Της Αριάνας Χαριλάου

«Δεν έχουμε wifi, επικοινωνήστε μεταξύ σας». Το γνωστό – άγνωστο «ρητό» έγινε πλέον viral σε αρκετές τύπου παραδοσιακές καφετέριες, λόγω του ανεξέλεγκτου «σερφαρίσματος» της νεολαίας και (μη) στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η παραδοσιακή επικοινωνία, ενημέρωση και ψυχαγωγία ψηφιοποιήθηκε και αντικαταστάθηκε από τα likes, τα share και τα emoticons.

Η δυναμική των social media ωστόσο δεν θα μπορούσε να μην είχε αντίκτυπο και στην πολιτική, με τους υποψηφίους για την προεδρία να εκμεταλλεύονται τα εργαλεία που προσφέρουν τα συγκεκριμένα δίκτυα για την προσέλκυση ψήφων. Η οθόνη του κινητού τηλεφώνου αντικατέστησε τα παραδοσιακά μέσα της τηλεόρασης, του ραδιοφώνου, της εφημερίδας, της αφίσας και των «καφενίων», ψηφιοποιώντας τα. Facebook, Twitter, Youtube και Instagram είναι τα πιο σημαντικά μέσα για την προώθηση ενός υποψηφίου.

Οι προεδρικές εκλογές του 2018 πάντως βρέθηκαν στο επίκεντρο των social media, με τους υποψηφίους να προωθούν, είτε με διάφορες προσωπικές αναρτήσεις τις απόψεις τους, είτε με την ανάρτηση βίντεο από τις προεκλογικές τους συγκεντρώσεις ή ακόμα και τις ζωντανές αναμεταδώσεις όταν ήταν καλεσμένοι σε εκπομπές στην τηλεόραση, είτε με την ανάρτηση φωτογραφιών με διάφορα hashtags, με σκοπό την γρήγορη μετάδοση του δικού τους μηνύματος.

Παράλληλα, η δυναμική των social media στο εξωτερικό καμία σχέση δεν είχε το 2013 με τη δική μας. Αν και στην προηγούμενη προεκλογική αναμέτρηση, τα συγκεκριμένα μέσα άργησαν να ενταχθούν στην κυπριακή κοινωνία, ωστόσο χρησιμοποιήθηκαν σε μικρότερο βαθμό, ακολουθώντας φυσικά την ανωριμότητα και των χρηστών. Την περίοδο όπου ο υποψήφιος πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα εξελέγη με το σλόγκαν «Yes we can», το οποίο βασιζόταν κατά ένα κύριο λόγο στα εργαλεία της τεχνολογίας και συγκεκριμένα στο Twitter, ο υποψήφιος για την προεδρία της Κύπρου, Νίκος Αναστασιάδης, εξελέγη «παραδοσιακά». Οι υποψήφιοι πρόεδροι της Κύπρου μετέφεραν την προεκλογική τους καμπάνια στα social media, ξοδεύοντας όλο και περισσότερα χρήματα στο ψηφιακό πολιτικό marketing.

Το Impossible Works ζήτησε από τους υπεύθυνους και επικεφαλής των social media των Νίκου Αναστασιάδη, Σταύρου Μαλά, Νικόλα Παπαδόπουλου και Γιώργου Λιλλήκα να αποτιμήσουν την προεκλογική εκστρατεία, αξιοποιώντας τα εργαλεία των διαδικτυακών κοινωνικών μέσων, σχολιάζοντας επιπρόσθετα και τη δυναμική τους.

Ξεκινήσαμε από το 2013

Σύμφωνα με την επικεφαλής των κοινωνικών δικτύων του νικητή της εκλογικής αναμέτρησης, Νίκου Αναστασιάδη, Μαρία Χαραλάμπους, τα social media βοήθησαν σε εξαιρετικό βαθμό την προεκλογική εκστρατεία, ιδίως στις ηλικίες κάτω των 45 ετών που δεν παρακολουθούν τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης και χρησιμοποιούν περισσότερο το διαδίκτυο. Μια σημαντική παράμετρος του διαδικτύου, σημειώνει, είναι ότι σου δίνεται η δυνατότητα να παρακολουθείς τι διαβάζει ο κόσμος και να επικεντρώνεσαι στα θέματα που τον αφορούν.

