Οι ράθυμοι ντόπιοι στο μισό μας νησί ποτέ δεν χαρακτηρίζονταν από συχνές και ογκώδεις διαμαρτυρίες που αυθόρμητα και με επαναστατικότητα πραγματοποιούσαν στους δρόμους, σίγουρα όχι τις τελευταίες δεκαετίες. Αντιθέτως, βόρεια της διαχωριστικής γραμμής, οι «εκεί» ντόπιοι πλημμύρισαν επανειλημμένες φορές τους δρόμους της «άλλης» Λευκωσίας.

Τους τελευταίους μήνες, ωστόσο, σχεδόν κάθε βδομάδα λαμβάνει χώρα και μια νέα «επανάσταση» στους δρόμους του «κλεφτοκράτους», όπως με καυστική διάθεση περιγράφονται στα social media οι περιοχές που ελέγχονται από την Κυπριακή Δημοκρατία - σε αντιδιαστολή βεβαίως με το ψευδοκράτος στα βόρεια. 

Η πρωτοφανής πανδημία και τα περιοριστικά και συχνά ατσούμπαλα μέτρα που εφαρμόζονται από την κυβέρνηση, το εξωφρενικό σκάνδαλο των χρυσών διαβατηρίων και η νέα εισβολή στην Αμμόχωστο υπήρξαν μόνο μερικές από τις αιτίες που σήκωσαν τους βολεμένους και απολιτίκ ντόπιους από τον καναπέ και τις «επαναστάσεις στο Facebook». Η απώλεια εμπιστοσύνης απέναντι σε κρατικούς και άλλους θεσμούς ποτέ δεν ήταν μεγαλύτερη...

Δύο ωστόσο ογκώδεις διαδηλώσεις που έγιναν πρόσφατα, για εντελώς διαφορετικούς λόγους, και που έγιναν όμως αντικείμενο σύγκρισης -λόγω της μαζικής τους προσέλευσης- η μία στην «άλλη» Λευκωσία με αφορμή την επίσκεψη Ερντογάν και η άλλη στη «δική μας» Λεμεσό, με αφορμές που θα γίνει μία απόπειρα να ερμηνευθούν στη συνέχεια, γεννούν από κοινού το προφανές, σημαντικό ερώτημα: Tελικά, τι είναι εκείνο που κινητοποιεί τις μάζες σε τόσο μεγάλους αριθμούς και τις βγάζει στους δρόμους;

«Οι ελληνοκύπριοι αντί να βγαίνουμε να διαδηλώσουμε για τον Ερντογάν και την επικείμενη διχοτόμηση, βγαίνουμε να διαμαρτυρηθούμε για τις μάσκες και τα 5G», γράφουν φίλοι με επικριτική διάθεση, τουλάχιστον στον δικό μου σοσιαλμιντιακό αλγόριθμο. Είναι όντως τόσο επιδερμικά τα πράγματα; 

Σίγουρα, η εμπέδωση της διχοτόμησης σε κοινωνικό επίπεδο καθρεφτίζεται δυστυχώς κατάφωρα μέσω των δύο αυτών διαδηλώσεων. Πιστεύω όμως πως αξίζει να σταθούμε λίγο στην ερμηνεία της κάθε διαδήλωσης ξεχωριστά, όπως και να προσπαθήσουμε να εντοπίσουμε την κοινή τους συνιστώσα: Μήπως είναι η ουσιαστική και άμεση επίδραση στην καθημερινότητα των πολιτών που τους βγάζει τελικά στους δρόμους; Μήπως είναι η δυσφορία απέναντι στις αρχές, που είτε είναι διεθνώς αναγνωρισμένες στη δική μας περίπτωση, είτε όχι, στην περίπτωση των τουρκοκυπρίων, είναι de facto διαφορετικές για τις δύο κοινότητες;

Η πρώτη κινητοποίηση, αυτή στους δρόμους της κατεχόμενης Λευκωσίας, είναι σίγουρα ευκολότερο να ερμηνευθεί. Δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει άλλωστε! Για μυριοστή φορά, μια μεγάλη και καθόλου ευκαταφρόνητη μερίδα ανθρώπων που μένουν στη βόρεια πλευρά του νησιού, διατυπώνει με οργή και θαυμαστό θάρρος την εναντίωσή της στις πολιτικές της μαμάς - Τουρκίας, αφού πολύ απλά είναι θέμα φυσικής επιβίωσης! Στην πλειοψηφία τους κοσμικοί και μετριοπαθείς, οι άνθρωποι αυτοί βιώνουν την απομόνωση και τον αυταρχισμό του Ερντογάν στο πετσί τους. Δεν την έχουν λίγο παραδίπλα τους την κατοχή, δεν την έζησαν μισό αιώνα πριν, την βιώνουν διαχρονικά και σε πρακτικό επίπεδο, στην καθημερινότητα και μέσα στα σπίτια τους! Όσο κι αν επιμένουμε ως επίσημο ελληνοκυπριακό αφήγημα να στρουθοκαμηλίζουμε, ολόκληρη η ζωή και η ύπαρξή τους επηρεάζεται άμεσα και καθολικά από τις «ψεύτικες» αυτές αρχές και σε πολύ κυριολεκτικά και πραγματικά επίπεδα. Δυστυχώς, στη δική μας πλευρά, ποτέ δεν τους αφουγκραστήκαμε και οι φελλοί επέπλευσαν...

