GUEST STAR*, γράφει ο Κωνσταντίνος Ψυλλίδης

Φωτογραφίες από τη σελίδα της κυπριακής σειράς στο Facebook

Η χρονιά είναι 1997. Αναγνωρίζοντας ότι χρειάζεται να διεισδύσει στα πιο νεανικά κοινά τα οποία απομακρύνονται από την τηλεόραση, το HBO αποφασίζει να κάνει κάτι πρωτοποριακό για την εποχή. Αποφασίζει να ρίξει λεφτά και να επενδύσει σε μια καινούργια σειρά που έχει να κάνει με έναν μαφιόζο που ζει στο New Jersey και να δείξει την καθημερινότητα πίσω από τη ζωή του. 

Σε αντίθεση με τον τρόπο που δούλευε μέχρι τότε η τηλεόραση (πολλά επεισόδια, χαμηλή ποιότητα παραγωγής, επεισοδιακό φόρματ χωρίς χαρακτήρες με βάθος) το HBO προσπαθεί κάτι καινούργιο: Επενδύει στην ποιότητα, ρίχνει τον αριθμό των επεισοδίων (από το σύνηθες 24 σε 12) και προσπαθεί να προσελκύσει καταξιωμένους ηθοποιούς με καλύτερο σενάριο και πιο περίπλοκους χαρακτήρες. Δύο χρόνια μετά, το “Sopranos” κάνει πρεμιέρα και διαλύει τον ανταγωνισμό. Σύγχρονοί ιστορικοί της τηλεόρασης συμφωνούν ότι αυτή η σειρά σηματοδότησε την αρχή της Χρυσής Εποχής της τηλεόρασης στην Αμερική, άλλαξε τα πάντα μέσα σε μια νύχτα και έπεισε τους πάντες ότι η τηλεόραση μπορεί να συναγωνιστεί το σινεμά επί ίσοις όροις.

Πιστεύω ακράδαντα ότι το «Κάρμα» μπορεί να το κάνει αυτό για την κυπριακή τηλεόραση. Η true crime εβδομαδιαία σειρά του Αlpha Κύπρου, σε σενάριο/έρευνα Χριστιάνας Αρτεμίου και σκηνοθεσία Ναστάζιας Χριστοδούλου, έκανε πρεμιέρα πέρσι και ήταν ένα από τα μεγάλα στοιχήματα του σταθμού. Η δεύτερη σεζόν έκανε πρεμιέρα στις 06/01 και μέχρι στιγμής έχει πάρει εξαιρετικές κριτικές, δείχνοντας ότι μάλλον θα ανανεωθεί και για τρίτη σεζόν. Η επιτυχία της σειράς όμως αποδεικνύει ότι το οικονομικό μοντέλο βάσει του οποίου χτίστηκε η σειρά έχει ξεκάθαρα οικονομικά και καλλιτεχνικά οφέλη. Και επειδή τα στελέχη των σταθμών είναι χαρακτήρες από καρτούν με σήματα του δολαρίου για μάτια, η χαρτογράφηση μιας ξεκάθαρης πορείας από την επένδυση στην απόδοση είναι ότι χρειάζονται για να αρχίσουν να παίρνουν μπρος.

Πως όμως αλλάζει το «Κάρμα» το σκηνικό;

Μεγαλύτερη πίτα, μεγαλύτερα κομμάτια

Σύμφωνα με μετρήσεις της Nielsen, ένας στους τρεις Κύπριους δεν βλέπει τηλεόραση, αριθμός που κατεβαίνει ακόμα πιο κάτω αν εξαιρέσουμε όσους βλέπουν μόνο τις Ειδήσεις. Το πολυπόθητο δυναμικό κοινό (οι 18 με 34) βλέπει ακόμα λιγότερη τηλεόραση και ο αριθμός τους όσο πάει λιγοστεύει. Με τόσες πλέον επιλογές στη διάθεση τους και τη δυνατότητα που προσφέρει η τεχνολογία για HD streaming, το κοινό στρέφεται προς άλλες, ποιοτικά πιο άρτιες επιλογές, που έρχονται από το εξωτερικό, με σειρές που το μπάτζετ των κυπριακών σειρών δεν φτάνει ούτε για catering. 

Αφού όμως δεν μπορούν να συγκριθούν σε οικονομικό μέγεθος, το μοναδικό χαρτί που μένει στην τοπική τηλεοπτική σκηνή είναι ακριβώς η τοπικότητα. Δώσε στον τηλεθεατή κάτι το οποίο μπορεί να κατανοήσει και να ταυτιστεί μαζί του πιο εύκολα, απ’ ότι ας πούμε μια επική ιστορία με δράκους και ζόμπι. Επειδή όμως αυτό το κοινό έχει έκθεση σε μεγαλύτερες και καλύτερες παραγωγές, έχει πλέον τηλεοπτική παιδεία και πολύ πιο δύσκολα συγχωρεί προχειρότητες και εκπτώσεις στην παραγωγή. 

