Οι εργαζόμενοι στα μι μι έψιλον λαμβάνουμε, συχνά πυκνά, ποικίλων τύπων προσκλήσεις. Για γεύματα σε εστιατόρια, για θεατρικές, μουσικές και άλλες παραστάσεις, προσκλήσεις για εξορμήσεις στο εσωτερικό ή για ταξίδια στο εξωτερικό. Και πριν καταγραφεί ως πολύ γκλαμουράτο και ζηλευτό το πακέτο, ας σημειωθεί ότι, σε πολλές περιπτώσεις, υπάρχουν τα λεγόμενα “strings attached”. 

Ωστόσο, η πρόσκληση για μία δίωρη επίσκεψη στις Κεντρικές Φυλακές, δεν ήταν μία απ’ αυτές που αποκαλούμε συνήθεις. 

Αφορμή για την πρόσκληση ήταν η νεοσύστατη συμφωνία συνεργασίας μεταξύ Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου και Κεντρικών Φυλακών και στόχος να παρακολουθήσουμε, μαζί με τους κρατούμενους, το θεατρικό έργο του Θόρντον Ουάιλντερ “Η μικρή μας πόλη”, παραγωγής ΘΟΚ. 

Την Παρασκευή 28 Φεβρουαρίου η άφιξη, στην πολύ γνώριμη για μένα περιοχή του Αγίου Ανδρέα, συνοδευόταν από αντιφατικά συναισθήματα. 

Λόγω του ότι διέμενα για αρκετά χρόνια στην περιοχή, η αλήθεια είναι ότι μέσα απ’ τις καθημερινές μου βόλτες αλλά και την επικαιρότητα, είχα τον χρόνο να επεξεργαστώ αβίαστα το συναίσθημα “συμβαίνει στην γειτονιά μου”. Και μάλιστα σε εποχές κάπως... περίεργες για το σωφρονιστικό ίδρυμα της χώρας. 

Κάποια χρόνια αργότερα και νά που η βόλτα μεταφέρθηκε στο εσωτερικό του κτιρίου.

Περνάμε απ’ την κεντρική πύλη, ρίχνω μια ματιά στα συρματοπλέγματα και τις κάμερες, “Παρακαλώ αφήστε τα κινητά σας εδώ”, “Είστε για την θεατρική παράσταση;”, “Ναι”. Δημοσιογραφικές ταυτότητες στον κύριο, πόρτα ανοίγει, πόρτα κλείνει. 

Για όσους έχουν επαφή με τον χώρο, ίσως να ακούγεται πολύ βαρετό. Για κάποιον όμως που μπαίνει μέσα απ’ τη μια με χαρά, γιατί δεν μπορεί να μην χαίρεσαι όταν ο πολιτισμός συναντά μία κατάσταση ανελεύθερη, και απ’ την άλλη νιώθοντας τύψεις, γιατί ξέρεις ότι θα βρεθείς σ’ ένα χώρο απ’ όπου εσύ μπορείς, με το που θ’ ανοίξει η πόρτα, να επιστρέψεις στην ελευθερία σου. 

Το βράδυ της Πέμπτης το πέρασα φρεσκάροντας πληροφορίες για την ιστορία του χώρου καταλήγοντας στο σήμερα και τον τρόπο που επικοινωνείται προς τα έξω η αλλαγή που επιχειρείται τα τελευταία έτη.

Στο πλαίσιο αυτό, σταματώ σε ατάκες κρατουμένων μέσα από ένα πρόσφατο ρεπορτάζ του συναδέλφου Γιάννη Χατζηγεωργίου. “Τα πράγματα άλλαξαν πια μέσα στις φυλακές. Δεν είναι όπως παλιά, μου λένε όσοι είναι εδώ μέσα χρόνια. Αλλά δεν παύει, στις εννιά το βράδυ, σκοτάδι πια, όταν ακούς εκείνον τον κρότο από τη βαριά πόρτα που κλείνει και μπαίνεις μέσα στο κελί σου, όταν είσαι πια εσύ κι ο εαυτός σου, να συνειδητοποιείς πως δεν θα μπορέσεις να πας εκείνη την ώρα για καφέ με τους φίλους σου, να κάνεις μια βόλτα στη θάλασσα, έναν περίπατο, να φλερτάρεις με μια κοπέλα, να μιλήσεις με τον κολλητό σου στο τηλέφωνο… ”. 

Όλα αυτά, τα απλά και καθημερινά, πραγματεύεται και το έργο του Ουάιλντερ που θα βλέπαμε όλοι μαζί, κρατούμενοι και επισκέπτες, σε λίγη ώρα. 

Στην αναμονή για την έναρξη της παράστασης, στην ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα θεάτρου των φυλακών.

Ρίχνω ματιές στο χώρο γύρω μου και, κυρίως στους ανθρώπους που τον γεμίζουν. Προσπαθώ να μαντέψω τις ανθρώπινες ιστορίες των χαρακτήρων που συζούν κάτω από την ίδια στέγη. Να φανταστώ την συνθήκη εκείνη που τους έκανε να ξεπεράσουν την γραμμή. Τι μπορείς όμως να καταλάβεις για τον περιορισμό της ελευθερίας αν δεν τον έχεις ζήσει; Εκεί αντιλαμβάνεσαι ότι η προσπάθεια κατανόησης ίσως να έχει πιο μεγάλη σημασία. 

