Η δεδουλευμένη βάση αναφοράς αφορά την καταχώρηση της οικονομικής υπόστασης των συναλλαγών όταν αυτές πραγματοποιούνται και όχι όταν λαμβάνει χώρα ο διακανονισμός μετρητών. Πολλές κυβερνήσεις έχουν ήδη υιοθετήσει τη δεδουλευμένη βάση αναφοράς, ενώ πολλές άλλες βρίσκονται στο δρόμο της εφαρμογής.

Λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν για 150 κυβερνήσεις, παραθέτουμε την ανάλυση του τρόπου χρηματοοικονομικής πληροφόρησής τους παρακάτω:

• 37 κυβερνήσεις (25%) προχώρησαν με δεδουλευμένη βάση αναφοράς στις τελευταίες δημοσιευμένες οικονομικές καταστάσεις • 68 κυβερνήσεις (45%) μεταβαίνουν σε δεδουλευμένη βάση αναφοράς ή έχουν ήδη κάποια στοιχεία δεδουλευμένης βάσης αναφοράς στις οικονομικές τους καταστάσεις • 45 κυβερνήσεις (30%) εξακολουθούν να κάνουν πληροφόρηση σε ταμειακή βάση.

Τα πλαίσια πληροφόρησης δεδουλευμένης βάσης αναφοράς αναπτύσσονται με διάφορους τρόπους, πολλοί αξιοποιώντας τα διεθνή πρότυπα. Από τις 37 κυβερνήσεις που προχώρησαν με δεδουλευμένη βάση αναφοράς, 19 (51%) χρησιμοποιούν τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα Δημόσιου Τομέα (IPSAS), με ένα από τους εξής τρεις τρόπους:

• 5 κυβερνήσεις έχουν υιοθετήσει άμεσα τα IPSAS, υλοποιώντας τα χωρίς να μεταβάλλουν οποιαδήποτε από τις πρόνοιες τους • 5 κυβερνήσεις εφαρμόζουν έμμεσα τα IPSAS, υλοποιώντας τα μέσω έγκρισης από εθνική διαδικασία, προσαρμόζοντας για κάθε συγκεκριμένη δικαιοδοτική λειτουργία • 9 κυβερνήσεις χρησιμοποιούν τα IPSAS για να αναπτύξουν τα δικά τους εθνικά πρότυπα, χρησιμοποιώντας τα IPSAS ως πηγή καθοδήγησης.

Τι είναι τα IPSAS;

Το Διεθνές Συμβούλιο Λογιστικών Προτύπων Δημόσιου Τομέα (IPSASB), ένα ανεξάρτητο συμβούλιο καθορισμού προτύπων, αναπτύσσει τα IPSAS, μια σειρά λογιστικής ταμειακής και δεδουλευμένης βάσης προτύπων, που χρησιμοποιούνται από κυβερνήσεις και άλλους φορείς του δημόσιου τομέα σε όλο τον κόσμο, για την ετοιμασία οικονομικών καταστάσεων γενικού σκοπού. Οι χρηματοπιστωτικές και κρατικές χρεωστικές κρίσεις έφεραν στο φως, όσο ποτέ άλλοτε, την ανάγκη καλύτερης χρηματοοικονομικής πληροφόρησης από κυβερνήσεις παγκοσμίως και την ανάγκη βελτίωσης της διαχείρισης των πόρων του δημόσιου τομέα. Το IPSASB έχει καθιερώσει τα IPSAS για τη βελτίωση της ποιότητας, της συνοχής και της διαφάνειας της χρηματοοικονομικής πληροφόρησης του δημόσιου τομέα παγκοσμίως.

Οφέλη από την IPSAS

Βελτιωμένη λογοδοσία και λήψη αποφάσεων

Υιοθέτηση IPSAS δεδουλευμένης βάσης:

• βελτιώνει την ποιότητα της πληροφόρησης γενικών σκοπών από φορείς του δημόσιου τομέα • μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερα ενημερωμένες εκτιμήσεις των αποφάσεων κατανομής πόρων των κυβερνήσεων • συμβάλλει στην αύξηση της διαφάνειας και της λογοδοσίας.

