Του Πάρι Δημητριάδη 

Αν θες να δεις πόσο πολιτισμένος είναι ένας άνθρωπος, τσέκαρε πως συμπεριφέρεται σ’ ένα γκαρσόνι. Αν αντιστοίχως θες να δεις πόσο πολιτισμένη είναι μια κοινωνία, τσέκαρε σε τι συνθήκες ζουν οι παρίες της. Οι ισχυρισμοί μου αυτοί μπορεί συνειρμικά να ακουστούν από λίγο έως και πολύ αυθαίρετοι, μπορώ όμως να επεκταθώ με επιχειρήματα, μια άλλη ίσως φορά. 

Δεν μπορώ να έχω ξεκάθαρη και σαφή εικόνα για το τι συμβαίνει στις Κεντρικές Φυλακές τις υπόλοιπες 364 μέρες του χρόνου, την Παρασκευή το πρωί πάντως που τις επισκέφθηκα αισθάνθηκα όμορφα: Τόσο για το χειροπιαστό έργο που παράγεται εντός του Σωφρονιστικού μας Ιδρύματος όσο και για την επιμέρους πολιτισμική μας εξέλιξη.

«Μου δίνει δύναμη ότι έχω ένα άτομο που θα με σκεφτεί, που θα μου πει ένα καλημέρα, ένα καληνύχτα και που θα μου φέρει ένα πιάτο φαί», μας είπε μέσα στο πρόσφατα ανακαινισμένο Θέατρο των Κεντρικών Φυλακών, ο κρατούμενος Κεβόρκ Τοντιάν, λίγη ώρα μετά που ολοκλήρωσε τη σύναψη της Πολιτικής του Συμβίωσης με τον σύντροφό του, Ένζο. Έχοντας τον ακούσει να μας λέει λίγο πιο πριν πως η οικογένεια του τον αποκλήρωσε, ενδεχομένως λόγω του ότι είναι και φυλακισμένος και γκέι, νομίζω πως αντιλήφθηκα τι εννοούσε με το «ένα πιάτο φαί και το ένα καλημέρα».

Οι γάμοι είναι τακτικό φαινόμενο πίσω απ’ τα σίδερα, ο γάμος όμως, ή σωστότερα η «Πολιτική Συμβίωση» του Κεβόρκ και του Wemson, έγινε θέμα, αφού ήταν η πρώτη φορά που άτομα του ιδίου φύλου παντρεύτηκαν στις φυλακές. Είναι κιόλας η δεύτερη φορά σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Η πρώτη φορά που δύο γκέι άτομα παντρεύτηκαν σε φυλακές ήταν το 2015 στο Λονδίνο και τώρα η Κύπρος γίνεται μάλλον η δεύτερη χώρα -εντός Ευρώπης- που επιτρέπει σε φυλακισμένους του ιδίου φύλου να συνάψουν Συμβίωση.

Ο Κεβόρκ και ο Ένζο γνωρίστηκαν μέσα στη φυλακή, πέντε περίπου χρόνια πριν. Ο Κεβόρκ έχει καταγωγή από την Αρμενία και τον Λίβανο, γεννήθηκε και μεγάλωσε όμως στην Κύπρο. Στη φυλακή βρίσκεται για υποθέσεις κλοπών. Έχει μάλιστα αποφυλακιστεί μερικές φορές και, ούτε λίγο, ούτε πολύ, επέστρεψε οικειοθελώς στη φυλακή, αφού «εκεί αισθάνεται πια πως είναι πια το σπίτι του και η οικογένειά του». Αυτό έγινε με το ν' αφήνει επίτηδες αποτυπώματά του και DNA, σε σημεία που διενεργούσε κλοπές. 

«Όταν βασικά αποφυλακίστηκα (σ.σ. του είχε δοθεί αναστολή 8,5 μήνες πριν την ολοκλήρωση της ποινής του) παραβίασα ξανά τους κανόνες και επέστρεψα στη φυλακή μόνο και μόνο για να είμαι με τον Ένζο. Μια βδομάδα μετά την αποφυλάκισή μου διάρρηξα ξανά το Souvlaki Bar στη Λευκωσία και έφαγα έξι μήνες. Άφησα αποτυπώματα και DNA για να έρθω πίσω». Νιώθω αγάπη και στοργή μέσα στη φυλακή, τονίζει.