Την εκδήλωση προλόγισε η Διευθύντρια των Κεντρικών Φυλακών, Άννα Αριστοτέλους, η οποία παρέδωσε τιμητική πλακέτα στην Πρόεδρο του ΔΣ του ΘΟΚ, Αντιγόνη Αθηαινίτη. Η σημαντική αυτή συνάντηση, μέσα από την οποία δίδεται η ευκαιρία στους κρατούμενους στις κεντρικές φυλακές να έρθουν σε επαφή με τον πολιτισμό και το θέατρο, δεν μπορεί παρά να υπογραμμίζει -πρώτα απ' όλα- την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Την ώθηση για προσωπική ανάπτυξη. Δεν μπορεί παρά να βάζει ένα ακόμα λιθαράκι στην ζητούμενη αποκατάσταση και στην ομαλότερη επανένταξη των ανθρώπων αυτών. Να αποτελεί ένα ακόμα βήμα πιο κοντά στα πρότυπα μιας πιο σύγχρονης σωφρονιστικής υπηρεσίας. 

Τα φώτα σβήνουν. “Η μικρή μας πόλη” ζωντανεύει μέσα από την καλαίσθητη σκηνοθετική προσέγγιση της Αλεξίας Παπαλαζάρου και την εξαιρετική μουσική του Κώστα Κακογιάννη. Με ένα οκταμελές καστ που κατάφερε, επιτυχώς, να αναδείξει μέσα απ' το έργο, αυτό που ο καθένας μας λίγο-πολύ ξεχνά ή προσπερνά ή δεν υπολογίζει: την αξία της στιγμής. 

Κατά την διάρκεια της παράστασης, προσπαθώ να βολτάρω ξανά το βλέμμα μου στα πρόσωπα των θεατών. Την εικόνα των βουρκωμένων ματιών μίας γυναίκας που κάθεται εκ δεξιών μου, θα διακόψει ο χαμηλόφωνος αναστεναγμός του κυρίου στις πίσω θέσεις. “Τι σου είναι η ζωή…”. 

Χειροκρότημα, τα φώτα ανάβουν, οι κρατούμενοι στέκονται στην ουρά για να κεραστούν. Η ηθοποιός Ζωή Κυπριανού μάς συστήνει κάποιους από τη θεατρική ομάδα του Τμήματος Φυλακών την ώρα που ένας κρατούμενος έρχεται να την ενημερώσει ότι θέλει να παρακολουθήσει τα μαθήματά της. Η Κυπριανού διδάσκει θέατρο, εδώ και 28 χρόνια, στους κρατούμενους των φυλακών.  

ΔΙΑΒΑΣΕ ΕΔΩ: Φωτογραφίες από τον γκέι γάμο στις Kεντρικές Φυλακές

Κοιτάω το πλήθος. Ξεχωρίζω έναν παλιό γνώριμο απ' τη δεκαετία του '90 και μία κρατούμενη που μου παραχώρησε συνέντευξη πριν από δεκαπέντε χρόνια, πολύ πριν καταλήξει στις φυλακές. Δεν χαιρετώ κανέναν γιατί δεν ξέρω τι να πω. Από μπροστά μου περνάει το ζεύγος που υπέγραψε πρόσφατα σύμφωνο συμβίωσης, εντός των φυλακών. Ο ένας κρατάει δίσκους με ζεστούς καφέδες κι ο άλλος κερνάει ντόνατς. "Δεν έχεις ξαναδοκιμάσει πιο ωραία ντόνατς", μου λέει σκουντώντας με συνάδελφος δημοσιογράφος. Στην πρώτη μπουκιά, τον επιβεβαιώνω.  

Φωτογραφίες στο προαύλιο, κουβέντες πεταχτές, οι ηθοποιοί του ΘΟΚ κάνουν ένα μικρό διάλειμμα λίγο πριν την δεύτερη παράσταση που θα δοθεί για τις υπόλοιπες πτέρυγες. "Είναι συγκινητικό αυτό που συμβαίνει. Νιώθεις ότι προσφέρεις κάτι, έστω μικρό...", μου λέει μία απ' τις ηθοποιούς της Μικρής μας Πόλης.  

Οι κρατούμενοι οδηγούνται προς τις πτέρυγές τους, οι επισκέπτες ξαναπερνάμε την πύλη, βγαίνουμε εκτός.

Όλοι ζούμε στην ίδια μικρή πόλη. Βαδίζουμε πάνω σε γραμμές λεπτές και ευαίσθητες. Αν είναι κάτι που πρέπει να κρατήσουμε απ' την παράσταση που μαζί παρακολουθήσαμε, ίσως να πρέπει να είναι αυτό: την αξία της στιγμής. 

-Στις 28 Φεβρουαρίου 2020 εγκαινιάστηκε η συνεργασία ΘΟΚ-Κεντρικών Φυλακών με την παράσταση "Η Μικρή μας Πόλη".