Γράφει η Κωνσταντίνα Γεωργίου Φωτογραφίες: Μάριος Χαψής

Μπορούσατε να φανταστείτε το 1986, πως η εταιρεία σας, 31 χρόνια μετά, θα είχε αυτή την εξέλιξη; Σίγουρα, όχι. Εγώ ήμουν μαθήτρια ακόμη. Δεν επισκεπτόμουν καν το γραφείο του πατέρα μου. Ούτε να δουλέψω εκεί τα καλοκαίρια. Πήγαινα μόνο για να βγάλω μερικές φωτοτυπίες που ήθελα για το σχολείο (γέλια).

Τα γραφεία τότε, βρίσκονταν εδώ που είμαστε σήμερα; Όχι. Τα αρχικά γραφεία ήταν ιδιόκτητα κι εκεί στεγάζονταν μέχρι πέρσι οι κεντρικές μας αποθήκες, προτού τις πουλήσουμε.

Μεγάλη ευθύνη, πάντως, να αναλάβετε την οικογενειακή επιχείριση, αμέσως μετά τις σπουδές σας. Όταν βρίσκεσαι στην ηλικία των 22 ετών, όπως ήμουν εγώ, δεν συνειδητοποιείς τι αναλαμβάνεις. Σήμερα, κοιτάζοντας πίσω κι εγώ η ίδια αναρωτιέμαι πώς το έκανα. Βέβαια, το μέγεθος της εταιρείας το 1992, ήταν το 1/10, σε σχέση με αυτό που είναι τώρα.

Περάσατε από διάφορα πόστα αρχικά ή μπήκατε κατευθείαν στα βαθιά; Πέρασα από διάφορα πόστα, αλλά επειδή εκείνη την περίοδο είχαμε και την αντιπροσωπεία της «REEBOK» στην Ελλάδα, ο πατέρας μου απουσίαζε ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Έτσι, ήμουν μόνη μου από την αρχή. Όπως ανάφερα προηγουμένως, η εταιρεία ήταν πολύ μικρότερη. Δεν είχε τους 110 υπαλλήλους που εργοδοτεί σήμερα. Υπήρχε ένα άτομο στην αποθήκη, το λογιστήριο κι εγώ ασχολούμουν με τον δειγματισμό, τους πελάτες και τους προμηθευτές. Τους πωλητές χονδρικής, τους προσλάβαμε στη συνέχεια.

Ο πατέρας σας, εξέφρασε ποτέ πόσο περήφανος είναι που αναλάβατε την επιχείρησή του και τη φτάσατε στο σημείο που είναι σήμερα; Λογικά το λέει (γέλια). Μπορεί να μην εκφράστηκε ανοιχτά, αλλά το δείχνει με τον τρόπο του.

Πόσα καταστήματα είχατε στο ξεκίνημά σας, σε σχέση με τα 25 που διατηρείτε σήμερα; Δεν είχαμε καταστήματα, καθώς επικεντρωνόμασταν αποκλειστικά στις χονδρικές πωλήσεις. Τότε, η επιχείριση μας δραστηριοποιείτο και στην πώληση μηχανών ραψίματος σε βιομηχανίες και άλλων εξαρτημάτων. Ένας τομέας που αδράνησε στην πορεία. Όταν ανέλαβα εγώ, το 1992, αποφασίσαμε να τραβήξουμε χωριστούς δρόμους με τους μέχρι τότε συνεταίρους μας. Τους εξαγοράσαμε, κρατώντας την αντιπροσωπεία της «REEBOK» σε Κύπρο και Ελλάδα, μετονομάζοντας την εταιρεία μας σε «AM PAPAKYRIAKOU LTD».