Όσον αφορά τα μέσα που χρησιμοποίησε κυρίως ο Δημοκρατικός Συναγερμός, η κ. Χαραλάμπους ανέφερε ότι από το 2012 το Facebook και το Twitter είχαν πρωταγωνιστικό ρόλο, ενώ κατά την περίοδο της προεκλογικής εκστρατείας εντάχθηκε και το Instagram. «Λόγω του ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είχε παρουσία στα social media από το 2012, κατά τη διάρκεια της προεδρίας του, είχε στηθεί μια πλατφόρμα με αριθμούς, αναφορικά με το τι ενδιαφέρει τον κόσμο και έτσι γνωρίζαμε από πριν τις προτιμήσεις τους. Δεν ξεκινήσαμε κάτι από την αρχή για αυτή την προεκλογική, ωστόσο εντάξαμε δύο ακόμα κανάλια του επιτελείου του Νίκου Αναστασιάδη για να μπορούν να φιλοξενούνται και οι δηλώσεις άλλων εκτός από τις δικές του», είπε.

Παράλληλα σημειώνει ότι προσπαθούσαν να περάσουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τα μηνύματα του υποψηφίου, τονίζοντας πως όπως μετρούσαν την απόδοση του Προέδρου και την αύξηση των αριθμών, μετρούσαν και την απόδοση των ανθυποψηφίων του. Όπως αναφέρει, τους τελευταίους τρείς μήνες, τα μηνύματα του Νίκου Αναστασιάδη στο Facebook είχαν 20 εκατομμύρια προβολές και 358.000 ξεχωριστών λογαριασμών, κάτι που δεν είναι απαραίτητα θετικό ή αρνητικό. Επίσης, τους τελευταίους μήνες, τα μηνύματα στο inbox του Προέδρου ήταν 8.000 από ξεχωριστούς χρήστες.

Πάντως, όπως τονίζει η κ. Χαραλάμπους, στο σύνολο τους τελευταίους μήνες έγιναν 63.400 αναφορές που αφορούσαν τις προεδρικός εκλογές. «Σε αυτό το στάδιο, το ΔΗΣΥ επικεντρώθηκε στον Νίκο Αναστασιάδη αλλά και στον ανθυποψήφιό του Σταύρο Μαλά. Από αυτές τις αναφορές, το 55.3% το είχε ο Αναστασιάδης και το 44.7% ο Μαλάς και σε εκείνο το σημείο γνωρίζαμε ότι οι δύο είναι πολύ κοντά», είπε. Όσον αφορά τις διαφορές της ψηφιακής προεκλογικής με το 2013, η κ. Χαραλάμπους είπε πως αν και η χρήση των social media ήταν ακόμα σε ανώριμο στάδιο από τους πολιτικούς, τα χρησιμοποιούσαν περισσότερο οι ίδιοι και ο Γιώργος Λιλλήκας.

Βοήθησε πολύ ο ίδιος ο υποψήφιος

Ο υπεύθυνος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης του Σταύρου Μαλά, Δημήτρης Δημητρίου, σημείωσε πως η ψηφιακή προεκλογική εκστρατεία επικεντρώθηκε κυρίως στο Facebook, στο Twitter, το Youtube και το Instagram. «Χρησιμοποιήσαμε το Instagram για πιο νεανικά κοινά, το Twitter για πιο σύντομες δηλώσεις αλλά και για τις απευθείας δηλώσεις του υποψηφίου, το Youtube για σκοπούς αρχειοθέτησης, για την αναπαραγωγή βίντεο και της συνεργασίας με τα παραδοσιακά μέσα αλλά και τα ηλεκτρονικά, ώστε να βρίσκουν υλικό από εκεί. Το Facebook ήταν η βασική πλατφόρμα που χρησιμοποιήθηκε για όλους τους πιο πάνω λόγους, ενώ τα υπόλοιπα ήταν βοηθητικά», ανέφερε. Πρόσθεσε δε, ότι χρησιμοποιήθηκε στοχευμένη διαφήμιση σε διάφορες ηλικίες και κοινά, με τη δημιουργία βίντεο που προβάλλονταν στο Facebook, ενώ επίσης αναρτιόνταν φωτογραφικό υλικό, δηλώσεις του υποψηφίου αλλά και η καθημερινή δουλειά του επιτελείου. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε μια πολιτική καμπάνια, τόνισε ο κ. Δημητρίου, σε βοηθούν να έρθεις πιο κοντά με τους χρήστες, οι οποίοι πληθαίνουν χρόνο με το χρόνο.