το κοινό έχει έκθεση σε μεγαλύτερες και καλύτερες παραγωγές και πολύ πιο δύσκολα συγχωρεί προχειρότητες 

Εδώ ακριβώς είναι που διαφοροποιείται το «Κάρμα». Χρησιμοποιεί από τη μία το τοπικό στοιχείο για να κεντρίσει το ενδιαφέρον και από την άλλη αντιγράφει τον τρόπο παραγωγής των σειρών του εξωτερικού σε πολύ μικρότερη κλίμακα. Τα επεισόδια γυρίζονται από πριν -κάτι που βεβαίως δίνει περισσότερο χρόνο για καλύτερο σχεδιασμό, πιο επαγγελματικό φωτισμό, καλύτερα σκηνικά και πιο λεπτομερές post production- ενώ η επέκταση των επεισοδίων από το κλασικό 25λεπτο του sit com σε μια σχεδόν ώρα αφήνει το σεναριογράφο να δημιουργήσει πιο πολύπλοκους και κατά συνέπεια πιο πιστευτούς χαρακτήρες. Σ’ αυτό βοηθά και το εβδομαδιαίο φόρματ της σειράς, αφού έτσι δίνεται έμφαση στην ποιότητα και όχι την ποσότητα (περισσότερα για αυτό πιο κάτω).

Αυτή η διαδικασία είναι μεν πιο δαπανηρή αλλά η επιτυχία της σειράς δείχνει ότι ο απαιτητικός Κύπριος τηλεθεατής, εκείνος που δεν θα κάτσει συνήθως να δει κυπριακή τηλεόραση, ανταποκρίνεται θετικά, δίνοντας στον σταθμό πρόσβαση σε μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού το οποίο οι άλλες παραγωγές μέχρι τώρα δεν μπορούν να φτάσουν. Πιο πολύς κόσμος, πιο πολλή διαφήμιση, πιο πολλά λεφτά. Απλά μαθηματικά.

Branding 

Οποιοσδήποτε καλός επιχειρηματίας μπορεί να σας πει ότι το να βλέπεις μόνο τα άμεσα οικονομικά οφέλη μιας επένδυσης είναι εξαιρετικά κοντόφθαλμο. Η επιτυχία όμως μιας σειράς με μεγαλύτερο production value έχει σειρά άλλων πλεονεκτημάτων που δεν είναι προφανή. Στην περίπτωση μας, το κτίσιμο ενός δυνατού και άμεσα αναγνωρίσιμου brand.

Αναλογιστείτε το εξής: ένας φίλος σας λέει για μια σειρά που του άρεσε. Τον ρωτάτε από ποιό κανάλι είναι και εκείνος απαντά “ΝΒC”. Τώρα σκεφτείτε εάν σας έλεγε “ΗΒΟ” ή “Netflix”. Σε ποιό σενάριο θα ήταν πιο πιθανό να παρακολουθήσετε τη σειρά; Αυτό δεν είναι επειδή το NBC είναι «κακό» κανάλι. Είναι επειδή στη συνείδηση σας έχετε συνδέσει τα ονόματα του Netflix και του ΗΒΟ με υψηλών προδιαγραφών σειρές, επομένως είστε πιο θετικά κείμενοι ως προς το που να αφιερώσετε το χρόνο σας. Αυτό ακριβώς είναι το όφελος που μπορεί να έχει ένας σταθμός. Εάν γίνει γνωστός ως ο σταθμός με τις παραγωγές πιο υψηλού επιπέδου θα είναι πολύ πιο εύκολο να πείσει τον κόσμο να τις δει και να κρατήσει τη δυναμική του επί του ανταγωνισμού, αφού τα υπόλοιπα κανάλια ακόμα και εάν αποφασίσουν να επενδύσουν σε παρόμοιες σειρές, θα ξεκινήσουν την κούρσα με το βαρίδι της έξωθεν κακής μαρτυρίας των προηγούμενων σειρών που ήταν ποιοτικά κατώτερες.

Κι ένα καλό branding δεν βοηθά βεβαίως μόνο στην τηλεθέαση. Καθιερώνει τον σταθμό στο μυαλό των διαφημιστών και των πελατών ως την πρώτη επιλογή για διαφήμιση ενός high end προϊόντος ενώ προσθέτει κύρος σε όλες τις διαφημιστικές του εκστρατείες. 

