explosive Device) με μπουλόνια και πρόκες δεν έχει σημασία αν αυτός που πεθαίνει είναι ένας δυτικοπαίς στο Μάντσεστερ ή ένα παιδάκι στο Χαλέπι, αλλά η τυφλή βία που αυτή η πράξη «δηλώνει» εξ’ ορισμού.

Στην Avant Garde η Ιωάννα Χριστοδούλου καυτηρίασε ορθά το πώς ο μέσος Κύπριος αναγνώστης προσλαμβάνει το που θα αφήσει το κλικάρισμά του (όταν σερφάρει ανάμεσα στο να σταλκάρει το προφίλ του/της πρώην του και παραγγέλνει, online, ντελίβερι. Χρησιμοποίησε μάλιστα το εξής σωστό αφήγημα/επιχείρημα στην απαρχή του άρθρου της. Παραθέτω:

«Ας αρχίσουμε απ’ το βασικό: τα media είναι ιδιωτικές επιχειρήσεις. Τα περί λειτουργήματος που ασκούν και τα τοιαύτα ανήκουν στο syllabus δημοσιογραφικών σχολών. Κι αν ένας δημοσιογράφος, αρθρογράφος ή χειριστής ροής ειδήσεων δεν έχει τη συνείδηση να τα ενστερνιστεί, να στηρίζει τη δημοκρατία, να ενημερώσει έγκυρα το κοινωνικό σύνολο, να επιδιώκει να ενεργοποιεί, να αφυπνίζει και να οξύνει την ευαισθησία της κοινής γνώμης, με το συμπάθιο αλλά το λειτούργημα παραμένει στις πανεπιστημιακές αίθουσες».

Φυσικά κατέληξε στο αυτονόητο. Ότι πέραν της εκάστοτε, και συχνής πλέον εργαλειακά, παραβίασης κάθε δημοσιογραφικής δεοντολογίας (είναι τούτα τα Ίντερνετζ του διαόλου και οι μάχες του κλικ) ξεπετάγονται παντού και «ακτιβιστές του πληκτρολογίου» να σε κατακρίνουν. Μέχρι να κοπάσει ο κουρνιαχτός από ένα τραγικό συμβάν, όπως αυτό του Μάντσεστερ. Μαξ τρεις μέρες.

Λίγο πριν το κλείσιμο του άρθρου υπάρχει κι ένα άλλο συμπέρασμα. Που επίσης παραθέτω. «Όλοι μας στριφογυρίζουμε στην τροχιά ενός τρελαμένου φαύλου κύκλου και, σίγουρα, ο μόνος που δεν μπορεί να μας βγάλει από μέσα είναι τα media. Αυτές οι ιδιωτικές επιχειρήσεις που μεταφέρουν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, όλα όσα συμβαίνουν εκεί έξω».

Ολόσωστο, αν και πάσχει από ένα δομικό λάθος. Ο τρόπος πρόσληψης, ανάλυσης, παράθεσης, αναπαραγωγής και ανάλυσης ενός συμβάντος –είτε αυτό συνδέεται με τη διεθνή τρομοκρατία είτε αφορά στις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή- στον δυτικό αυτό έρημο κόσμο που διαβιούμε έχει πολλαπλά πλαίσια ανάλυσης. Που συχνά δεν τα γνωρίζουμε, τα αγνοούμε ή τα μαθαίνουμε εξ’ οσμώσεως –με τα αέρια διαφορετικού βάρους να περνούν από τον ίδιο σωλήνα: αυτόν της ημιμάθειας. Στα media εκεί έξω υπάρχουν σοβαρές αναλύσεις για αυτά τα συμβάντα. Που κανείς δεν τις αναζητάει. Κυρίως για λόγους εμπορικότητας. Όταν δε, μπαίνει στη διαδικασία έρχεται αντιμέτωπος με ένα σύμπαν εξειδικευμένης γνώσης που αν δεν τον κάνει να βαρεθεί, σίγουρα θα τον βάλει στη διαδικασία να επαναπροσδιορίσει το τι πραγματικά γνωρίζει. Και εξηγούμαι.

Στον μη ελληνόφωνο μιντιακό χάρτη υπάρχει εξειδίκευση. Αυτός που γράφει για μηχανοκίνητα έχει τουλάχιστον 3-4 σπορ υπεραμάξια στο γκαράζ του. Αυτός που καλύπτει αεροπορικές τραγωδίες το σουκού πάει βόλτα με το αεροπλανάκι του. Αυτός που κάνει διπλωματικό ή πολιτικό ρεπορτάζ έχει PhD στην Ιστορία ή στις Διεθνείς Σχέσεις κι αυτός που ασχολείται με την τρομοκρατία σίγουρα μιλάει αραβικά ή μπορεί να έχει βρεθεί με τους Πεσμεργκά έξω από τη Μοσούλη να καλύπτει τη μάχη. Στην Κύπρο, τουναντίον, στο Μαρί γίναμε όλοι ειδικοί επί των εκρηκτικών. Πυροτεχνουργοί… Και στην τραγωδία της Helios μάθαμε τα πάντα για το πώς προσγειώνεις ένα Airbus.

Παραθέτω αυτό το παράδειγμα όχι για να ακυρώσω την ανάλυση της Ιωάννας –που ορθά θέτει το ζήτημα στις πραγματικές του διαστάσεις ρίχνοντας τη μπάλα και στο αναγνωστικό κοινό αλλά για να επισημάνω ότι το τελευταίο οφείλεις να το εκπαιδεύσεις και εσύ. Μέσω της επιστημονικής εγκυρότητας. Παράλληλης, αλλά ουσιαστικότερης, όταν στη δημόσια σφαίρα των ΜΜΕ η φιλοσοφική έννοια της αλήθειας αγγίζει, όπως σωστά επισημαίνεται, πανεπιστημιακά syllabus.