Όσον αφορά τα νούμερα, ο κ. Δημητρίου, ανέφερε πως υπήρξε μια αύξηση στα likes στην προσωπική σελίδα του κ. Μαλά το τελευταίο διάστημα. «Τον Αύγουστο πριν να ξεκινήσουμε την προεκλογική καμπάνια η σελίδα του κ. Μαλά στο Facebook είχε γύρω στις 10.000-11.000 likes, ενώ όταν η καμπάνια ολοκληρώθηκε είχε 24.000 likes. Τα likes όμως δεν παίζουν μεγάλο ρόλο, αυτό που είναι σημαντικό είναι το engagement και το reach της σελίδας, η οποία έφθανε πάνω 300.000 με 400.000 εβδομαδιαίως. Εάν θεωρήσουμε ότι με βάσει των στοιχείων που μας δίνει το Facebook ότι περίπου η χρήστες στην Κύπρο είναι γύρω στις 550.000 και αυτοί που κατηγοριοποιούνται σαν ελληνόφωνοι είναι γύρω στις 300.000 χιλιάδες, μπορούμε να πούμε ότι φτάναμε σε όλη την Κύπρο», ανέφερε.

Σε όλη αυτή τη διαδικασία βοήθησε πολύ και ίδιος ο υποψήφιος, είπε ο κ. Δημητρίου, τονίζοντας ότι ο κ. Μαλάς είναι τεχνολογικά προσανατολισμένος και εκπαιδευμένος στη λειτουργία των social media. Πολύ συχνά, σημείωσε, έκανε και ο ίδιος αναρτήσεις. «Οι χρήστες το εκτιμούν αυτό διότι θέλουν τον υποψήφιο να είναι ενεργός στα social media και μπορούν κάλλιστα να καταλάβουν πότε ένα post γίνεται από το επιτελείο και πότε από τον ίδιο τον υποψήφιο. Αυτό βοήθησε πολύ στην εξάπλωση των μηνυμάτων», υπογράμμισε.

Διαφοροποιήσαμε τη σελίδα του υποψηφίου με το επιτελείο

Σύμφωνα με τον Μανώλη Κυριάκου, επικεφαλή των social media του Νικόλα Παπαδόπουλου, το μεγαλύτερο μέσο που χρησιμοποίησαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ήταν το Facebook, ενώ παράλληλα χρησιμοποίησαν και την Google για την προώθηση του site. «Τουλάχιστον στις δικές μας μετρήσεις, τα social media πηγαίναν εξαιρετικά καλά, ακόμα και σε σημείο που ήταν ακόμα και επτά μονάδες πάνω και από άλλους υποψήφιους σε διαδραστικές μετρήσεις, κάτι το οποίο ίσως ήταν το πιο αποτελεσματικό μέρος όλης της εκστρατείας. Τώρα, κατά πόσον οι προτάσεις του υποψήφιου, έφταναν πραγματικά στον κόσμο είναι ένα μεγάλο ερώτημα, είτε επειδή στην Κύπρο δεν χρησιμοποιούν όλοι το Facebook είτε γιατί δεν ασχολούνται όλοι με τις προτάσεις των υποψηφίων μέσω των social media. Ωστόσο, εκείνο που είχαμε διαπιστώσει ήταν η τεράστια απήχηση στην προσωπική σελίδα του Νικόλα Παπαδόπουλου, η οποία είχε μια τεράστια ανοδική πορεία. Από τα 270 άτομα που είχε η σελίδα, έφτασε στις 28.000. Αν κρίνω και από τα likes που αρχικά ήταν γύρω στα 300, φτάσαμε στα 7.000 με 8000 likes για συγκεκριμένα post», είπε.

Στο Facebook επίσης, σημείωσε ο κ. Κυριάκου, διαφοροποιήθηκε η σελίδα του Νικόλα Παπαδόπουλου με το επιτελείο, κάτι το οποίο δεν έκαναν οι υπόλοιποι υποψήφιοι. Η σελίδα του επιτελείου χρησιμοποιείτο περισσότερο για ανακοινώσεις και καθημερινές δραστηριότητες, ενώ η προσωπική σελίδα του κ. Παπαδόπουλου για περιορισμένα post. «Εκείνο ήταν το μυστικό της επιτυχίας στα social media, τα περιορισμένα και λιτά post και όχι ο ‘βομβαρδισμός», πρόσθεσε. Επίσης, όπως είπε ο κ. Κυριάκου, είναι πολύ δύσκολο να σπάσεις το σύστημα του Facebook, λόγω του ότι στο συγκεκριμένο μέσο ένα μήνυμα θα σταλεί σε περιορισμένο αριθμό χρηστών και όχι σε όλους. «Το θετικό όμως ήταν ότι σπάσαμε το σύστημα και τα μηνύματά μας ταξίδευαν σε χρόνο μηδέν στους περισσότερους χρήστες», ανέφερε.