Όταν βρίσκεσαι στην ηλικία των 22 ετών, όπως ήμουν εγώ, δεν συνειδητοποιείς τι αναλαμβάνεις. Σήμερα, κοιτάζοντας πίσω κι εγώ η ίδια αναρωτιέμαι πώς το έκανα. Βέβαια, το μέγεθος της εταιρείας το 1992, ήταν το 1/10 σε σχέση με αυτό που είναι τώρα

Ποιου ήταν η ιδέα να δημιουργηθούν τα καταστήματα λιανικής πώλησης; Όταν αρχίσαμε να έχουμε και άλλες αντιπροσωπείες, πέρα από τη «REEBOK», αντιλήφθηκα πως η κυπριακή αγορά δεν ήταν δομημένη. Οι άνθρωποι που είχαν καταστήματα με αθλητικά είδη, προκειμένου να τα εξοπλίσουν, αγόραζαν brands από τους διάφορους αντιπροσώπους. Έτσι, όταν άρχισαν να αυξάνονται οι εταιρείες που εκπροσωπούσαμε, θεώρησα ότι για να το κάνω σωστά, θα έπρεπε να αναπτύξω το δικό μου δίκτυο, ώστε να βασίζομαι αποκλειστικά στις δικές μου δυνάμεις και να μην εξαρτώμαι από τρίτους. Ο πιο ενδεδειγμένος τρόπος ήταν να στεγάσουμε όλα αυτά τα brands και να σταματήσουμε να περιοριζόμαστε στις χονδρικές πωλήσεις.

Δύσκολη υπόθεση, όμως, να εκπροσωπείτε τόσα γνωστά brands. Πώς καταφέρατε να τους πείσετε να σας εμπιστευτούν, ειδικά τη «REEBOK», μιας και τότε δεν είχατε το σημερινό σας υπόβαθρο; Στην αγορά παλιά -τόσο στην Κύπρο, όσο και στο εξωτερικό- τα πράγματα ήταν πολύ πιο εύκολα. Αρκούσε να είχες ένα καλό προφίλ. Τότε, ο αδελφός μου -που μόλις είχε τελειώσει τις σπουδές του- μαζί με τον πατέρα μου, απέκτησαν την αντιπροσωπεία της «REEBOK», η οποία βέβαια δεν είχε το μέγεθος που έχει σήμερα. Μάλιστα, έναν χρόνο μετά, το 1987, μας έδωσαν και την αντιπροσωπεία στην Ελλάδα. Πιστεύω ότι όταν είσαι επαγγελματίας, σέβεσαι τον εαυτό σου και αυτό που κάνεις, δεν είναι δύσκολο. Το παζάρι είναι μικρό. Είτε έχεις καλό όνομα, είτε κακό, είναι εύκολο να μαθευτεί. Εμείς, σήμερα, είμαστε οι μοναδικοί αντιπρόσωποι της «REEBOK» σε όλη την Ευρώπη. Όταν το 2005 η «REEBOK» εξαγοράστηκε από την «Adidas Group», μαζί εξαγοράστηκαν και όλοι οι αντιπρόσωποι της, συμπεριλαμβανομένου και της Ελλάδας. Επειδή, όμως, θεώρησαν πως εμείς στην Κύπρο κάνουμε καλή δουλειά, συν ότι είναι μικρή η αγορά, μας άφησαν την αντιπροσωπεία της «REEBOK», ενώ όλοι οι υπόλοιποι υπάγονται στην «Adidas Group».

Στη δουλειά σας, απ’ ό,τι αντιλήφθηκα, δεν μετρά μόνο να είσαι σωστός, αλλά να μπορείς να βλέπεις μπροστά και από την εποχή σου. Το να είσαι καλός στη δουλειά σου, επιδέχεται διάφορες ερμηνείες. Διότι μπορεί εγώ να υποστηρίζω ότι είμαι καλή, αλλά να λειτουργώ με τρόπο που δεν είναι κοινώς αποδεκτός. Δυστυχώς, στην Κύπρο δεν ισχύουν τα στάνταρ του εξωτερικού, που κάνουν έναν επαγγελματία να ξεχωρίζει. Εννοείται πως πρέπει να βλέπεις μπροστά. Αυτό που λένε ότι η Κύπρος είναι διαφορετική, δεν ισχύει. Απλώς, η Κύπρος είναι πέντε χρόνια πίσω. Οπότε, παρακολουθώ στενά τη διεθνή αγορά, γιατί ξέρω πως αργότερα θα έρθει και στην Κύπρο μια τάση που επικρατεί στο εξωτερικό. Παράλληλα, χρειάζεται να είσαι και λίγο τυχερός. Το σωστό timing είναι πολύ σημαντικό στις επιχειρήσεις. Προσωπικά, δίνω ιδιαίτερη βαρύτητα και στη διαίσθησή μου. Όταν κάτι δεν μου αρέσει από την αρχή, δεν θα μου αρέσει ποτέ. Έμαθα να εμπιστεύομαι το ένστικτο μου, καθώς σπάνια πέφτει έξω.

