Συνέντευξη στην Νίκολα Καρατζιά

Επιδόθηκε στο string art σε μία εποχή και κυρίως, χώρα, όπου η σχέση του καλλιτέχνη με την οικονομική ασφάλεια διέπεται από το καθεστώς «no strings attached». Ο ηθοποιός Βασίλης Παφίτης, ξεκίνησε να φτιάχνει υπέροχα καδράκια και μετά από παρότρυνση πολλών, να τα πωλεί, στην τιμή όμως που ο αγοραστής καθορίζει. 

Τα κάδρα του έγιναν ανάρπαστα, ένα αδέσποτο που αποτέλεσε κάποια στιγμή πηγή έμπνευσης, βρήκε σπίτι, όμως ο ίδιος, όπως και οι υπόλοιποι συνάδελφοί του, εξακολουθούν να βρίσκονται στο χείλος του γκρεμού. Εξάλλου, ναι μεν support-άρουμε τους art workers – τουλάχιστον έτσι διαμηνύουμε- αλλά για το κράτος, μήπως οι καλλιτέχνες παραμένουν ο τελευταίος τροχός της αμάξης;

Πώς είσαι αυτό τον καιρό Βασίλη;

Αυτό τον καιρό βρίσκομαι στο σπίτι λόγω της πλήρους αναστολής των θεατρικών παραστάσεων εξαιτίας της πανδημίας. Ανυπομονώ ουσιαστικά να δω πως θα είναι οι καινούριες μέρες μετά την πλήρη άρση των μέτρων, τόσο σε επαγγελματικό, όσο και κοινωνικό επίπεδο.

Τι έχεις αφήσει πίσω σου σε επαγγελματικό επίπεδο λόγω του εγκλεισμού, στο οποίο δεν βλέπεις την ώρα να επιστρέψεις;

Συμμετείχα σε δυο θεατρικές παραστάσεις. Τον «Πινόκιο» σε σκηνοθεσία Κώστα Σιλβέστρου, η οποία ταξίδευε σε σχολεία και οργανωμένα σύνολα με μεγάλη απήχηση, καθώς και «Το Τάβλι» σε σκηνοθεσία Γιώργου Μουαΐμη, όπου οι παραστάσεις τελείωσαν άδοξα λόγω της πανδημίας, χωρίς να προλάβουν να κάνουν την προγραμματισμένη περιοδεία σε δήμους και κοινότητες. 

Τι σου έχει λείψει περισσότερο στη φάση του περιορισμού;

Μου έχει λείψει πάρα πολύ η θάλασσα και μια χαλαρή βόλτα στο βουνό. Πάνω από όλα όμως, μου έχει λείψει μια ζεστή αγκαλιά από τα παιδιά του αδελφού μου, όπως επίσης και οι δικοί μου άνθρωποι.

Για ορισμένους η καραντίνα ήταν «αποπνικτική», για άλλους δημιουργική και για ορισμένους απλώς ανεκτή. Εσύ σε ποια κατηγορία εμπίπτεις;

Για μένα η καραντίνα ήταν δημιουργική, γιατί κατάφερα να κάνω όσα πράγματα δεν προλάβαινα προηγουμένως λόγω του φόρτου εργασίας. Επίσης, άρχισα πάλι να δημιουργώ string art, κάτι που παλαιότερα δεν είχα χρόνο να πράξω.

Κατασκευάζεις λοιπόν με αυτή τη μέθοδο καδράκια και τα πωλείς. Αυτές οι δημιουργίες, αποτελούν για σένα σημαντικό εισοδηματικό πόρο σε αυτή τη συνθήκη ή απλώς λειτουργούν ως μέσο δημιουργικής εκτόνωσης;

Αρχικά ξεκίνησε ως μέσο δημιουργικής εκτόνωσης, γιατί είναι κάτι που μου αρέσει και με χαλαρώνει. Στη συνέχεια, λόγω άπλετου χρόνου, οι δημιουργίες άρχισαν  να  πολλαπλασιάζονται. Στο μεταξύ φίλοι και γνωστοί τις είχαν δει μέσω του Facebook, τους άρεσαν και άρχισαν να μου στέλνουν προσωπικά μηνύματα στα οποία προσπαθούσαν να με πείσουν να τις πουλάω. Οφείλω να πω ότι κάτι τέτοιο δεν υπήρξε η αρχική μου πρόθεση, γιατί προσωπικά δεν το προσέγγιζα καθόλου οικονομικά το θέμα. Τελικά όμως, δεν ήταν κακή η ιδέα τους και μάλιστα, άρχισαν να μου ζητάνε ολοένα και περισσότεροι να αγοράσουν.

