Γράφει ο Βαγγέλης Γέττος*

Ας το πω από την αρχή ότι ο Χατζηγιάννης δεν είναι το βασικό πρόβλημα του σύγχρονου κυπριακού πολιτισμού και των βασικών θεσμικών διαδικασιών παραγωγής του. Το σημείωμα αυτό αφορά στο τί κάναμε ή τι δεν κάναμε εμείς, οι από ’δω, η κατά την περισπούδαστη  διατύπωση του Υφυπουργού Πολιτισμού, «κερκίδα».

Κατά την τελευταία δεκαετία που έχω εμπλακεί ή συντονίσει ανεξάρτητες πολιτιστικές παραγωγές στην Κύπρο, ιδίως αυτές που επιχορηγούνται από τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες - δηλαδή ευτυχώς οι περισσότερες – διαπίστωσα στη δική μας «έδρα», για να δώσω συνέχεια στο… ποδοσφαιρικό concept υπό το οποίο ο Χατζηγιάννης προσεγγίζει τους ανθρώπους που κόπιασαν για να έχει αυτός την καρέκλα του, συμπεριφορές και αντιλήψεις οι οποίες κάθε άλλο παρά έβαλαν φραγμό στις σημερινές εξελίξεις. Και εξηγούμαι. Η σύγχρονη πολιτιστική παραγωγή, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, κυριαρχείται από κατακερματισμένες ομάδες πολλές εκ των οποίων λειτουργούν με όρους και κανόνες σέκτας. Είναι απολύτως φυσιολογικό κάθε ομάδα με τη δική της ιστορία να λειτουργεί και σαν θεματοφύλακας μιας δικής της παράδοσης αλλά ο τόπος είναι πολύ μικρός για να μην μπορούμε να συμπράξουμε με όρους αλληλεγγύης, συνεργασίας και αλληλοκάλυψης. 

Τα μεγάλα μη κρατικά φεστιβάλ επιχορηγούνται χωρίς να κρίνεται η στήριξη που προσφέρουν στην ντόπια υψηλών standards πολιτιστική παραγωγή. Ζητάμε ο ένας από τον άλλο αιτήσεις συμμετοχής στις διοργανώσεις μας ενώ το προηγούμενο βράδυ ακούγαμε μαζί τον δίσκο του αιτούντος, ή πίνοντας μπύρες ενθουσιασμένοι μετά την θεατρική του παράσταση. Αντ’ αυτού, και το μέγεθος της χώρας και ο αριθμός του φιλότεχνου κοινού, θα επέτρεπαν να προβάλλονται όλες και όλοι. Θα ήταν εύκολο για τους νεότερους που τώρα ξεκινούν να κάνουν τα πρώτα βήματα όχι με κρατικές πλάτες αλλά με την υποστήριξη της φυσικής επαγγελματικής τους οικογένειας. Για να κάνεις, δε, αίτηση στις Πολιτιστικές Υπηρεσίες ή σε άλλα funds, ειδικά αν είσαι newbie, πρέπει να μυηθείς ωσάν να πρόκειται για κάποια Μυστήρια. 

Πόσοι και πως αντιδράσαμε στην θεσμική λογοκρισία στην οποία επιδόθηκε η προηγούμενη κυβέρνηση σε βάρος θεατρικών παραστάσεων, εικαστικών καλλιτεχνών, βιβλίων ιστορίας κ.ά; Και δεν μιλώ για το πόσοι γράψαμε την συναισθηματική αποψάρα μας στα social media. Που είναι οι δικηγόροι μας που κινητοποιούμε με την παραμικρή αφορμή για ένα γδαρμένο αυτοκίνητο, για 1 τ.μ. καταπατημένης ιδιοκτησίας; Πότε και που βρεθήκαμε όλοι μαζί σε κάποια συλλογική αντίδραση με διάρκεια, βιωσιμότητα, αντοχή για μη οικονομίστικα ζητήματα όπως αυτά που προέκυψαν στην πανδημία; Τολμάμε έστω να φανταστούμε αποχή διαρκείας όλων των ανθρώπων του θεάματος και του ακροάματος, από τηλεοράσεις, θέατρα, μουσικές σκηνές, gigs κτλ. μέχρι να απομακρυνθεί ο Χατζηγιάννης και ο Πρόεδρος να ζητήσει την άποψή μας για τον ποιόν/ά θα θέλαμε; Δεν λέω να το κάνουμε αύριο αλλά όσο τέτοιες δράσεις μάς φαίνονται αδιανόητες, τόσο πιο εύκολα ο κάθε Χριστοδουλίδης θα… διανοείται ότι μπορεί να διορίσει τον κάθε Χατζηγιάννη.

