Στις 2 Ιουνίου 2017 ψηφίστηκε ο Περί ελεγκτών Νόμος του 2017 (53(i)/2017, νόμος ο οποίος προβλέπει για τους υποχρεωτικούς ελέγχους των ετήσιων και των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων από νόμιμους ελεγκτές και νόμιμα ελεγκτικά γραφεία, καθώς και για συναφή θέματα.

Στον Νόμο προβλέπεται όπως κάθε οντότητα δημόσιου συμφέροντος οφείλει να διαθέτει επιτροπή ελέγχου η οποία πρέπει να:

• Αποτελεί είτε ανεξάρτητη επιτροπή είτε επιτροπή του διοικητικού ή του εποπτικού οργάνου της ελεγχόμενης οντότητας

• Αποτελείται από μη εκτελεστικά μέλη του διοικητικού συμβουλίου και/ή μέλη του εποπτικού οργάνου της ελεγχόμενης οντότητας ή/και μέλη διορισμένα από τη γενική συνέλευση των μετόχων της ελεγχόμενης οντότητας ή, στην περίπτωση οντοτήτων χωρίς μετόχους, από ισοδύναμο όργανο.

Τουλάχιστον ο πρόεδρος της επιτροπής ελέγχου πρέπει να διαθέτει επάρκεια γνώσεων στον τομέα της λογιστικής και/ ή του ελέγχου και, στο σύνολό τους, τα μέλη της πρέπει να διαθέτουν επάρκεια γνώσεων στον τομέα στον οποίο δραστηριοποιείται η ελεγχόμενη οντότητα

• Τα μέλη της επιτροπής ελέγχου πρέπει να είναι (στην πλειονότητά τους) ανεξάρτητα από την ελεγχόμενη οντότητα.

• Ο πρόεδρος της επιτροπής ελέγχου πρέπει να διορίζεται από τα μέλη της ή από το εποπτικό όργανο της ελεγχόμενης οντότητας και οφείλει να είναι ανεξάρτητος από την ελεγχόμενη οντότητα.

Τα καθήκοντα και οι ευθύνες της επιτροπής ελέγχου, μεταξύ άλλων, είναι να:

• Ενημερώνει το διοικητικό ή το εποπτικό όργανο της ελεγχόμενης οντότητας για το αποτέλεσμα του υποχρεωτικού ελέγχου και να επεξηγεί το πώς συνέβαλε ο υποχρεωτικός έλεγχος στην ακεραιότητα της χρηματοοικονομικής πληροφόρησης και ποιος ήταν ο ρόλος της επιτροπής ελέγχου στην εν λόγω διαδικασία

• Παρακολουθεί τη διαδικασία χρηματοοικονομικής πληροφόρησης και να υποβάλλει συστάσεις ή προτάσεις για την εξασφάλιση της ακεραιότητάς της

• Παρακολουθεί την αποτελεσματικότητα των συστημάτων εσωτερικού ελέγχου διασφάλισης της ποιότητας και διαχείρισης κινδύνων της επιχείρησης και, κατά περίπτωση, του τμήματος εσωτερικού ελέγχου της, σε ό,τι αφορά τη χρηματοοικονομική πληροφόρηση της ελεγχόμενης οντότητας, χωρίς να παραβιάζει την ανεξαρτησία της οντότητας αυτής

• Παρακολουθεί τον υποχρεωτικό έλεγχο των ετήσιων και των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων και ιδίως την απόδοσή τους, λαμβάνοντας υπόψη οποιαδήποτε πορίσματα και συμπεράσματα της αρμόδιας αρχής κατά το Άρθρο 26, παράγραφος 6, του Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 537/2014

• Ανασκοπεί και να παρακολουθεί την ανεξαρτησία των νόμιμων ελεγκτών ή των ελεγκτικών γραφείων κατά τα άρθρα 58, 59, 60, 63 και 64 του Νόμου καθώς και το Άρθρο 6 του Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 537/2014 και ιδίως την καταλληλότητα της παροχής συμπληρωματικών υπηρεσιών στην ελεγχόμενη οντότητα κατά το Άρθρο 5 αυτού του Κανονισμού.

Τέλος, η επιτροπή ελέγχου είναι υπεύθυνη για τη διαδικασία επιλογής νόμιμων ελεγκτών ή ελεγκτικών γραφείων και προτείνει τους νόμιμους ελεγκτές ή τα νόμιμα ελεγκτικά γραφεία που διορίζονται κατά το Άρθρο 16 του Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 537/2014, εκτός εάν εφαρμόζεται το Άρθρο 16, παράγραφος 8, αυτού του Κανονισμού.

Αρμόδια αρχή για τον έλεγχο της συμμόρφωσης και την επιβολή διοικητικών κυρώσεων είναι:

• Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, για οντότητες που διέπονται από το κυπριακό δίκαιο των οποίων οι μεταβιβάσιμοι τίτλοι είναι εισηγμένοι προς διαπραγμάτευση σε οργανωμένη ή ρυθμιζόμενη αγορά οποιουδήποτε κράτους μέλους, εξαιρουμένων πιστωτικών ιδρυμάτων, ασφαλιστικών και αντασφαλιστικών επιχειρήσεων

• η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, για οντότητες οι οποίες είναι πιστωτικά ιδρύματα

• ο Έφορος Ασφαλίσεων, για οντότητες οι οποίες είναι ασφαλιστικές ή αντασφαλιστικές επιχειρήσεις.

Λαμβάνοντας υπόψη τις πρόνοιες του Νόμου, εύκολα μπορεί να αντιληφθεί κάποιος ότι θα πρέπει να υπάρχει συνεχής επικοινωνία μεταξύ των επιτρόπων ελέγχου και των εξωτερικών ελεγκτών. Πέραν των καθηκόντων και ευθυνών των επιτροπών ελέγχου, οι εξωτερικοί ελεγκτές έχουν τις δικές τους ευθύνες και καθήκοντα. Πλέον, κατά τη διεξαγωγή των ετήσιων ελέγχων, οι εξωτερικοί ελεγκτές θα πρέπει να ενημερώνουν τις επιτροπές για το πώς σκοπεύουν να διεξάγουν τον έλεγχο, δηλαδή να δίνουν λεπτομέρειες για τις ελεγκτικές διαδικασίες. Οι ελεγκτές θα πρέπει να έχουν συνεχή επικοινωνία με τα μέλη της επιτροπής για τυχόν σημαντικά θέματα που προκύπτουν κατά τη διάρκεια του ελέγχου, ούτως ώστε να λύνονται τα προβλήματα όπως προκύπτουν. Στο τέλος του ελέγχου θα πρέπει να επικοινωνούν τα κύρια ευρήματα τους προς την επιτροπή ελέγχου καθώς και να ενημερώνουν για το είδος της έκθεσης τους που σκοπεύουν να εκδώσουν προς τα μέλη των εταιρειών. Τέλος, οι ελεγκτές θα πρέπει να ενημερώνουν τις επιτροπές για σημαντικές αδυναμίες στις διαδικασίες των ελεγχόμενων οντοτήτων, καθώς και προτεινόμενες λύσεις για επίλυση αυτών των αδυναμιών. Δηλαδή θα πρέπει να παρουσιάζουν υπό μορφή επίσημης έκθεσης σημεία τα οποία χρήζουν βελτίωσης, όπως για παράδειγμα περισσότερες ασφαλιστικές δικλίδες σε θέματα πληρωμών, αγορών, προσφορών, πωλήσεων κτλ.

Πάρης Θεοφάνους, Διοικητικός Σύμβουλος, KPMG Limited