Πόσα περίπου καδράκια φτιάχνεις την ημέρα και πόσα έχεις πωλήσει μέχρι σήμερα;

Η κάθε δημιουργία θέλει αρκετό χρόνο και κόπο για να ολοκληρωθεί αλλά εξαρτάται και από το κάθε σχέδιο. Κάποια, τα τελείωσα σε μια μέρα και κάποια άλλα, χρειάστηκαν περισσότερο χρόνο. Προς έκπληξη μου, οι δημιουργίες είχαν μεγάλη ζήτηση και «εξαφανίστηκαν» σχεδόν όλες. Μάλιστα, αρκετά σχέδια είχαν τόσο μεγάλη απήχηση που χρειάστηκε να τα κάνω ξανά και ξανά -αφού τα ήθελαν πολλά άτομα-, με μικρές παραλλαγές φυσικά, γιατί το κάθε ένα  προσαρμόζεται στο ξύλο επάνω στο οποίο δημιουργείται.

Τι σε εμπνέει;

Με εμπνέουν διάφορες εικόνες που μπορεί να δω τυχαία στο διαδίκτυο ή και από το μπαλκόνι, όπως για παράδειγμα μια πεταλούδα, ένα ποδήλατο ή μια αδέσποτη γάτα. 

Έτυχε ποτέ να τελειώσεις κάποιο και να αποφασίσεις ότι θα το κρατήσεις; Εάν ναι, τι απεικόνιζε και τι σήμαινε για σένα;

Σίγουρα κράτησα κάποια και για το σπίτι μου. Εξάλλου αυτός ήταν και ο αρχικός μου σκοπός όταν πρωτοξεκίνησα πριν δυο χρόνια. Τα έφτιαχνα για να διακοσμήσω το σπίτι μου. Κράτησα τα πρώτα που έφτιαξα, τα οποία ήταν απλά σχήματα αλλά με συναισθηματική αξία για μένα. Τώρα στην καραντίνα, κράτησα ακόμα τρία σχέδια που μου άρεσαν πολύ, τα οποία είναι μια πεταλούδα, μια καρδιά και ένα γατάκι, το οποίο εμπνεύστηκα από ένα γλυκύτατο αδεσποτάκι που πλέον κοιμάται στο σπίτι μου.

Αυτή είναι μία προσωρινή ενασχόληση ή θα την συνεχίσεις και αργότερα;

Θα ήθελα πάρα πολύ να συνεχίσω, και υποσχέθηκα στον εαυτό μου να βρίσκω τον απαραίτητο χρόνο ώστε να δημιουργώ string art.

Έχω αντιληφθεί ότι δεν καθορίζεις εσύ την τιμή αλλά την αφήνεις στην κρίση ή οικονομική ευχέρεια του αγοραστή. Αυτό το κάνεις επειδή δεν μπορείς να κοστολογήσεις ο ίδιος τη δική σου τέχνη ή για να δώσεις την ευκαιρία στον οποιοδήποτε να «σε βάλει» στο σπίτι του;

Ζούμε σε πολύ δύσκολες εποχές και θέλω να μπορεί ο καθένας να αποκτήσει κάτι το οποίο του αρέσει, χωρίς να χρειάζεται να ξοδέψει υπερβολικά πολλά χρήματα αν δεν έχει τη δυνατότητα. Από την άλλη, εάν κάποιος δυσκολεύεται να το κοστολογήσει, απλώς του λέω πόσο χρόνο και κόπο χρειάστηκε για να τελειώσει. 

Δεν υπάρχει καν σημείο εκκίνησης για την τιμή; Για παράδειγμα, δεν πρέπει να καλυφθεί τουλάχιστον το κόστος των υλικών σου;

Όντως είναι  σημαντικό να μπορώ να καλύψω το κόστος των υλικών μου. Μέχρι σήμερα είμαι πολύ ευχαριστημένος για το πώς κοστολόγησαν τα έργα μου. Αν ποτέ βρεθώ στη δύσκολη θέση να μην μπορώ να καλύψω τα έξοδα ενός έργου, θα προτιμήσω να το χαρίσω. 

Ο κόσμος αισθάνεσαι ότι υποστηρίζει τους καλλιτέχνες ουσιαστικά, πέραν από τις αμέτρητες διαδικτυακές αναρτήσεις με το «we support art workers» ή όλο αυτό είναι μία «εικονική» πραγματικότητα που θα φθίνει στην πορεία;

Ο κόσμος αγαπά τους ανθρώπους της τέχνης και τους συμπονάει, όμως δεν μπορεί να καταλάβει απόλυτα πως περνάμε και ποιές δυσκολίες αντιμετωπίζουμε στο κλάδο μας καθημερινά, όπως κι εμείς δεν μπορούμε να καταλάβουμε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι σε άλλα επαγγέλματα. Ωστόσο, πιστεύω ότι σε αυτή την περίπτωση, καθήκον να μας στηρίξει έχει το κράτος σε μια τόσο δύσκολη περίοδο που διανύουμε. Όσον αφορά στη στήριξη των συνανθρώπων μας, αυτή θα φανεί αργότερα, με την προσέλευση τους στις θεατρικές αίθουσες. Δεν αρκεί και δεν βοηθά μόνο μια διαδικτυακή ανάρτηση, εάν ο κόσμος δεν στηρίζει έμπρακτα τη δουλειά μας.

