Στην ιστορική συνοικία Lavapies στο κέντρο της Μαδρίτης αρκετοί μόνιμοι κάτοικοι της περιοχής αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Κι αυτό δεν έχει να κάνει πια με ανασφάλεια, ναρκωτικά και βία.

Βρέθηκα τις προάλλες στην περιοχή, αφού εδώ μένει μια παιδική μου φίλη με το αγόρι της. «Με το που θα μπούμε στη γειτονιά μου αμέσως θα αντιληφθείς τη διαφορά» μου είπε την πρώτη φορά που περπατούσαμε από τον κεντρικό σταθμό Atocha προς το σπίτι της η Βερόνικα, που μετακόμισε στη Lavapies μόλις τρεις μήνες πριν.

Αναντίλεκτα το σκηνικό είναι εντελώς διαφορετικό από τη μεγαλοπρεπή και αριστοκρατική αίσθηση που νιώθει κανείς στην πλατεία Sol, για παράδειγμα, που βρίσκεται μόλις ένα με δύο χιλιόμετρα παρακάτω.

«Είναι κάτι σαν τα Εξάρχεια της Μαδρίτης;» ήταν το πρώτο πράγμα που μεταξύ σοβαρού και αστείου σκέφτηκα να ρωτήσω τη Βερόνικα. «Θυμίζει λίγο Εξάρχεια είναι όμως περισσότερο συγυρισμένη και ελεγχόμενη περιοχή», μου απάντησε χωρίς δεύτερη σκέψη.

Η ώρα είναι 7 το απόγευμα και τα τραπεζάκια στα στενά δρομάκια είναι γεμάτα με νέους κυρίως σε ηλικία που απολαμβάνουν τη μπυρίτσα τους κάτω από τον καυτό ήλιο που τέτοια ώρα ακόμη βρίσκεται ψηλά και καίει. Τούτες τις μέρες στη Μαδρίτη έχει φως σχεδόν μέχρι τις 10.

«Μου αρέσει να ζω εδώ γιατί είναι μια ζωντανή περιοχή, γεμάτη μικρά μαγαζάκια με άνθρωπους ευγενικούς. Διατηρείται ο χαρακτήρας της γειτονιάς» μου λέει η Βερόνικα καθώς περνούμε έξω από ένα εικοσιτετράωρο σούπερμάρκετ τύπου αλυσίδα από το οποίο ψωνίζει «μόνο όταν είναι πολύ αργά και δεν έχω άλλη επιλογή, προτιμάμε συνήθως να ψωνίζουμε από τα μικρά μαγαζάκια».

το μεγαλύτερο πρόβλημα για τους κατοίκους της περιοχής έχει γίνει το AirBnB

Το αγόρι της Βερόνικας, Αντόνιο, κατάγεται από μια μικρή πόλη κοντά στη Μαδρίτη. Αποφάσισαν να μετακομίσουν μαζί με τη Βερόνικα στη Lavapies, για να μένουν σε κεντρικό σημείο και να μην αναγκάζονται να χρησιμοποιούν συνέχεια τα μέσα μαζικής μεταφοράς που απαιτούν καθημερινά χρόνο και χρήμα. Διδάκτορας άνθρωπος με ζωηρό ενδιαφέρον στα κοινωνιολογικά και με οξυδέρκεια στη σκέψη μου λέει πως ανέκαθεν η περιοχή είχε ένα αριστερίστικο και λαϊκό χαρακτήρα.

«Από εβραϊκό γκέτο μέχρι συνοικία με ανθρώπους της εργατικής κυρίως τάξης, ανέκαθεν το Lavapies ήταν μια λαϊκή περιοχή. Στις δεκαετίες του 80' και του 90' είχε το όνομα της κακόφημης και επικίνδυνης γειτονιάς που ήταν γεμάτη με εμπόρους ναρκωτικών και μετανάστες. Ήταν μια περιοχή σε παρακμή. Τώρα όμως τα πράγματα αλλάζουν ραγδαία. Πολλοί καλλιτέχνες και τρέντι άνθρωποι έχουν μετακομίσει εδώ και η περιοχή έχει σταδιακά χιπστεροποιηθεί. Πράγμα που έχει και αρνητικό αντίκτυπο, αφού παρατηρείται μια διαδικασία gentrification με πολλούς από τους μόνιμους κατοίκους να μην μπορούν πλέον να συνεχίσουν να πληρώνουν το νοίκι τους. Πλατφόρμες όπως το airnbnb έχουν συντελέσει ώστε να είναι πολύ δύσκολο να νοικιάζεις ένα διαμέρισμα. Είναι λες και μαίνεται μια τρόπον τινά μάχη μεταξύ τουριστών και μόνιμων κατοίκων».