Η άλλη ογκώδης κινητοποίηση, που έγινε ξαφνικά (;) στους δρόμους της Λεμεσού το περασμένο Σάββατο, προκάλεσε σοκ και δυσάρεστη έκπληξη σε όλους όσοι ίσως ζούμε σε ένα παράλληλο σύμπαν και σε μια παράλληλη πολιτισμική διάσταση. Αντιπροσωπευτική της σύγχυσης και του, τολμώ να πω, διχασμού, που παρατηρήθηκε στη συνέχεια ήταν οι διαφωνίες και οι έντονοι τσακωμοί στα social media. Οι μισοί έβριζαν τους διαδηλωτές και οι άλλοι μισοι τους αποθέωναν! 

Παρατηρώντας τα βίντεο που αναρτήθηκαν από τη διαδήλωση και διαβάζοντας τα άπειρα σχόλια στο διαδίκτυο, ένα πράγμα που νομίζω πως μπορεί να ειπωθεί με ασφάλεια είναι πως το πλήθος που συγκεντρώθηκε στην πλατεία Διοικητηρίου στη Λεμεσό ήταν ετερόκλητο: Ένας αχταρμάς από δυσαρεστημένους πολίτες, ένας αποπροσανατολισμένος όχλος από διαδηλωτές, που θέλησε να εκφράσει τη δυσαρέσκεια του απέναντι στη διαφθορά, στα περιοριστικά μέτρα και στη «χουντοκυβέρνηση», ταυτόχρονα. Ένα λουμπεναριό, μέσα στο οποίο φάνηκε να κυριαρχεί, τουλάχιστον σε επίπεδο διοργανωτών, και σε σημαντική όμως μερίδα του όχλου, η τοξική αρρενωπότητα και μία αντιαισθητική διάθεση για μία χουλιγκανικού και ουγκανικού χαρακτήρα «επανάσταση», που αντικατοπτρίζει μεγάλη κοινωνική σύγχυση, αμορφωσιά, ημιμάθεια και συσσωρευμένο θυμό. 

Θα ήμουν ο τελευταίος που θα υποτιμούσα τους κινδύνους που υπάρχουν από την έκτακτη και συνεχιζόμενη σοβαρή υγειονομική κρίση, πιστεύω όμως πως το μονίμως επαναλαμβανόμενο αφήγημα για «τους ψεκασμένους που σκέφτονται μόνο τα 5g και τις συνωμοσίες» ελέγχεται ως επιπόλαιο και αφελές και ίσως υπεροπτικό επίσης. Η τρέχουσα κρίση που διανύουμε δεν είναι μόνο υγειονομική, είναι, δυστυχώς, πολύ πιο σύνθετη και πιστεύω πως είναι λάθος, μεγάλο λάθος, σαν ένας διανοούμενος από καθέδρας να χαρακτηρίζεις τις χιλιάδες των συμπολιτών σου που αντιδρούν ως «αμπάλατους και ψεκασμένους» και να ολοκληρώνεται εκεί η συζήτηση. Αν θέλεις ως μια πιο νηφάλια φωνή, να γίνεσαι μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος, δεν απαντάς με τοξικότητα στην τοξικότητα. Αντιθέτως, όταν έχεις τόσο μαζικές κινητοποιήσεις, πρέπει τουλάχιστον να προσπαθείς να τις ερμηνεύσεις. 

Χαρακτηριστικά του αχταρμά ήταν τα συνθήματα που ακούστηκαν στη διαδήλωση της Λεμεσού: Από το... αντικαπιταλιστικό και αντιεξουσιαστικό «πόλεμο στον πόλεμο των αφεντικών», μέχρι το γηπεδικού χαρακτήρα «μπάτσοι, γουρούνια, δολοφόνοι» και από το τέρμα νάιντις «αλήτες, ρουφιάνοι, δημοσιογράφοι» μέχρι την… απαγγελία του εθνικού ύμνου! Εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς πως κάτι πάει πολύ στραβά σε κοινωνικό επίπεδο... Κάτι πολύ στραβά ωστόσο πάει και σε πολιτικό και πολιτειακό επίπεδο.