Οι αναχρονιστικές αντιλήψεις δεν πρέπει να αποτελούν εμπόδιο για την ίση μεταχείριση ανθρώπων

O Wemson κατάγεται από τη Βραζιλία. Στην κυπριακή φυλακή βρέθηκε όταν πιάστηκε στο αεροδρόμιο να μεταφέρει ποσότητες ναρκωτικών. Ως άτομο που ζούσε στον δρόμο, έίχε πειστεί να το κάνει για να βοηθήσει στενό του πρόσωπο που αντιμετώπιζε θέμα υγείας, κι αφού είχε προηγηθεί μακροχρόνια εκπόρνευσή του, μας είπε ο Κεβόρκ. 

«Λίγο καιρό μετά τη γνωριμία μας κάναμε αίτηση στη διευθύντρια κ. Άννα Αριστοτέλους για να συγκατοικήσουμε. Η κ. Άννα ήταν ανέκαθεν υποστηρικτική. Έχει έρθει σε πορείες υπερηφάνιας μαζί μας και μας έχει γενικώς βοηθήσει πολύ. Θέλουμε να μείνουμε για πάντα μαζί, δεν μας αφορά αν θα είναι στην Κύπρο ή στη Βραζιλία», μας λένε οι δυό τους, καθώς στη «γαμήλια» αίθουσα ακούγονται ποπ χιτάκια.

ΔΕΣ ΕΠΙΣΗΣ: Βίντεο από την τελετή στη φυλακή

Και τι αλλάζει τώρα στη ζωή σας με τον γάμο, τους ρωτήσαμε. Αλλάζουν πολλά πράγματα, μας λέει ο Κεβόρκ. «Είναι θέμα ψυχολογίας. Δεν θα είμαι μόνος μου σε αυτή τη ζωή. Θα έχω τον σύντροφό μου για πάντα. Όταν έρθει η ώρα, με τη βοήθεια του θεού, να αποφυλακιστούμε (σ.σ σε πέντε περίπου μήνες αποφυλακίζονται) προτιμούμε να πάμε στη Βραζιλία, αφού ο σύντροφος μου έχει εκεί τις θείες και τ' αδέρφια του και προτιμώ να πάω κι εγώ εκεί, να νιώσω οικογενειακή αγάπη».

Στη δική σου οικογένεια (σ.σ που τον αποκλήρωσε) θα ήθελες να στείλεις ένα μήνυμα, ρωτάμε τον Κεβόρκ. «Μακάρι να είναι καλά», μας λέει. «Θέλω να τους ευχαριστήσω για τα παιδικά μου χρόνια, με μεγάλωσαν και με στήριξαν όσο μπορούσαν. Αντιλαμβάνομαι τα λάθη που διέπραξα, πιστεύω όμως πως η ιδιαιτερότητα και τα αδικήματά μου δεν είναι λόγοι για μια μητέρα να εγκαταλείπει το παιδί της. Όλοι κάνουμε λάθη στη ζωή. Η φυλακή όμως είναι σωφρονιστικό ίδρυμα. Σωφρονίζεσαι. Υπάρχουν σχολεία, γυμναστήρια, έχει κρατούμενους που συνεχίζουν τα πανεπιστήμιά τους».

«Τα λεφτά δεν κάνουν τον άνθρωπο, ο άνθρωπος κάνει τα λεφτά. Όταν έχεις μυαλό και δεν έχεις εγωισμό, με οποιαδήποτε δουλειά, ακόμη και με 400 ευρώ τον μήνα, επιβιώνεις» πιστεύει ο Κεβόρκ, ο οποίος δηλώνει πως δεν μετανιώνει για τίποτα που έχει κάνει στη ζωή του. «Ό,τι έκανα, το έκανα επειδή το ήθελα. Οι συνθήκες με οδήγησαν να καταλήξω εδώ που βρίσκομαι. Είμαστε όμως στο 2020. Ο κόσμος πρέπει να πηγαίνει μπροστά και όχι πίσω», καταλήγει ο Κεβόρκ, που πριν φύγουμε αισθάνεται μεγάλη την ανάγκη να ευχαριστήσει ονομαστικά όλους όσοι τον βοήθησαν να θεσμοθετήσει νομικά τη σχέση του με τον σύντροφό του.