Η οικονομική κρίση σε ποιο βαθμό επιβράδυνε την ανάπτυξη της εταιρείας σας; Όντως, η οικονομική κρίση επιβράδυνε την ανάπτυξή μας, σε συνδυασμό με την κάθοδο μιας μεγάλης διεθνούς αλυσίδας αθλητικών ειδών στην Κύπρο. Μια εταιρεία, που λόγω του τεράστιου μεγέθους της για τα κυπριακά δεδομένα, ήταν σε θέση να διαθέσει μεγάλη ποσότητα εμπορεύματος σε εξευτελιστικές τιμές. Και σε μια δύσκολη οικονομική περίοδο, ο κόσμος δεν ενδιαφέρεται τόσο για το τι αγοράζει και υπό ποιες συνθήκες ψωνίζει. Οπότε, γι΄εμάς το «χτύπημα» ήταν διπλό. Το 2013 ήταν μια δύσκολη χρονιά. Το 2014, επίσης, αλλά υπήρξε μια μικρή ανάπτυξη, η οποία συνεχίστηκε και τις επόμενες χρονιές. Φέτος, θα κλείσουμε με τζίρο προ κρίσης.

Πώς τα καταφέρατε; Κοιτάζοντας πίσω, σκέφτομαι πως αν ήξερα πόσο δύσκολα θα ήταν τα πράγματα, μπορεί να μην έβρισκα τη δύναμη να τα καταφέρω. Καταρχήν, μείωσα κατακόρυφα τα έξοδα της εταιρείας. Την επόμενη μέρα κιόλας που άνοιξαν οι τράπεζες μετά το κούρεμα, καθίσαμε από κοινού και βρήκαμε έναν τρόπο για να μην επηρεαστούν οι προμηθευτές μου. Και αυτό ήταν πολύ σημαντικό, διότι δεν μπορείς να μείνεις χωρίς εμπόρευμα. Διαφορετικά, θα κλείσεις. Μείωσα τις παραγγελίες μου, σε συνδυασμό με προσεγμένη ανάπτυξη, καθώς το 2013 ανοίξαμε τρία νέα καταστήματα και άλλα δυο το 2014. Αν σταματήσεις να εξελίσσεσαι, είναι θέμα χρόνου να επέλθει ο μαρασμός. Το 2013 ήταν και η χρονιά που λειτούργησε το ηλεκτρονικό μας κατάστημα. Παράλληλα, μέσα στο ίδιο έτος, ανοίξαμε και το κατάστημά μας στο Mall της Πάφου, που ήταν μια τεράστια απόφαση και επένδυση. Αντί να καθίσουμε να περιμένουμε πότε θα ήταν ευνοϊκές οι συνθήκες, προτιμήσαμε να θέσουμε τις βάσεις και τα αποτελέσματα του 2017 μας δικαιώνουν.

Η αγορά, πλέον, πήρε τα πάνω της; Ναι, αλλά η αγορά πια έχει αλλάξει. Προσαρμοζόμαστε κι εμείς στο πώς αγοράζουμε και στο πώς τοποθετούμε τα προϊόντα μας. Παράλληλα, επικεντρωνόμαστε στην εξυπηρέτηση πελατών. Το νοικοκύρεμα των οικονομικών, ωστόσο, ήρθε και θα μείνει. Τα έξοδα γίνονται για άλλα πράγματα και οι επενδύσεις για άλλα, ώστε να έχουμε τα αποτελέσματα που θέλουμε.