Χρήσιμο θα ήταν επιπλέον να προσμετρηθούν μερικά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Λεμεσού, αφού μπορεί τα τελευταία χρόνια να έχει επικρατήσει ο αστείος μύθος της spectacular πόλης που αναπτύσσεται και ευημερεί, στην πραγματικότητα όμως αυτό που έχει συμβεί σε τοπικό επίπεδο είναι η διεύρυνση του χάσματος των κοινωνικών τάξεων και η φτωχοποίηση μεγάλης μερίδας του πληθυσμού, ιδιαιτέρως των ντόπιων από τα δυτικά προάστια, οι οποίοι ανέκαθεν χαρακτηρίζονταν κιόλας απ' τη λούμπεν, macho νοοτροπία του 'μάγκα του λιμανιού'.

Στη σημερινή Λεμεσό των 250 χιλιάδων κατοίκων, οι πολίτες είναι πολλών και διαφορετικών ταχυτήτων, αφού οι αξιοσημείωτα ψηλοί μισθοί που με τη σειρά τους συμβάλουν και στα αδιανόητα ψηλά ενοίκια συσχετίζονται με συγκεκριμένα industries, τα οποία μπορεί να ωφελούν πολλούς, αποκλείουν όμως χιλιάδες άλλους. Σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού φλερτάρει ή βρίσκεται ενώπιον της οικονομικής εξαθλίωσης, και αυτοί τουλάχιστον οι άνθρωποι δεν πρέπει να χλευάζονται. Αντίστοιχα φαινόμενα παρατηρούνται σε αρκετές άλλες χώρες.

Η φτωχοποίηση φυσικά και το οικονομικό στάτους, ούτε δικαιολογεί, ούτε συνοδεύεται απαραίτητα από την εξωφρενική περιφρόνηση απέναντι στην επιστήμη και στη συνωμοσιολογία που, για πολύ διαφορετικούς λόγους, βρίσκει πρόσφορο έδαφος. Όταν όμως η άσχημη οικονομική κατάσταση συνοδεύεται από το παράλληλο ξεσκέπασμα τεράστιων σκανδάλων διαφθοράς και την εξαγγελία περιοριστικών μέτρων που δεν βγάζουν νόημα, η εξίσωση τότε αλλάζει και η αντίδραση εν μέρει αιτιολογείται. Αν εκδηλώνεται ή όχι σωστά, άλλο ζήτημα. Oι συναθροίσεις και οι συγχρωτισμοί σαφώς και πρέπει να αποφεύγονται, οι εθνικιστικοί παροξυσμοί σαφώς και πρέπει να καταδικάζονται, αρκετοί πολίτες όμως είναι θυμωμένοι και έχουν δίκαιο να είναι θυμωμένοι. Παρόμοιο ζήτημα τέθηκε σήμερα με τις εκδηλώσεις για τη μνήμη του Πολυτεχνείου στην Αθήνα. Είναι η αστυνομική βία η απάντηση;

Στην παρούσα φάση, ο αποπροσανατολισμένος αυτός όχλος της Κύπρου, που φαίνεται να ετοιμάζει και νέες κινητοποιήσεις, παγκύπρια αυτή τη φορά (!) θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και... δημιουργικά. Μπορεί όμως να αποτελέσει και πανεύκολη λεία για εξτρεμιστικά, ακροδεξιά μορφώματα. Είδαμε μέσω των βίντεο από τη διαμαρτυρία της Λεμεσού την επικίνδυνη και αντιαισθητική ροπή που ήδη υπάρχει. Το θλιβερό παράδειγμα με τη γιγάντωση της Χρυσής Αυγής στην Ελλάδα είναι αρκετά πρόσφατο. Πιο πρόσφατη είναι ευτυχώς και η ιστορική καταδίκη της. 

Συμπερασματικά, αν είναι κάπου που νομίζω πως πρέπει για την ώρα να στραφεί η προσοχή μας είναι στη διαχείριση και την αντιμετώπιση αυτής της τόσο πολυδαίδαλης, τόσο περίπλοκης και τόσο βαθιάς κρίσης από την πολιτεία μας. Η δουλειά που έχει να γίνει είναι τεράστια. Θα γίνει; Τον Μάρτη υπήρχαν δικαιολογίες. Σήμερα;

Φαίνεται πως έχουν να δουν πολλά τα μάτια μας.