To γιατί βέβαια αυτή η επιστημονικότητα απουσιάζει αφορά τις ιδιωτικές επιχειρήσεις των media. Που δεν φακκούν πέννα για να εξειδικεύσουν το προσωπικό τους. Και δη τους δημοσιογράφους. Η τάση όμως μπορεί να αλλάξει. Κι ο φαύλος κύκλος να γίνει ανατροφοδότηση. Ιδίως αν αντιληφθεί κανείς ότι σε blogs (το ξανατονίζω σε blogs) εκεί έξω υπάρχουν έσοδα που αν τα αθροίσεις σε κέρδη ξεπερνούν τα όσα θα βγάλουν όλα τα κυπριακά media (ηλεκτρονικά και παραδοσιακά) σε 100 χρόνια από τώρα. Αυτά τα blogs είναι εξειδικευμένα. Full Stop.

Ας περάσουμε τώρα στην πονεμένη μάχη των μαχητών –όχι του Survivor- αλλά του πληκτρολογίου. Είτε σε διαβάζει καθηγητής πανεπιστημίου είτε ο Γιαννής ο ταξιτζής που το Κολόσσι δεν έχει σημασία. Από γνωστική ασυμφωνία πάσχουν και οι δύο. Κάθε φορά εξάλλου που κάποιος βομβιστής αυτοκτονίας θα σπείρει τον τρόμο αυτόματα ξεφυτρώνουν τρεις φυλές (σ.σ. και η Σώτη Τριανταφύλλου) αναγνωστών:O Je Suis Charlie, ο «αυτά παθαίνεις με τους αράπηδες» και ο «πεθαίνουν παιδιά στην Υεμένη και δεν γράφετε».

Ο πρώτος θα σου μιλήσει για την ελευθερία του Τύπου αγνοώντας του πως αυτή κερδήθηκε, ο μεσαίος βλέπει παντού συγκρούσεις πολιτισμών ενώ η μόνη του πολιτισμική αναφορά είναι η σπαρτιατική περικεφαλαία με το σκουπόξυλο από μαγαζί στην Πλάκα και ο τρίτος αγνοεί ότι το κομμουνιστικό κόμμα του Ιράκ ήταν ο βασικός συνομιλητής των ΟΗΕ λίγο πριν το ψήφισμα 678 που επέτρεψε στον Στρατηγό Σβάρτσκοφ να μπουκάρει με τους ξυρισμένους γουλί πεζοναύτες του στο Ιράκ το Γενάρη του 1991 και να τα… πουκκουπήσει όλα. Α και ο συριακός στρατός του Χαφέζ Άσαντ (του πατέρα του Μπασάρ) ήταν η εμπροσθοφυλακή των Αμερικανών τότε…

Παραθέτω αυτό το παράδειγμα για να τονίσω ότι ο θάνατος ενός 8χρονου είτε πεθαίνει στο Παρίσι ή το Μάντσεστερ ή στο Χαλέπι της Συρίας ή την Σαναά της Υεμένης δεν μετριέται με κλικς. Δεν μετριέται καν με νούμερα. Κανένας θάνατος αθώου δεν είναι σημαντικότερος από κάποιου άλλου. Δεν υπάρχει «πεθαμενόμετρο» για να αναμετριέται η ευθύνη ή τα αίτια κάθε τέτοιου θανάτου. Μόνο ανάλυση κι αναστοχασμός. Σε συγκεκριμένο πλαίσιο και με σοβαρότητα που απορρέει από τη γνώση.

Η υπερέκθεσή μας στη βία μας έχει κάνει απλά περισσότερο σοσιοπαθείς. Και οι τρομοκράτες το γνωρίζουν αυτό καλύτερα από αυτούς που διδάσκουν media ethics στο πιο cool σχολείο Δημοσιογραφίας. Επίσης, τα αραβόφωνα Μέσα έχουν γίνει εξίσου σοσιοπαθή με τα δυτικά. Κι αυτά ασχολούνται με το τι ανάρτησε στο Twitter του ο μικρός Χαμούντι πριν πεθάνει. Απλά το μαθαίνουμε με χρονοκαθυστέρηση ή λόγω άγνοιας ή γλωσσικών εμποδίων το παραλείπουμε. Ποιο είναι το συμπέρασμα:

Δεν έχει αλλάξει η ανθρώπινη φύση. Απλά η τεχνολογία και ο εκάστοτε επαναπροσδιορισμός του αντικειμένου ή του σημείου εστίασης του αναγνώστη έχει αλλάξει άρδην. Κλικ πουλάμε σήμερα. Φύλλα πουλούσαν κάποτε οι εφημερίδες. Με τη διαφορά ότι γίναμε λιγότερο έγκυροι, λιγότερο ειδικοί και παρά το τεχνολογικό, βιοτικό και μορφωτικό πλαίσιο της εποχής, περισσότερο αμοραλιστές.

«Μπορεί το αλήτες, ρουφιάνοι, δημοσιογράφοι να ισχύει σε πολλές –πάμπολλες- περιπτώσεις. Το αλήτες, ρουφιάνοι, πολίτες ισχύει επίσης». Σε αυτό που πολύ ορθά επισημαίνει η Ιωάννα Χριστοδούλου να προσθέσουμε το «αλήτες, άσχετοι, δημοσιογράφοι και το «αλήτες, άσχετοι, αναγνώστες».

Ας προσπαθήσουμε να το αλλάξουμε κι αυτό. Όταν κάποιος σε διαβάζει καλό είναι να διαβάζεις και ο ίδιος.