Τα επενδυτικά ταμεία ή οι οργανισμοί συλλογικών επενδύσεων αποτελούν σημαντικό μέρος της παγκόσμιας αγοράς χρηματοοικονομικών μέσων. Προσελκύουν μεγάλο όγκο επενδύσεων διότι διαθέτουν συγκεκριμένα πλεονεκτήματα, όπως η διασπορά του κινδύνου και η δυνατότητα επένδυσης σε έργα ή χρηματοοικονομικά μέσα που ο επενδυτής από μόνος του (δηλαδή χωρίς τη συμμετοχή του σε Οργανισμό Συλλογικών Επενδύσεων - ΟΣΕ) δε θα είχε πρόσβαση.

Οι επενδύσεις των συγκεκριμένων οργανισμών μπορεί να είναι είτε σε κινητές αξίες όπως μετοχές, ομόλογα, χρηματοπιστωτικές διευκολύνσεις (αγορές δανειακών χαρτοφυλακίων από τραπεζικά ιδρύματα) και παράγωγα ή σε ακίνητα, έργα υποδομής ή ακόμα και σε πολύτιμα μέταλλα ή άλλα αντικείμενα αξίας.

Η Κύπρος διαθέτει σημαντικά πλεονεκτήματα όπως τον χαμηλό εταιρικό φόρο, την απαλλαγή από την παρακράτηση φόρων σε μερίσματα όταν λαμβάνονται από φορολογικούς κατοίκους εξωτερικού και την απαλλαγή από τον φόρο κερδών που προέρχονται από την πώληση χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων όπως μετοχές, ομόλογα και μερίδια (units) ΟΣΕ/επενδυτικών ταμείων.

Οι συγκεκριμένοι οργανισμοί μπορούν να χρησιμοποιηθούν για επενδύσεις στην Κύπρο αλλά και για επενδύσεις μέσω Κύπρου, εφόσον η χώρα μπορεί να δώσει πρόσβαση τόσο στα ταμεία τα ίδια όσο και στους διαχειριστές στην ευρωπαϊκή αγορά κεφαλαίων.

Οι συγκεκριμένοι οργανισμοί αδειοδοτούνται από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και δίνουν τη δυνατότητα άντλησης κεφαλαίων από επενδυτές που δεν είναι κατά κάποιο τρόπο συνδεδεμένοι μεταξύ τους, βάσει των ιδρυτικών εγγράφων και ενημερωτικών δελτίων που εγκρίνονται από τις εποπτικές αρχές.

Ο τομέας των επενδυτικών ταμείων στην Κύπρο βρίσκεται σε σταθερή πορεία ανάπτυξης (σε σχέση και με άλλα χρηματοπιστωτικά κέντρα) και κατάφερε να προσελκύσει το ενδιαφέρον ξένων επενδυτών αλλά και διαχειριστών επενδυτικών ταμείων. Εμπλεκόμενοι φορείς και πολιτεία προχώρησαν σε εκσυγχρονισμό του πλαισίου που διέπει τη λειτουργία των οργανισμών αυτών με σκοπό την περαιτέρω ενίσχυση.

Ο ΟΣΕ μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως εργαλείο απομόχλευσης. Για να γίνει δυνατό αυτό είναι επιβεβλημένη η συνεργασία δανειολήπτη και δανειζόμενου, για την παραχώρηση των διοικητικών μετοχών του ΟΣΕ, όπου η πλειοψηφία αυτών θα ανήκει στην τράπεζα και η μειοψηφία στον ιδιοκτήτη του ακινήτου. Σε περίπτωση που ο δανειολήπτης δε μπορεί να καταβάλει τις δόσεις του τότε το ενυπόθηκο ακίνητο μεταφέρεται σε ΟΣΕ έναντι δεύτερης τάξης μετοχών / μεριδίων, με μόνο δικαίωμα στο κεφάλαιο και μελλοντικά κέρδη που θα προκύψουν από την εκποίηση των ακινήτων. Αυτές παραχωρούνται τόσο στον ιδιοκτήτη του ακινήτου όσο και στην τράπεζα έναντι του δανεισμού, ανάλογα με τη σχέση του τρέχοντος ποσού του δανείου και της αξία της υποθήκης.

Σε περίπτωση που η αξία είναι μικρότερη τότε όλες οι μετοχές / μερίδια άνευ δικαιώματος ψήφου παραχωρούνται στην τράπεζα ενώ σε περίπτωση που η αξία της υποθήκης είναι μεγαλύτερη, το επιπλέον ποσό παραχωρείται ως μετοχές στον ιδιοκτήτη του ακινήτου.