Επίσης, λειτουργεί ως μαγνήτης για το ταλέντο. Ένας δημιουργός θέλει το καλύτερο για το προϊόν που έχει υπόψη του, επομένως ο σταθμός που είναι γνωστός ως ο σταθμός των ποιοτικών σειρών θα είναι η πρώτη στάση για έναν δημιουργό που ψάχνει επένδυση για την καινούργια του/της σειρά. Αυτό δίνει σημαντικό πλεονέκτημα στον σταθμό καθώς θα είναι σε θέση πρώτος να εντοπίσει την επόμενη μεγάλη επιτυχία και να διαπραγματευτεί για μια καλύτερη συμφωνία από θέση ισχύος.

Και τέλος, γίνεται πόλος έλξης για καλούς ηθοποιούς. Ηθοποιοί που βλέπουν την τηλεόραση ως αναγκαίο κακό τώρα έχουν το χρόνο και το περιεχόμενο που θα τους επιτρέψει να ξεδιπλώσουν το ταλέντο τους όσο καλύτερα μπορούν. Καλύτερες ερμηνείες, καλύτερη παραγωγή. Τόσο απλά.

Μακροζωία και επανάληψη

Ο κάθε σταθμός, κάθε χρόνο, έχει περίπου 3 σειρές καινούργιες ή καινούργιες σεζόν προηγούμενων σεζόν. Γρήγορα, σκεφτείτε 10. Εδώ είμαι, περιμένω. Πρέπει να έχουν γυριστεί πάνω από καμιά 50ρια τα τελευταία 10 χρόνια επομένως θα είναι εύκολο να σκεφτείτε. Δεν σας έρχονται; Δεν πειράζει, ας πούμε 5. Τις βρήκατε; Ωραία. Τώρα, μπορείτε να σκεφτείτε διαφορετικά επεισόδια από διαφορετικές σεζόν; Όχι; Κανένας λόγος ανησυχίας. Αμφιβάλλω εξαιρετικά αν ακόμα και οι ίδιοι οι δημιουργοί μπορούν να το κάνουν αυτό.

Οι ψηφιακές αποθήκες των καναλιών είναι τίγκα στις σειρές που έπαιξαν για μια σεζόν και μετά καταχωνιάστηκαν σε μια γωνιά όπου δεν θα τις δει το φως του ήλιου ξανά, μια πάγια πρακτική των κυπριακών σταθμών που έβλεπαν μόνο πρόσκαιρο κέρδος και όχι σε βάθος χρόνου. Το ΗΒΟ δε θα αποσβέσει την επένδυση που έκανε για το “Game of Thrones” την πρώτη φορά που θα το προβάλει. Θα τα βγάλει τη δεύτερη, την τρίτη και την τέταρτη. Όταν πλέον δεν θα έχει να επωμιστεί το κόστος παραγωγής και θα έχει στη διάθεση του μια σειρά που εγγυάται τηλεθέαση, χωρίς να πληρώσει σχεδόν τίποτα. Το “Sopranos” που λέγαμε πιο πάνω; Η σειρά ολοκληρώθηκε το 2007 και 13 χρόνια μετά ακόμα παίζει! Θυμάστε που είπαμε παραπάνω ότι σειρές στην Κύπρο δίνουν έμφαση στην ποιότητα αντί την ποσότητα; Εκείνο που χάνει ένας σταθμός σε ποσότητα μπορεί να το κερδίσει στη συνέχεια, αφού μια πολύ καλή σειρά θα μπορεί να παίζει σε επανάληψη.

Εδώ έγκειται και η ίσως μεγαλύτερη αδυναμία της σειράς. Ο αριθμός των επεισοδίων για τη 2η σεζόν είναι 24, που δεν είναι απλά μεγάλος, είναι γελοία μεγάλος. Για να πετύχει το πείραμα του «Κάρμα» πρέπει η σειρά να πέσει στα 12-13 επεισόδια, το πολύ. Οτιδήποτε περισσότερο είναι απλά για να γεμίζει χρόνο και θα έχει οπωσδήποτε αρνητικό αντίκτυπο στην όλη παραγωγή.

Μπορώ να σας εγγυηθώ ότι αυτή τη στιγμή οι υπεύθυνοι του προγράμματος στον Alpha Κύπρου κάνουν σχέδια για να παίξουν επαναλήψεις της περσινής σεζόν του «Κάρμα». Κατ’ ακρίβεια, εάν εγώ δούλευα στο σταθμό θα έτρεχα να δω τις θεάσεις των προηγούμενων επεισοδίων στην ιστοσελίδα για να δω εάν έχουμε αυξημένη κινητικότητα ούτως ώστε να σχεδιάσω εκστρατεία προώθησης στα social media! Ειρήσθω εν παρόδω εκεί στον Alpha, χρειάστηκα 6 κλικς για να φτάσω σε επεισόδιο του «Κάρμα». Χρειάζεται να ξανασκεφτείτε το σχεδιασμό της ιστοσελίδας σας. Φιλική συμβουλή.