«Θέλουμε να ευχαριστήσουμε τη Διευθύντρια Αριστοτέλους και τη στενή συνεργάτιδα και Ανώτερη Λειτουργό Αθηνά Δημητρίου, την κυρία Αφροδίτη, όπως επίσης τον λοχία Σωτήρη Δαλίτη, τη δικηγόρο Μαρία Σαββίδου,τον κύριο Κώστα Γαβριηλίδη και την πρεσβεία της Βραζιλίας. Όλοι τρέξανε και μας βοήθησαν πάρα πολύ».

Αισθάνομαι πολύ χαρούμενος σήμερα, μας είπε από την πλευρά του ο Ένζο. «Θέλαμε να έρθουμε πιο κοντά και να παντρευτούμε, έχουμε πολλά όνειρα γι’ αυτή τη ζωή. Σιγά, σιγά πραγματοποιούνται. Ο Κεμπόρκ είναι για μένα ο καλύτερος μου φίλος, τον αγαπώ πολύ και δεν μπορώ να μείνω μακριά του. Έχουμε ισχυρή σύνδεση. Είναι δύσκολο να σας εξηγήσω με λόγια. Είναι κάτι σαν η άλλη μου, μισή καρδιά».

Μια τυπική μέρα στη φυλακή, πώς είναι; «Θα ξυπνήσουμε το πρωί η ώρα 7:30, θα κάνουμε το μπάνιο μας, θα πιούμε τον καφέ μας και το τσιγάρο μας, σιγά σιγά θα ντυθούμε, κι αν είναι Δευτέρα μέχρι Παρασκευή, θα πάμε στην εργασία μας. Ακολούθως θα πάμε στο σχολείο μας να παρακολουθήσουμε τα μαθήματά μας, στο γυμναστήριο να γυμναστούμε, θα πάμε την ώρα του φαγητού να φάμε, θα κάνουμε μπάνιο, θα ξεκουραστούμε και το απόγευμα θα δούμε DVD και θα παίξουμε playstation ή θα δούμε ταινία. Προσπαθούμε γενικώς να γεμίζουμε τις ώρες μας ευχάριστα».

Ο αρχιδεσμοφύλακας Σωτήρης Δαλίτης είναι ο άνθρωπος εντός των φυλακών που είχε τρέξει τη γραφειοκρατία γύρω απ' το θέμα. Μια διαδικασία που κράτησε σχεδόν δύο χρόνια, όπως μας είπε. «Δυστυχώς συνάντησα αρκετές δυσκολίες που είχαν να κάνουν κυρίως με τις άδειες παραμονής και με το ότι ήταν φυλακισμένοι. Έπρεπε να ξεπεράσουμε τα θέματα με το Αρχείο Πληθυσμού και Μετανάστασης. Ο ένας εκ των δύο δεν είναι Κύπριος, συνεπώς δεν είχε άδεια παραμονής. Ειλικρινά όμως, ακόμα διερωτώμαι γιατί καθυστέρησε τόσο η διαδικασία! Ακόμα και σήμερα που συμβαίνει, δυσκολεύομαι να το χωνέψω. Τα εμπόδια όμως είναι εκεί για να τα υπερπηδάμε. Οφείλω να ευχαριστήσω τον κ. Κώστα Γαβριηλίδη, αφού συχνά ζητούσα τη βοήθειά του και με την ιδιότητά του παρενέβαινε». 

«Οι αναχρονιστικές αντιλήψεις μικρού, θέλω να πιστεύω, αριθμού ανθρώπων, δεν πρέπει να αποτελούν εμπόδιο για την ίση μεταχείριση ανθρώπων. Σεβόμαστε πλήρως τη διαφορετικότητα, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον σεξουαλικό προσανατολισμό», μας είπε, τέλος, σχολιάζοντας ευσύνοπτα και με ευφυΐα το περιστατικό, η κομψή κυρία που είναι η Διευθύντρια των Φυλακών, Άννα Αριστοτέλους. Μια νεαρή ηλικιακά και θαυμαστά δυναμική και θετική γυναίκα, που για μένα προσωπικά επαληθεύει για ακόμη μία φορά τη σημασία της τοποθέτησης νέων και χαρισματικών γυναικών σε θέσεις - κλειδιά του κράτους και της εξουσίας.

ΔΕΣ ΕΠΙΣΗΣ: Φωτογραφίες από τον γκέι γάμο στις Kεντρικές Φυλακές