Αρκούμαστε στις επιδοτησούλες και στα εισιτηριάκια, ξημεροβραδιαζόμαστε με τα κομπιουτεράκια για να βγει το μεροδούλι όταν θα μπορούσαμε να καθορίσουμε με όρους κοινωνικής συμμαχίας τις πολιτικές εξελίξεις που μας αφορούν. Πόσο δύσκολο είναι οι επαγγελματικές θεατρικές ομάδες, τα μουσικά συγκροτήματα, οι εικαστικοί, να δημιουργήσουν ένα κυπριακό δίκτυο τεχνών που θα προτείνει στο κοινό το ρεπερτόριό του, συλλογικά, ακομπλεξάριστα; Εν τέλει, πόσο δύσκολο είναι άνθρωποι με δύο και τρία πτυχία, άνθρωποι που έχουν ζήσει σε δύο και τρεις ξένες χώρες να ξεφύγουν από τον επαρχιωτισμό πίσω από τον οποίο ταμπουρώθηκαν (ούτε καν ελιτισμός δεν λέγεται αυτή η στάση) και να ενώσουν τις δυνάμεις τους ώστε η Κύπρος να μπει για τα καλά στον παγκόσμιο χάρτη του σύγχρονου πολιτισμού; Οι δυνάμεις υπάρχουν. Αλλά και η στενομυαλιά.

Πάνω σε αυτά πατούν όχι μόνο περιπτώσεις τύπου Χατζηγιάννη αλλά και πολύ πιο διαπλεκόμενοι παροικούντες την Ιερουσαλήμ που λειτουργούν σαν λόμπι περαιτέρω υποβάθμισης του πολιτιστικού προϊόντος (σε όφελος τίνος;). Και, αντλώντας πικρή πείρα από τη διαδρομή της πολιτιστικής διαχείρισης της Ελλάδας, πιστεύω ότι ακόμα δεν τα έχουμε δει όλα. Είμαστε άραγε μακριά από το ξεπήδημα πολιτιστικών σωτήρων τύπου Ίδρυμα Νιάρχος που θα οικειοποιηθούν με μονοπωλιακούς όρους την όποια ικμάδα ελεύθερης, ανεξάρτητης πολιτιστικής παραγωγής; Γιατί, καλές οι αναρτήσεις συμπαράστασης στους Έλληνες καλλιτέχνες αλλά το θέμα είναι τα διδάγματα που αντλούμε από τον αγώνα τους και όχι μόνο τα συναισθήματα που μας προκαλούν.

Οι καιροί είναι τραγικοί. Όσο αρκούμαστε στην μεγάλη μας καλλιτεχνική αλήθεια σε μια σπιθαμή γης, οι άγνοες, τα ψώνια, οι τυχάρπαστοι, οι πουθενάδες και κάθε καλοθελητής που τους κολακεύει ανερυθρίαστα διά του Τύπου ή άλλως πως, θα επιβάλλουν την δική τους ατζέντα από την κορυφή μέχρι τη βάση.

Δεν λείπουν και τα σπουδαία και ελπιδοφόρα νέα όπως η ίδρυση της Ένωσης Μουσικών Κύπρου που τα πρώτα της βήματα αποπνέουν μια φρεσκάδα. Επίσης, χαίρομαι που παρακολουθώ τον πρώην Υφυπουργό κ. Τουμαζή να παραμένει δραστήριος σαν να μην έχει καθαιρεθεί.

Έστησε το υφυπουργείο, διάνυσε τα πρώτα κρίσιμα χιλιόμετρα, είναι μέρος της θεσμικής μνήμης. Είναι ένα κεφάλαιο για τον τόπο που μια προσπάθεια σαν αυτή που προσπαθώ να περιγράψω, πρέπει να αξιοποιήσει. 

Γνωρίζω ότι πολλοί και πολλές συνάδελφοι θα ενοχληθούν από κάποια από τα παραπάνω σχόλια. Αλλά δεν βλέπω άλλο δρόμο από το να δούμε πρώτα τις δικές μας αβελτηρίες, τη δική μας κοινωνική αφασία και απάθεια την οποία προσπαθούμε να υπεραναπληρώσουμε μέσα από άσφαιρα ψηφιακά πυρά. 

Πεδίο δράσης λαμπρό, λοιπόν. Αν μείνουμε στα ίδια, τότε οι μόνοι που θα ευθύνονται για την πλήρη επικράτηση του καρακιτσαριού, θα είμαστε εμείς. Γιατί και ο Χατζηγιάννης να φύγει, θα μείνουμε χωρίς βαρβάρους αν, εμείς, οι εργαζόμενοι του πολιτισμού, δεν έχουμε εν τω μεταξύ αλλάξει συλλογικά - έστω κατά τι.

Ο κ. Γέττος είναι μουσικός.