Το σωστό timing είναι πολύ σημαντικό στις επιχειρήσεις. Προσωπικά, δίνω ιδιαίτερη βαρύτητα και στη διαίσθησή μου. Όταν κάτι δεν μου αρέσει από την αρχή, δεν θα μου αρέσει ποτέ. Έμαθα να εμπιστεύομαι το ένστικτο μου, καθώς σπάνια πέφτει έξω

Τετριμμένη ερώτηση, αλλά επειδή οι διακρίσεις ανάμεσα στα δυο φύλα εξακολουθούν να υφίστανται, αισθανθήκατε ποτέ να σας αμφισβητούν, ειδικά στο ξεκίνημά σας; Στο ξεκίνημα, ναι. Θυμάμαι, είχα πάει σ΄ένα meeting και με ρώτησαν: «Ο πατέρας σου πότε θα έρθει;». Και απλώς τούς απάντησα πως δεν θα ερχόταν. Είναι αλήθεια πως τα πράγματα είναι λίγο δύσκολα για τις γυναίκες, αλλά και για όλους τους νέους που βρίσκονται στο ξεκίνημά τους. Σπάνια οι γονείς και γενικότερα οι μεγάλοι, εμπιστεύονται τους νεότερους. Κάθονται πάνω από το κεφάλι τους και αυτό δεν βοηθά καθόλου στην εξέλιξή τους. Δεν μπορείς να είσαι 50 ετών και να είσαι βοηθός του 80χρόνου πατέρα σου, κάτι που έχω δει να ισχύει σε αρκετές εταιρείες. Δεν μπορώ να διανοηθώ ότι θα έφτανα στα 50 μου για να αναπτυχθώ σε επαγγελματικό επίπεδο. Όταν αναλογίζομαι πως ήμουν μόλις 22 χρονών -και αρκετά άμυαλη μπορώ να πω, σε σχέση με σήμερα- και γυναίκα, θα έπρεπε να ήταν δύσκολο. Και όμως. Δεν με επηρέασε καθόλου. Νομίζω πως δεν είχα συναίσθηση της ευθύνης που είχα αναλάβει. «Βουτούσα» στα βαθιά, αδιαφορώντας ποιον είχα απέναντί μου. Μου αρκούσε που εγώ ήμουν σωστή.

Έχω διαβάσει πως τα «Famous Friends» «γεννήθηκαν» ως ιδέα μετά τον ερχομό του γιου σας, Θοδωρή. Ψάχνατε να βρείτε, δηλαδή, παιδικά trendy ρούχα και δεν βρίσκατε; Τον Νοέμβριο του 1999 γεννήθηκε ο γιος μου και το 2000 ανοίξαμε το πρώτο κατάστημα . Αντιλήφθηκα πως δεν υπήρχε στην κυπριακή αγορά ένα κατάστημα με multi brands, όπως είναι τα «Boboli», τα «DKNY», τα «Polo Ralph Lauren» και τα «Lego». Και αυτό ήρθε να προσφέρει το «Famous Friends», που πλέον φιλοξενεί και τη σειρά «Lapin».

Το ότι γίνατε μητέρα, σας βοήθησε να αντιληφθείτε καλύτερα τις ανάγκες μιας μεγάλης μερίδας πελατών σας; Σίγουρα. Μέχρι σήμερα κάποιες ανάγκες των παιδιών μου, όπως δημιουργούνται με το πέρασμα των χρόνων, με κάνουν να τις αντιλαμβάνομαι ακόμη καλύτερα.

Τι ηλικίες έχουν τα παιδιά σας; Τα αγόρια μου είναι 18, 15 και 8 ετών.

Θα θέλατε ο μεγάλος μετά την ολοκλήρωση της στρατιωτικής του θητείας, να αναλάβει την οικογενειακή επιχείριση; Είναι πάρα πολύ νωρίς να μπούμε σ΄αυτό το «παιχνίδι», για το ποιος θα αναλάβει τι. Και τα τρία μου παιδιά, μπορούν να σπουδάσουν ό,τι θέλουν, άσχετα αν ο μεγάλος αποφάσισε να ακολουθήσει ένα course στις επιχειρήσεις. Θεωρώ ότι η αγορά άλλαξε τόσο πολύ, που δεν μπορείς να τελειώσεις τις σπουδές σου και να δουλέψεις αμέσως στην οικογενειακή επιχείριση. Εγώ έκανα και πέντε - δέκα λάθη στο ξεκίνημά μου. Η αγορά, τότε, τα συγχωρούσε. Πλέον, δεν υπάρχει περιθώριο για λάθη. Ο άλλος πρέπει να έρθει και να είναι έτοιμος να αναλάβει κανονικά. Γιατί δεν έχω σκοπό να έρθει ο γιος μου, να κάνω εγώ τη διευθύντρια κι εκείνος τον υποδιευθυντή. Πρώτα, όμως, θα πρέπει να αποφασίσει κατά πόσο θέλει να επιστρέψει στην Κύπρο μετά τις σπουδές του στο εξωτερικό. Μπορεί να θέλει να κάνει κάτι άλλο. Δεν θεωρώ τίποτα ως δεδομένο. Ούτε πιέζω κανέναν να κάνει οτιδήποτε. Ο καθένας πρέπει να κάνει αυτό που θέλει.

