Άνθρωποι της Κύπρου: Οι κρυμμένοι ήρωες της καθημερινότητας

Κάπου ανάμεσα στο ακατάσχετο scrolling και στα captions των τριών λέξεων, υπάρχει και ένας λογαριασμός που postάρει φωτογραφίες ανθρώπων καθόλου instagrammable.

Η Ιλιάνα Κουλαφέτη, τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, μας συστήνει ανθρώπους της Κύπρου που έχουν ενδιαφέρουσες ιστορίες να πουν, ακριβώς όπως και η ιστορία πίσω από τη δημιουργία του συγκεκριμένου project.  

Ποιοι είναι οι people of Cyprus; 
Οι «Άνθρωποι της Κύπρου», είναι όλοι όσοι ζουν και προσφέρουν σε αυτόν τον τόπο. Ανεξαρτήτως εθνικότητας, θρησκείας, χρώματος, προσωπικών επιλογών. Αν και όλο αυτό το πρότζεκτ ξεκίνησε για λόγους καταγραφής της ιστορίας της Κύπρου, και ως εκ τούτου προσέγγιζα και προσεγγίζω, ως επί τω πλείστω, Κύπριους στην καταγωγή, θεωρώ πως όλοι οι άνθρωποι που μοιράζονται τούτον τον τόπο είναι Άνθρωποι της Κύπρου. Και είναι κάτι που θα δει κανείς στον λογαριασμό, όπου μπορεί να διαβάσει την ιστορία ενός πρόσφυγα του ’74 κι ενός πρόσφυγα του ’20. Ενός βοσκού των βουνών κι ενός οικονομικού μετανάστη της πόλης. 

Πώς προέκυψε η ιδέα για έναν λογαριασμό αποκλειστικά για αυτούς; 
Λόγω των σπουδών μου και της ενασχόλησής μου με την προφορική ιστορία, είχα αρκετές μαρτυρίες και φωτογραφίες στο αρχείο μου. Σιγά σιγά άρχισα να τις δημοσιεύω στον προσωπικό μου λογαριασμό, όμως κάποια στιγμή σκέφτηκα πως θα ήταν καλό να τις συγκεντρώσω κάπου όπου η προσωπική μου ζωή και αυτές οι φωτογραφίες δεν θα μπλέκονταν. Έτσι, έφτιαξα τον λογαριασμό People of Cyprus, με πρότυπο το Humans of New York. Ήθελα ένα λογαριασμό που ο κόσμος θα ακολουθούσε όχι επειδή γνωρίζει εμένα προσωπικά, αλλά επειδή του αρέσει αυτό που διαβάζει. Γενικότερα, είχα στο πίσω μέρος του μυαλού μου πως ήθελα να φτιάξω κάτι που θα μείνει και που θα ωθήσει τον κόσμο στο να δει την ιστορία με άλλο μάτι, από μία πιο κοινωνιολογική σκοπιά. Θεωρώ πως η ιστορία και η γνώση της δεν αφορά μόνο τους βασιλιάδες, τους πολέμους, τις αιτίες και τις αφορμές των παγκοσμίων πολέμων αλλά όλους τους ανθρώπους, γνωστούς και άγνωστους.

Υπήρξε κάποιο ερέθισμα που δημιούργησε αυτή την επιθυμία; 

Στο Πανεπιστήμιο παρακολούθησα ένα μάθημα με τίτλο «Προφορική Ιστορία», στη διάρκεια του οποίου ήρθα σε επαφή με αιχμάλωτους του 1974 προκειμένου να γράψω την εργασία μου. Και εκεί κατάλαβα πως αφενός, ένα μεγάλο κομμάτι της ιστορίας οφείλει να προέρχεται από τους πραγματικούς πρωταγωνιστές της και αφετέρου, το να δίνεις την ευκαιρία σε κάποιον να σου μιλήσει λειτουργεί λυτρωτικά. Δεν έχει τόση σημασία αν οι μαρτυρίες ανταποκρίνονται 100% στην αλήθεια ή αν τα γεγονότα που αφηγούνται περιέχουν ανακρίβειες. Σημασία έχει η ιστορία να μπορεί να εκδημοκρατίζεται και να μην αποτελεί μόνο αποτέλεσμα έρευνας αρχείων, αλλά ένα συνδυασμό σε συγκριτικό επίπεδο διαφόρων πηγών, έμψυχων και άψυχων. Μέσα από το πρότζεκτ αυτό λοιπόν, νιώθω πως εκπληρώνω την ανάγκη μου να αξιοποιήσω όλα όσα έμαθα κατά τη διάρκεια των σπουδών μου, προσφέροντας πίσω στην κοινωνία.