Εμπορικά δικαιώματα

Μιά σειρά με εμπορική επιτυχία και ψηλή καλλιτεχνική αξία είναι το όνειρο του κάθε στελέχους τηλεόρασης. Λειτουργώντας χέρι-χέρι με το branding που αναφέραμε παραπάνω, ένας ικανός μάνατζερ μπορεί να σκεφτεί ένα εκατομμύριο τρόπους για να αξιοποιήσει τη δυναμική μιας καλής σειράς. Τι θα λέγατε για ένα true crime podcast που ασχολείται με την υπόθεση που δραματοποιήθηκες;

Μιας και η σειρά έχει κοινωνικά ευαίσθητο περιεχόμενο, τι θα λέγατε για ένα talk show ακριβώς μετά το «Κάρμα», όπου οι ηθοποιοί μιλούν για το πως ένιωθαν; Ή ίσως τι θα λέγατε για μια ιστοσελίδα όπου η παραγωγή φροντίζει να υπάρχουν όλες οι πηγές και όλες οι πληροφορίες -με αποκόμματα εφημερίδων- για την κάθε υπόθεση; Οι δυνατότητες είναι κυριολεκτικά ατελείωτες, απλά χρειάζεται λίγη φαντασία και ένα καλό προϊόν.

Και η επέκταση της σειράς σε άλλα μέσα και εκπομπές θα γεννήσει βεβαίως την ανάγκη για καταχώρηση δικαιωμάτων εμπορικής εκμετάλλευσης, που θα αποφέρει περισσότερα έσοδα στους δημιουργούς και στο κανάλι!

Εκείνος ο σεναριογράφος που είχε αυτή την εκπληκτική ιδέα για σειρά; Τώρα γράφει κειμενάκια για social media calendars. Εκείνος ο σπουδαίος κάμεραμαν που ήθελε να πειραματιστεί με καινούργιους τρόπους κινηματογράφησης; Δεν έχει ώρα να δουλέψει γιατί αναγκάζεται να κάνει γάμους και βαφτίσεις τα σαββατοκύριακα

Ο ανεκμετάλλευτος θησαυρός

Όπως το “Sopranos” έδωσε το έναυσμα σε μια ολόκληρη γενιά δημιουργών να ασχοληθούν με την τηλεόραση, έτσι και το «Κάρμα» θα φέρει ταλαντούχους δημιουργούς πίσω από τις κάμερες. H Κύπρος βρίθει ταλέντου στον χώρο της τηλεόρασης και της ψυχαγωγίας. Τους ξέρω, τους έζησα, είδα τη δουλειά τους. Έχουμε ανθρώπους που μπορούν να σε βιδώσουν στην καρέκλα και να σε ταξιδέψουν με τρόπους που δεν γνώριζες ότι ήταν δυνατόν.

Γιατί δεν τους είδες μέχρι σήμερα; Επειδή στο χώρο δεν υπάρχουν λεφτά και το φιλότιμο μπορεί να σε πάρει μόνο μέχρι ενός σημείου, πριν αρχίσουν οι λογαριασμοί να στοιβάζονται. Εκείνος ο σεναριογράφος που είχε αυτή την εκπληκτική ιδέα για σειρά; Τώρα γράφει κειμενάκια για social media calendars. Εκείνος ο σπουδαίος κάμεραμαν που ήθελε να πειραματιστεί με καινούργιους τρόπους κινηματογράφησης; Δεν έχει ώρα να δουλέψει γιατί αναγκάζεται να κάνει γάμους και βαφτίσεις τα σαββατοκύριακα. 

To «Κάρμα» παρουσιάζει ένα ξεκάθαρο επιχειρηματικό μοντέλο που δυνητικά μπορεί να γίνει πηγή μεγάλων εσόδων και να προσελκύσει αυτούς τους ανθρώπους. Να τους δώσει την δυνατότητα να έχουν ένα καλό βιοτικό επίπεδο και να τους επιτρέψει να ασχοληθούν με το πάθος τους και να μας ψυχαγωγούν.

Εάν είσαι στέλεχος σε τηλεοπτικό κανάλι και αυτή τη στιγμή δεν προσπαθείς να βρεις το επόμενο Κάρμα, σε λίγο καιρό θα ψάχνεις δουλειά. 

Γίνε κι εσύ GUEST STAR στέλνοντάς μας τις σκέψεις, τη δουλειά ή δείγμα της τέχνης σου στο [email protected]

ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΑ: 

Συγνώμη που δεν μου άρεσε η ταινία Ευτυχία

Έχετε δίκαιο, ο Αβέρωφ θυμίζει τον Clooney