Σ’ ένα στενό όπου δίπλα στις παραδοσιακές θερβεθερίες που υπήρχαν εδώ από παλιά έχουν τώρα ανοίξει πολλά νέα φαγάδικα και καφέ, βρίσκεται και μια ελληνική σουβλακερία. Εδώ δουλεύει η Πατρίθια, μια πολύ ανοιχτόκαρδη και χαμογελαστή κοπέλα, η οποία προθυμοποιήθηκε αμέσως να μας βοηθήσει όταν της είπαμε πως κάνουμε ρεπορτάζ για τη γειτονιά.

Στην παρούσα φάση, το μεγαλύτερο πρόβλημα για τους κατοίκους της περιοχής έχει γίνει το AirBnB, πιστεύει (και) η Πατρίθια.

Γέννημα θρέμμα Μαδριλένια, η Πατρίθια μιλά ελληνικά μιας και ο πρώην της είναι από Ελλάδα. Ο ιδιοκτήτης της σουβλακερίας που την ώρα που την επισκεφθήκαμε απουσίαζε, επίσης είναι Έλληνας.

«Αν ερχόσουν εδώ πριν αρκετά χρόνια τα πράγματα ήταν εντελώς διαφορετικά. Η περιοχή ήταν γεμάτη μετανάστες και ναρκωτικά και είναι αλήθεια πως επικρατούσε ανασφάλεια. Ήταν μια περιοχή κακόφημη. Τώρα αυτό δεν ισχύει και σίγουρα κάτι τέτοιο είναι θετικό. Έχει κάμερες και περισσότερη αστυνομία θεωρείται πολύ ασφαλής περιοχή πια. Καινούρια μαγαζιά ανοίγουν συνεχώς και παντού βλέπεις τουρίστες. Από την άλλη, οι τιμές των ενοικίων έχουν ανεβεί κατακόρυφα και αυτό είναι μεγάλο πρόβλημα για τους ντόπιους που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να συνεχίσουν να τα πληρώνουν».

Μόλις πριν δύο βδομάδες, το μπαρ που βλέπεις στην παρακάτω φωτογραφία ψηφίστηκε σε κοσμικό περιοδικό ως ένα από καλύτερα μπαρ της Μαδρίτης.

Ο Μάριο από τη Χιλή που δουλεύει εδώ μένει στη Lavapies για 12 συνεχόμενα χρόνια. Όπως και οι υπόλοιποι, έτσι κι αυτός, πιστεύει πως οι αλλαγές είναι και θετικές και αρνητικές.

«Αρνητική αλλαγή είναι το ότι δεν υπάρχει τόση ελευθερία όσο παλιά. Τώρα η αστυνομία είναι συνέχεια παντού. Θετικό όμως είναι ότι η περιοχή έχει γίνει μοδάτη και περισσότερο πολυπολιτισμική».

οι αλλαγές είναι καλές για τους τουρίστες και κακές για τους ντόπιους

Ο μετρημένος στη σκέψη και γενικότερα Αντόνιο πιστεύει πως είναι δύσκολο να πει κανείς αν αυτό που συμβαίνει είναι περισσότερο θετικό ή αρνητικό.

«Σίγουρα η περιοχή έχει ζωντανέψει περισσότερο από ποτέ πριν, είναι ασφαλέστερη και παραμένει πολυπολιτισμική. Δεν υπάρχει όμως αμφιβολία πως για τους ανθρώπους που αναγκάζονται να φύγουν λόγω αύξησης των ενοικίων αυτό που συμβαίνει δεν είναι ωραίο. Άσχημο είναι επίσης το ότι η περιοχή χάνει την ταυτότητά της. Θα έλεγα επομένως πως οι αλλαγές είναι καλές για τους τουρίστες και κακές για τους ντόπιους».

*Όπως στα περισσότερα θέματα, έτσι και σ’ αυτό στην Κυπρούλα μας είμαστε σε εντελώς άλλη διάσταση: το πρόβλημα προσωπικά εκτιμώ πως εντοπίζεται στην απουσία των τουριστών από τα ιστορικά κέντρα των πόλεων μας λόγω των all-inclusive resorts και όχι στον υπερπληθυσμό τους. Αν και ίσως πάλι να μιλάμε για δύο διαφορετικές όψεις ενός ίδιου νομίσματος. Ας αναφερθούμε σ' αυτό όμως το θέμα εκτενέστερα μια άλλη φορά.