Όσον αφορά το Twitter, ο κ. Κυριάκου εξέφρασε την άποψη ότι στην Κύπρο δεν έχει την απήχηση που έχει στο εξωτερικό, λόγω του ότι χρησιμοποιείται μόνο από πολιτικούς, δημοσιογράφους και κάποιους φατικούς τουιτεράδες. Σημείωσε δε, ότι θα ήταν καλύτερα εάν υπήρχαν περισσότερα tweets από τον ίδιο τον Νικόλα τον Παπαδόπουλο, αλλά λόγω φόρτου εργασίας ήταν πιο περιορισμένα. Όσον αφορά το Instagram, είπε, δημιουργήθηκε λογαριασμός από τις βουλευτικές εκλογές, ενώ είχε αλλάξει και εκεί το ύφος του υποψηφίου, λόγω του ότι δεν ενδιέφερε το κοινό για τις πολιτικές του πεποιθήσεις παρά μόνο για τις κοινωνικές του δραστηριότητες.

Η αύξηση στην αποχή, φάνηκε στα social media

Από την πλευρά του ο υπεύθυνος των social media του Γιώργου Λιλλήκα, Νίκος Παστός ανέφερε πως αξιοποιήθηκαν αρκετά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με ζωντανές αναμεταδώσεις των βίντεο ή εκδηλώσεων ή εκπομπών που ήταν στην τηλεόραση σε συνδυασμό με τη διαδραστική μορφή τους. Για παράδειγμα, είπε, υπάρχει η δυνατότητα να μιλάς απευθείας με τους χρήστες, ενώ παράλληλα σου μεταφέρουν τους προβληματισμούς, τις ιδίες και τις προστάσεις τους σε χρόνο μηδέν. «Από αυτή την άποψη, σίγουρα τα social media είναι δώρο θεού στις πολιτικές καμπάνιες, διότι έρχεται ο ίδιος ο πολίτης σε σένα. Σίγουρα προστέθηκε περισσότερος κόσμος στα social media της Κύπρου, ενώ βλέπουμε και τις πιο και μεγάλες ηλικίες να γίνονται δημιουργούν λογαριασμούς», τόνισε, σημειώνοντας παράλληλα ότι ο κόσμος κατάλαβε ότι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να εκφράσει είτε με θετικό είτε με αρνητικό τρόπο τη στάση του απέναντι στον υποψήφιο. Ωστόσο, ο κ. Παστός, εξέφρασε την άποψη ότι παρόλο που υπάρχουν αρκετοί χρήστες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δεν ήταν τόσο μεγάλη η ανταπόκριση όπως στις προηγούμενες προεδρικές εκλογές που η αποχή ήταν λιγότερη. «Η αύξηση στην αποχή, φάνηκε και στα social media», είπε.

Ταυτόχρονα, ο κ. Παστός ανέφερε πως τα social media άλλαξαν από μόνα τους και όχι ο κόσμος που τα χρησιμοποιεί. «Για παράδειγμα, το 2013, με πολύ λίγο ποσό χρημάτων είχες τη δυνατότητα να επικοινωνήσεις με αρκετό κόσμο, το 2018 ωστόσο, λόγω της οικονομικής φύσης των διαφημίσεων άλλαξαν οι τιμές και χρειάζεται περισσότερα χρήματα για να μπορέσεις να επικοινωνήσεις μαζικά και να είναι κατορθωτή η καμπάνια», είπε.

Παράλληλα, σημείωσε, προστέθηκαν κάποια νέα μέτρα στο Facebook και μπορεί κάποιος να στοχοποιήσει ηλικίες, περιοχές, ακόμα και άτομα που είναι άνεργα, με αποτέλεσμα αυτό να βοηθήσει στο να επικοινωνήσει περισσότερο κάποια μηνύματα.