Του Πάρι Δημητριάδη 

Σπάνια, σοκαριστικά και διαφωτιστικά πλάνα από τον παραλογισμό και την ασχήμια του πολέμου καθώς και «ενδιαφέρουσες» συνεντεύξεις με απλούς πολίτες και πολιτικούς και από τις δύο κοινότητες, δείχνει φοβερή σειρά - ντοκιμαντέρ του βρετανικού Thames TV, που είχε γυριστεί στην Κύπρο το 1974. Ο μάχιμος βρετανός ρεπόρτερ Jonathan Dimbleby (σελέμπριτι σήμερα στο UK είχε κατορθώσει να απαθανατίσει με το crew του σκηνές και στιγμιότυπα, που, τουλάχιστον μέσω του δικού μας, ελληνοκεντρικού αφηγήματος, ποτέ δεν προβλήθηκαν ικανοποιητικά, ούτε και σχολιάστηκαν.

Το βίντεο βρίσκεται αναρτημένο στο YouTube από τον Ιούλη του 2018 και αρχίζει με πλάνα από τη «βόλτα» του τουρκικού στρατού έξω από τις βρετανικές βάσεις της Δεκέλειας, κοντά στην Αμμόχωστο. «Οι διαπραγματεύσεις στη Γενεύη κατέρρευσαν. Οι Τούρκοι θα πάρουν αυτό που θέλουν στην Κύπρο με τη χρήση των όπλων», αναφέρει στο intro του μετά τη χαρακτηριστική μουσική ο Dimbleby.

Αφού καταγράφονται σκηνές μάχης και έντασης με τα πυρά να στοχεύουν ακόμη και εναντίον βρετανικών θέσεων, ο τουρκικός στρατός μπαίνει στο 'τελευταίο οχυρό των Ελλήνων', στην Αμμόχωστο. Αίσθηση προκαλούν στη συνέχεια οι σκηνές της πανηγυρικής υποδοχής Tούρκων στρατιωτών στην εντός των τειχών πόλη. Συγκεκριμένα, κάπου στο 4:25 μεταφερόμαστε στη μεσαιωνική Αμμόχωστο -που λειτουργούσε τότε ως τ/κ θύλακας- όπου μαζεμένοι βρίσκονται απλοί πολίτες, Τουρκοκύπριοι, οι οποίοι υποδέχονται τον τουρκικό στρατό με ευφημισμούς, χειροκροτήματα, χαρές ακόμη και με φιλιά κι αγκαλιές.

Για τους Τούρκους της Κύπρου, αυτοί ήταν οι ήρωες από τη μητέρα πατρίδα που ήρθαν για να τους σώσουν, επισημαίνει στο voice over του ο Dimbleby

«Όλοι έχουν βγει στους δρόμους και κλαίνε. Είναι μια τεράστια και συλλογική ευτυχία, έκσταση και ανακούφιση!» δηλώνει στην κάμερα ο intellectual - look κύριος. «Γνωρίζω πως ο πόλεμος είναι απαίσιο πράγμα για όλους. Σε κανέναν δεν εύχομαι να το ζήσει. Όλοι κάτι χάνουν. Η ελευθερία όμως δεν χαρίζεται. Φοβάμαι πως έπρεπε να γίνει αυτό. Μόνο η Τουρκία μπορούσε να μας σώσει» συμπληρώνει.

Και συνεχίζει το voice over: Έξω από τα μεσαιωνικά τείχη, η πόλη της Αμμοχώστου είναι σιωπηλή. Όλη αυτή η περιοχή ανήκει στους Έλληνες. Για να γλιτώσουν από τα τουρκικά τανκς, μια εβδομάδα πριν, οι κάτοικοί της πανικοβλημένοι την εγκατέλειψαν. Kαμία φωνή δεν ακούγεται, κανένα παιδάκι δεν παίζει, καμία πόρτα δεν ανοιγοκλείνει. Είναι λες και ο κόσμος των Ελλήνων της Κύπρου έχει τελειώσει.

Το ρεπορτάζ μεταφέρεται στη συνέχεια σε προσφυγικούς καταυλισμούς όπου, σε εξαθλιωμένη κατάσταση βρίσκονται ελληνοκύπριοι πρόσφυγες. Εντύπωση προκαλεί στιγμιότυπο με μητέρα, της οποίας ο γιος αγνοείται, και η οποία σε κατάσταση σοκ βρίζει τον βρετανό δημοσιογράφο νομιζόμενη πως είναι Αμερικανός.

«Μισούμε αυτούς τους βάρβαρους ανθρώπους. Τους μισούμε!» δηλώνει στην κάμερα γεωργός πρόσφυγας από χωριό στην Αμμόχωστο. «Οι Τούρκοι είναι οι πιο βάρβαροι ανθρώποι που υπάρχουν στον κόσμο. Καλύτερα να πεθάνουμε από το να ζήσουμε κάτω υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση!» συμπληρώνει νεαρή γυναίκα απαντώντας σε ερώτηση του Jonathan.

Αφού μεσολαβεί μια αρκετά κατατοπιστική για την εποχή συνέντευξη με τον Γλαύκο Κληρίδη, που τις μέρες εκείνες είχε εκτάκτως διοριστεί ως προσωρινός Πρόεδρος, τα πλάνα διακτινίζονται στην άλλη πλευρά του νησιού, σε περιοχή της Πάφου όπου έχει στηθεί ακόμη ένας προσφυγικός καταυλισμός.

Αυτή τη φορά οι πρόσφυγες εδώ όμως δεν είναι Έλληνες. Είναι Τούρκοι που επίσης έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους. Όπως οι Έλληνες πρόσφυγες, έτσι κι αυτοί τίποτα δεν έχουν, αναφέρει ο δημοσιογράφος. Για πρώτη φορά όμως στη ζωή τους έχουν ελπίδα. Μια τουρκική νίκη τους προσφέρει ασφάλεια.

«Έχω δύο σπίτια και αρκετά στρέμματα γης, δεν με ενδιαφέρει όμως. Προτιμώ να ζήσω εκεί που ο τουρκικός στρατός θα μου προσφέρει ασφάλεια» δηλώνει πολίτης στην κάμερα. «Δεν μπορούμε να ζήσουμε με τους Έλληνες, θα βρουν ένα τρόπο να μας σκοτώσουν. Πρέπει να ζήσουμε εκεί που βρίσκεται ο τουρκικός στρατός και θα μας προστατεύσει» σιγοντάρει ακόμη ένας Τουρκοκύπριος.

Το μίσος και ο φόβος έχουν τώρα κυριεύσει την Κύπρο. Μόνο με ένα τρόπο μοιάζουν πια οι Έλληνες και οι Τούρκοι στο νησί. Αμφότεροι ανήκουν σε έθνος προσφύγων, καταλήγει το μάλλον πιο αντικειμενικό ρεπορτάζ που έχω ποτέ δει για το θέμα.