Με αυτό τον τρόπο ο τραπεζικός οργανισμός μετατρέπει ένα μη εξυπηρετούμενο δάνειο σε επένδυση σε ΟΣΕ βελτιώνοντας τον ισολογισμό του και την κεφαλαιακή του βάση και ταυτόχρονα επιτυγχάνει τη σωστή διαχείριση των ακινήτων που ανακτούνται με τη συμβολή του επιχειρηματία – ιδιοκτήτη, λόγω και της εμπειρίας του στον κλάδο. Με αυτή τη ρύθμιση και οι δύο πλευρές έχουν το κίνητρο για τη μεγιστοποίηση των ωφελημάτων από την αξιοποίηση της ακίνητης ιδιοκτησίας, διότι σε περίπτωση όπου το ακίνητο εκποιηθεί σε ποσό μεγαλύτερο του ποσού δανείου και των συσσωρευμένων τόκων, το υπόλοιπο θα επιστραφεί στον ιδιοκτήτη.

Τα νομοσχέδια που κατατέθηκαν και ψηφίστηκαν από τη Βουλή έχουν σκοπό από τη μια να ενισχύσουν το θεσμικό πλαίσιο των ΟΣΕ, διασφαλίζοντας την ανταγωνιστικότητα του και την εφαρμογή των βέλτιστων πρακτικών και από την άλλη, να παρέχουν κίνητρα σε ταμεία και τους διαχειριστές τους να αδειοδοτηθούν και να εγκατασταθούν στην Κύπρο.

Με τις αποφάσεις της Βουλής ρυθμίζεται η σύσταση και λειτουργία των Καταχωρημένων Οργανισμών Εναλλακτικών Επενδύσεων (ΚΟΕΕ), οργανισμών δηλαδή που εποπτεύονται μέσω αδειοδοτημένου διαχειριστή και δεν υπόκεινται σε αδειοδότηση από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Με τη ρύθμιση αυτή, δηλαδή με την «έμμεση αδειοδότηση» μέσω του διαχειριστή, το θεσμικό πλαίσιο στην Κύπρο γίνεται ακόμη πιο ευέλικτο και μειώνει σημαντικά το χρόνο που απαιτείται για την αδειοδότηση και λειτουργία ενός ταμείου. Την ίδια στιγμή ρυθμίζονται θέματα που έχουν να κάνουν με το αρχικό κεφάλαιο των ΟΕΕ, τον διορισμό θεματοφύλακα ανάλογα με τη μορφή του ΟΕΕ και τις δυνατότητες διοίκησης του μέσω του διοικητικού συμβουλίου των οργανισμών, διασφαλίζοντας τα συμφέροντα των επενδυτών.

Σε μια άλλη εξέλιξη έχουν προωθηθεί σημαντικές φορολογικές αλλαγές στα θέματα επενδυτικών ταμείων. Σύμφωνα με τις αλλαγές, η συμμετοχή επενδυτών σε ταμεία δε συνιστά απαραιτήτως μόνιμη εγκατάσταση στην Κύπρο, με αποτέλεσμα τα εισοδήματα προσώπων που αποκτώνται από τις συγκεκριμένες επενδύσεις να φορολογούνται μόνο στη χώρα της φορολογικής τους κατοικίας.

Επιπλέον, προβλέπεται η εισαγωγή ειδικού τρόπου φορολόγησης της μεταβλητής αμοιβής των στελεχών Διαχειριστή Ταμείων (όταν η αμοιβή μεταβάλλεται με βάση την κερδοφορία του οργανισμού), προβλέποντας φορολογία με συντελεστή 8% και με ελάχιστο ποσό καταβλητέου φόρου €10,000 ετησίως. Στόχος της ρύθμισης είναι η προσέλκυση και εγκατάσταση στην Κύπρο διακεκριμένων διαχειριστών ταμείων.

Σημαντική εξέλιξη αποτελεί και η τροποποίηση της νομοθεσίας που αφορά την Έκτακτη Εισφορά για την Άμυνα της Δημοκρατίας, με την κατάργηση του ειδικού συντελεστή φορολόγησης της λογιζόμενης διανομής μερίσματος των συγκεκριμένων οργανισμών, εφόσον πλέον θα υπόκεινται σε ειδική έκτακτη εισφορά για την άμυνα 17% στις περιπτώσεις που οι μέτοχοί τους είναι φορολογικοί κάτοικοι (domicile) της Δημοκρατίας (ο μειωμένος συντελεστής του 3% που χρησιμοποιείτο προηγουμένως αποτελούσε άμεση κρατική ενίσχυση).

Αντώνης Ρούβας, Διοικητικός Σύμβουλος, Συμβουλευτικές Υπηρεσίες, KPMG Limited