Πώς γίνεται η διαλογή; Ποιοί είναι οι people “άξιοι” δημοσίευσης;  
Δεν υπάρχουν «άξιοι» και «ανάξιοι» δημοσίευσης. Όπως λέω και στην περιγραφή της σελίδας «οι άνθρωποι της Κύπρου είναι οι κρυμμένοι ήρωες της καθημερινότητας, οι ιστορίες, τα όνειρα, οι επιθυμίες, η ζωή του νησιού». Άρα όλοι. Ωστόσο, η αλήθεια είναι πως για να δημοσιεύσω μια ιστορία, νιώθω πως πρέπει να έχει κάτι να πει. Δεν υπάρχουν κριτήρια σε αυτό. Συνήθως, φροντίζω να πλησιάζω και να γνωρίζω τους ανθρώπους που φωτογραφίζω και δημοσιεύω ένα κομμάτι της ιστορίας τους. Όλοι όσοι, λοιπόν, αποκαλύπτουν τον απλό, καθημερινό κόσμο τη Κύπρου, χωρίς βιτρίνες και στημένα πλάνα. 

Οι φωτογραφίες είναι δικές σου; 
Οι περισσότερες φωτογραφίες, ας πούμε ένα 70%, είναι δικές μου. Όλα απαθανατίζονται με ένα κινητό τηλέφωνο. Όσο περνούσε όμως ο καιρός, πολύς κόσμος πρόσθετε τον λογαριασμό με ετικέτα σε δικές του φωτογραφίες, τις οποίες αναδημοσιεύω. Τελευταία μάλιστα, συνεργάζομαι με ένα πολύ καλό φίλο δημοσιογράφο, τον Χρήστο Μιχάλαρο, και μαζί συλλέγουμε τις ιστορίες των ανθρώπων της Κύπρου. 

Συνεργάζεσαι με φωτογράφους; 
Όχι, αλλά έχει τύχει να αναδημοσιεύσω φωτογραφίες πολύ καλών φωτογράφων. 

Μπορώ κι εγώ να δω δημοσιευμένη τη φωτογραφία μου; 
Βεβαίως, αν και δεν είναι κάτι που γίνεται με «ραντεβού». Όπως ανέφερα και πιο πάνω, δημοσιεύω φωτογραφίες και ιστορίες μέσα από θεματικές που έχω επιλέξει ή αφού έχω γνωρίσει έναν άνθρωπο και με έχει εμπνεύσει η ιστορία του. Έχει τύχει να πάω κάπου συστημένη για να συλλέξω μια ιστορία και πίστεψέ με το έχω μετανιώσει. 

Ποιο είναι το δικό σου background;
Έχω σπουδάσει Ιστορία και Αρχαιολογία στη Φιλοσοφική Αθηνών και έχω κάνει μεταπτυχιακό στη Σύγχρονη Ιστορία με κατεύθυνση την Προφορική Ιστορία στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Γενικότερα, μπορώ να πω πως έχω μεγαλώσει σε ένα σπίτι όπου τα πάντα περιτριγυρίζονταν γύρω από τη γλώσσα, το δέσιμο με τον τόπο, τον πολιτισμό και την ιστορία, κάτι για το οποίο φρόντισε η μητέρα μου, φιλόλογος και αρχαιολόγος με πραγματικό πάθος για την επιστήμη της. Έτσι, αναπόφευκτα ρίζωσε μέσα μου η αγάπη για το παρελθόν και τη διατήρηση της μνήμης, της ταυτότητας, του πολιτισμού. Επιπλέον, κάτι που συνέβαλε στην αγάπη  μου για τις ανθρώπινες ιστορίες, ήταν η σχέση που έχει ο πατέρας μου με τον κόσμο. Τον παρακολουθούσα ανέκαθεν να ακούει με προσοχή την προσωπική ιστορία κάποιου και ακολούθως να την προσμετρά ψηφίδα-ψηφίδα για να συμπεριφερθεί ανάλογα. Δεν είχε σημασία ποιον είχε απέναντί του, ομογενή ή μη. Για εκείνον είναι όλοι άνθρωποι ενός τόπου και η ιστορία τους έχει σημασία και βαρύτητα.