Συμφωνώ μαζί σας. Ωστόσο, βαθιά μέσα σας, δεν θέλετε κάποιος από τους τρεις να συνεχίσει το έργο σας; Όχι, για να είμαι ειλικρινής. Νομίζω σε μερικά χρόνια, θα είμαι σε καλύτερη θέση να απαντήσω αυτή την ερώτηση. Δεν πρέπει, όμως, να είναι όνειρο γι΄ έναν γονιό να συνεχίσουν τα παιδιά του την επιχείρησή του. Όνειρό του πρέπει να είναι να κάνουν εκείνο που αγαπούν και πάνω απ’ όλα, να είναι ευτυχισμένα.

Παρόλο που έχετε πει πως δεν είχατε συναίσθηση της ευθύνης όταν αναλάβατε την οικογενειακή επιχείριση, αποδείξατε ότι έχετε ηγετικές ικανότητες. Μια διευθύνουσα σύμβουλος, ποια άλλα προσόντα πρέπει να διαθέτει; Θα μιλήσω για μένα. Εγώ πάντοτε ήμουν ευθύς. Ποτέ δεν έκρυψα την αλήθεια. Δεν θα πω ότι είμαι τίμια, διότι θεωρώ πως η τιμιότητα είναι μια παρεξηγημένη έννοια. Πάντα ήθελα αυτό που κάνω, να το κάνω σωστά. Δεν θα χρησιμοποιήσω τη λέξη τελειομανής, γιατί δεν μου αρέσει ως όρος. Παράλληλα, πρέπει να κάνεις τους άλλους να αισθάνονται ότι αυτό αυτό το οποίο κάνουν είναι σημαντικό και να βάζεις τον εαυτό σου στη θέση τους. Η ομαδικότητα είναι εξαιρετικά σημαντική.

Τα καταστήματά σας, τα επισκέπτεστε; Όχι, όσο συχνά, θα ήθελα. Έχω βάλει ως στόχο να τα επισκέπτομαι πιο συχνά, γιατί και το προσωπικό θέλει να πηγαίνω. Εισπράττει ένα ωραίο feedback από μένα.

Καθημερινά, πόσες ώρες περνάτε στο γραφείο σας; Εξαρτάται από τη χρονική περίοδο. Η δουλειά μας έχει να κάνει με τις εκάστοτε σεζόν. Υπάρχουν μέρες που μπορεί να καθίσω 10 ώρες και άλλες φορές 5. Αυτό που λέω πάντα, είναι: «Αναλόγως του φορτίου που “κουβαλώ”, δεν ξοδεύω πολλές ώρες στο γραφείο». Οπότε, κάτι πρέπει να κάνω σωστά.

Αυτό σημαίνει ότι είστε οργανωτική; Είμαι, καθώς εκτός από το γραφείο, πρέπει να οργανώσω το σπίτι και τα παιδιά. Βλέπεις άλλους στη θέση μου, με μικρότερη σε μέγεθος εταιρεία και χωρίς τις ευθύνες ενός σπιτιού, να μην αναπνέουν. Εγώ δεν αισθάνομαι να «πνίγομαι», παρόλο που ταξιδεύω, τουλάχιστον, μια φορά τον μήνα.