Εσύ θεωρείς ότι οι Κύπριοι θα επιστρέψουν στις θεατρικές αίθουσες με το που αυτές ανοίξουν;

Ο κόσμος μετά από όλο αυτό, χρειάζεται χρόνο όχι μόνο για να επιστρέψει στα θέατρα αλλά και για πολλές άλλες πτυχές της ζωής του. Χρειάζεται το χρόνο του για μια επιστροφή σε μια νέα πραγματικότητα. Ελπίζω μόνο, η επιστροφή να είναι γρήγορη γιατί χρειαζόμαστε και εμείς αυτή την υποστήριξη. 

Ως ηθοποιός, τι πιστεύεις για την κρατική χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων σε πρώτη φάση και το γεγονός ότι ο δικός σου κλάδος δεν ευνοείται από αυτά;

Είναι λογικό ο κλάδος μας να μην ευνοείται από τη χαλάρωση των μέτρων σε αυτό το στάδιο, λόγω της φύσης του επαγγέλματος μας, εννοώντας ότι η δουλειά μας απαιτεί άμεση επαφή με τους συναδέλφους μας στις πρόβες και στις παραστάσεις. Επιπλέον, για να διεξαχθεί μία παράσταση, είναι απαραίτητη και η παρουσία του κοινού. Άρα είναι πολύ νωρίς για οποιαδήποτε δημόσια συνάθροιση λόγω της έξαρσης της μεταδοτικότητας του ιού. 

Οι καλλιτέχνες ένιωσες ποτέ ότι αντιμετωπίζονται στην χώρα μας σαν τον «φτωχό» συγγενή και αν ναι, πώς το εξηγείς αυτό;

Με μεγάλη απογοήτευση, θα πω ναι. Πάντα είμαστε ο τελευταίος τροχός της αμάξης και ξεχασμένοι από το κράτος. Έχουμε φτάσει στο σημείο να διεκδικούμε τα αυτονόητα και να μην μας λαμβάνουν ουσιαστικά υπόψη. Ακόμα και σε αυτή την κρίσιμη στιγμή που δεν έχουμε δουλειά και συνεπώς τα εισοδήματά μας είναι μηδενικά, αντιμετωπιζόμαστε λες και ψάχνουμε ελεημοσύνη ή προσοχή, ενώ αυτά που διεκδικούμε είναι απλώς τα αυτονόητα. Όπως για παράδειγμα, ειδικό επίδομα και κατάλληλα μέτρα που να μας στηρίζουν σε δύσκολες συνθήκες, χωρίς να μας αφήνουν εκτεθειμένους. Το επάγγελμα των ηθοποιών μέχρι και σήμερα δεν είναι κατοχυρωμένο, με ότι αυτό συνεπάγεται. 

Έχει ανακοινωθεί εντούτοις ένα επίδομα 900 ευρώ συνολικά για ένα τρίμηνο, για τους ανθρώπους του πολιτισμού. 

Ναι όντως έχει ανακοινωθεί ένα επίδομα 900 ευρώ συνολικά για 3 μήνες, ποσό μικρότερο και από το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα. Με αυτό τον τρόπο αποφάσισε το κράτος να μας ξεφορτωθεί, κατά τη δική μου άποψη. Γιατί αυτό το επίδομα, το σχεδόν «ανύπαρκτο», που και πάλι δεν είναι για όλους τους καλλιτέχνες αλλά μόνο για αυτούς που δεν ήταν ενταγμένοι στα υπόλοιπα προγράμματα επιδόματος για ολική ή μερική αναστολή εργασιών, δόθηκε μετά από πάρα πολλές πιέσεις στο κράτος, τόσο από τις συντεχνίες μας όσο και από την ομάδα υποστήριξης καλλιτεχνών. Προσωπικά είμαι πολύ απογοητευμένος, αφού πρώτον, άργησαν πάρα πολύ να ανακοινώσουν οποιαδήποτε μέτρο και κατά δεύτερον, το κράτος όπως ανέφερα και πιο πριν, δεν μας αντιμετωπίζει ισάξια με τους υπόλοιπους πολίτες. Ο πολιτισμός θα έχει πολλές επιπτώσεις για αρκετούς μήνες μέχρι να ανακάμψει. Ωστόσο, το κράτος οφείλει να μας στηρίξει έμπρακτα και με σοβαρότητα, αλλιώς, απλώς να ανακοινώσουν  και επίσημα ότι ο πολιτισμός δεν είναι μέρος της ζωής τους και των σχεδίων τους.

Με όλα αυτά, θα έλεγες ότι η μεγαλύτερη ανασφάλεια που ενδεχομένως προέκυψε για σένα μέσα στην πανδημία, είναι η οικονομική;

Ναι. Η οικονομική ανασφάλεια και της επιβίωσης. Στο κλάδο μας υπήρχε πάντα οικονομική ανασφάλεια λόγω των ολιγόμηνων συμβολαίων, χωρίς συλλογικές συμβάσεις και χαμηλούς μισθούς, αλλά τώρα με την πανδημία όλο αυτό μεγεθύνθηκε, με αποτέλεσμα να βρισκόμαστε στο χείλος του γκρεμού.