Υπάρχουν θέματα που προσωπικά σε ενδιαφέρουν περισσότερο; 
Ως ιστορικός έχω μία έλξη προς το παρελθόν. Η αλήθεια είναι πως με ελκύουν περισσότερο τα ιστορικά θέματα, όπως για παράδειγμα η περίοδος της ΕΟΚΑ, οι διακοινοτικές ταραχές, η τουρκική εισβολή αλλά και οτιδήποτε μπορεί να θεωρηθεί νοσταλγικό: ένα επάγγελμα που τείνει να χαθεί, ένας άνθρωπος που βίωσε αλλαγές -τεχνολογικές και κοινωνικές. Ωστόσο, με εμπνέουν ιδιαίτερα και οι ιστορίες νέων που βγαίνουν από το κουτί. Που τολμούν, που ονειρεύονται, που δίνουν μεγαλύτερη σημασία στο είναι παρά στο φαίνεσθαι. 

Famous or Not, όλοι έχουμε μια ιστορία να διηγηθούμε. Ποια είναι η δική σου; Ποια είναι η ιστορία για την οποία θα ήθελες να σε θυμόμαστε; 
Δεν ξέρω αν έχω τη φιλοδοξία να θέλω να με θυμούνται για κάτι. Σίγουρα όμως θα ήθελα να συμβάλλω στο να αγαπήσει ο κόσμος την ιστορία και να γίνουμε κομματάκι πιο ανθρώπινοι. Πιστεύω πως η δημοσίευση προσωπικών ιστοριών μάς ανοίγει λίγο περισσότερο τα μάτια κάθε φορά και κερδίζουμε ένα ποσοστό ενσυναίσθησης. Είναι πολύ σημαντικό να μαθαίνουμε να μην προσπερνάμε τους ανθρώπους, να ακούμε ειλικρινά, να μην κρίνουμε ό,τι κοιτάμε, να αποδεχόμαστε, να συμφιλιωνόμαστε, να αγαπάμε. Αν οι δημοσιεύσεις αυτές ωθήσουν κάποιο άτομο τη νύχτα να σκεφτεί πως τον έχει εμπνεύσει η ιστορία που διάβασε ή πως άλλαξε άποψη για κάτι, τότε μου αρκεί. 

Ποια είναι η ανταπόκριση στον λογαριασμό μέχρι στιγμής; 
Είναι αρκετά μεγάλη, κάτι το οποίο δεν περίμενα. Όταν ξεκίνησα να συλλέγω της ιστορίες σε ένα λογαριασμό δεν πίστευα πως ο κόσμος θα σταματούσε για λίγο το «σκρολάρισμα» για να διαβάσει κάτι πάνω από τρεις γραμμές. Πλέον, ο καταιγισμός πληροφοριών που δεχόμαστε από παντού επιβάλλει μικρά κείμενα χωρίς πολλά πολλά. Για εμένα αυτό είναι η δολοφονία της δημοσιογραφίας και της κειμενογράφησης. Δεν μπορείς να γράφεις τρεις γραμμές θυσιάζοντας την τέχνη του λόγου, μόνο και μόνο επειδή θα βαρεθεί ο αναγνώστης να διαβάσει κάτι μεγαλύτερο και έτσι θα πέσουν τα αναλύτικς. Αν και «φοβήθηκα» πως κανείς δεν θα διαβάσει τα κείμενα, με εξέπληξε ευχάριστα η απροσδόκητη αγάπη του κόσμου. Πλέον, το βλέπω και το αντιλαμβάνομαι όταν λαμβάνω μηνύματα είτε για να μου πουν απλά να συνεχίσω τη δουλειά που κάνω, είτε για να μου ανοίξουν το σπίτι τους για να συλλέξω τη δική τους προσωπική ιστορία. 

Πώς θα ήθελες να εξελιχθεί αυτή η όμορφη ιδέα; 
Υπάρχουν πολλά σχέδια, αλλά δεν θα ήθελα να βιαστώ. Προς το παρόν, θα αρκεστώ στο να σας πω πως κάτι ετοιμάζουμε με τον Χρήστο, το οποίο θα ανακοινώσουμε σε πολύ λίγο διάστημα.