Παρόλο που κάνετε κάτι που αγαπάτε, υπάρχουν φορές που δυσανασχετείτε που στερείστε στιγμές από την προσωπική σας ζωή; Νιώθετε ενοχές όταν δεν μπορείτε να είστε πάντα δίπλα στα παιδιά σας; Το καλό των ταξιδιών μου είναι ότι δεν είναι ποτέ κατά τη διάρκεια του σαββατοκύριακου. Οπότε, τα σαββατοκύριακα είναι αφιερωμένα στην οικογένειά μου. Ποτέ, όμως, δεν έχασα κάτι σημαντικό από την καθημερινότητά των παιδιών μου, εξ ου και δεν αισθάνομαι ενοχές.

Κοιτάζοντας πίσω, σκέφτομαι πως αν ήξερα πόσο δύσκολα θα ήταν τα πράγματα με την οικονομική κρίση, μπορεί να μην έβρισκα τη δύναμη να τα καταφέρω. Καταρχήν, μείωσα κατακόρυφα τα έξοδα της εταιρείας. Μείωσα τις παραγγελίες μου, σε συνδυασμό με προσεγμένη ανάπτυξη. Αν σταματήσεις να εξελίσσεσαι, είναι θέμα χρόνου να επέλθει ο μαρασμός

Ως εταιρεία εκπροσωπείτε το αθλητικό casual ντύσιμο. Είναι αυτό το look που εκφράζει κι εσάς, το οποίο δυστυχώς δεν μπορείτε να «υιοθετήσετε» στη δουλειά σας; Όπως βλέπεις κι εσύ, μια χαρά μπορώ και το «υιοθετώ». Ακόμη και στα επαγγελματικά ταξίδια μου μπορώ να ντύνομαι casual, καθώς όλοι είναι ντυμένα με τα ρούχα του εκάστοτε brand. Οπότε, έχουμε ξεφύγει από το καθιερωμένο business look.

Ο σύζυγός σας ως πρώην επαγγελματίας αθλητής, είναι ο αφανής σύμβουλος όταν επιλέγετε τις νέες συλλογές; Όταν έχω να επιλέξω από τους καταλόγους της «Speedo», σίγουρα, καθώς ήταν επαγγελματίας κολυμβητής. Είναι πολύ σημαντικό, άλλωστε, να λαμβάνεις υπόψη τη γνώμη των αθλητών για τα ρούχα που επιλέγεις.

Είναι αλήθεια πως τα πράγματα είναι λίγο δύσκολα για τις γυναίκες, αλλά και για όλους τους νέους που βρίσκονται στο ξεκίνημά τους. Σπάνια οι γονείς και γενικότερα οι μεγάλοι, εμπιστεύονται τους νεότερους. Κάθονται πάνω από το κεφάλι τους και αυτό δεν βοηθά καθόλου στην εξέλιξή τους. Δεν μπορείς να είσαι 50 ετών και να είσαι βοηθός του 80χρόνου πατέρα σου, κάτι που έχω δει να ισχύει σε αρκετές εταιρείες

Πόση βαρύτητα δίνετε ως εταιρεία στην κοινωνική προσφορά; Συνεργαζόμαστε με την Παιδική Στέγη και ντύνουμε δωρεάν κάποια παιδιά. Γενικότερα, έχουμε μια ευαισθησία σε ό,τι αφορά τα παιδιά, οπότε όταν ακούσουμε κάτι, βοηθάμε όσο περισσότερο μπορούμε.

Τι μάς επιφυλάσσει η «AM PAPAKYRIAKOU LTD» στο άμεσο μέλλον; Σίγουρα, το επόμενο μας βήμα, το οποίο κι εμείς περιμένουμε με ανυπομονησία, είναι το άνοιγμα του νέου Mall, στη Λευκωσία. Θα έχουμε δυο καταστήματα εκεί. Ένα «Famous Sports» κι ένα «Adidas» franchise. Παράλληλα, έχουμε ανακαινίσει κάποια καταστήματα μας σε όλες τις πόλεις, τα οποία μετονομάστηκαν σε «Famous Sports Platinum» και φιλοξενούν τις πιο fashion συλλογές των αθλητικών μας εταιρειών. Επειδή, όμως, η αγορά της Κύπρου είναι πάρα πολύ μικρή, η επέκτασή μας εστιάζει στο ηλεκτρονικό μας κατάστημα . Κάνουμε αποστολές μέχρι την Αμερική και μάλιστα έχουμε πολύ ευχαριστημένους πελάτες!