Βελτιωμένη διαχείριση περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

Οι κυβερνήσεις με πληροφόρηση σε ταμειακή βάση δεν λογιστικοποιούν για σημαντικές υποχρεώσεις, όπως συντάξεις, καθώς και για ακίνητα ή εγκαταστάσεις και εξοπλισμό, όπως η ανάπτυξη υποδομών. Η υιοθέτηση της δεδουλευμένης βάσης αναφοράς θα βελτιώσει τη δημοσιονομική διαχείριση και θα δώσει μια πληρέστερη και ακριβέστερη εικόνα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων.

Βελτιωμένη ακρίβεια στην απόδοση εσόδων και εξόδων

Τα πρότυπα δεδουλευμένης βάσης παρέχουν μια πλήρη και αξιόπιστη εικόνα της χρηματοοικονομικής και οικονομικής κατάστασης και απόδοσης της κυβέρνησης.

Κατάσταση ανά ήπειρο

Οι περιφέρειες που αναμένεται να παρουσιάσουν τις μεγαλύτερες αυξήσεις στην υιοθέτηση δεδουλευμένης βάσης αναφοράς έως το 2023 περιλαμβάνουν:

• Λατινική Αμερική και Καραϊβική: 21 χώρες (5 επί του παρόντος) • Αφρική: 19 χώρες (2 επί του παρόντος) • Ασία: 21 χώρες (6 επί του παρόντος) • Ευρώπη: 24 χώρες κατά τα επόμενα πέντε χρόνια.

Κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας

Η Κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας τηρεί λογαριασμούς και ετοιμάζει οικονομικές καταστάσεις χρησιμοποιώντας την ταμειακή βάση της λογιστικής, με ορισμένες τροποποιήσεις σε ό,τι αφορά τις χρηματοοικονομικές υποχρεώσεις υπό μορφή ομολόγων και εγγυήσεων. Το Γενικό Λογιστήριο της Κυπριακής Δημοκρατίας (Γενικό Λογιστήριο) είναι υπεύθυνο για την εκτέλεση όλων των λογιστικών δραστηριοτήτων της κεντρικής κυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένης της ετοιμασίας των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων.

Το Γενικό Λογιστήριο κατά το 2016 προετοίμασε και υιοθέτησε ένα σχέδιο δράσης και ένα οδικό χάρτη για τη μετάβαση από την τροποποιημένη λογιστική σε ταμειακή βάση σε δεδουλευμένη βάση αναφοράς. Με βάση τους αρχικούς σχεδιασμούς, αν ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα, αναμένεται ότι η κυβέρνηση θα ετοιμάσει τον πρώτο αρχικό ισολογισμό την 1η Ιανουαρίου 2020 και τις πρώτες ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις που θα συμμορφώνονται με τα IPSAS για το έτος που θα λήξει στις 31 Δεκεμβρίου 2021.

Το Γενικό Λογιστήριο ανέθεσε στον ελεγκτικό οίκο KPMG Limited Κύπρου στις 16 Νοεμβρίου 2017 να συνδράμει στην παροχή εκπαιδευτικών υπηρεσιών στην κυβέρνηση για την κατανόηση των IPSAS και του πλαισίου λογιστικής του δημόσιου τομέα. Οι εκπαιδευτικές συνεδρίες των IPSAS ξεκίνησαν το Μάρτιο του 2018 και ολοκληρώθηκαν τον Απρίλιο του 2019.

Στην Κύπρο, η κυβέρνηση βρίσκεται στα πρώτα στάδια της προσπάθειας της για μετάβαση από την ταμειακή λογιστική στη λογιστική δεδουλευμένης βάσης για την ετοιμασία των οικονομικών της καταστάσεων. Η μετάβαση αυτή πιθανότατα θα πραγματοποιηθεί σύμφωνα με τις σχετικές πρόνοιες των IPSAS, καθώς η διαδικασία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την έκδοση των Ευρωπαϊκών Λογιστικών Προτύπων Δημόσιου Τομέα (EPSAS) αναμένεται να καθυστερήσει. Ο στόχος είναι να ολοκληρωθεί η μετάβαση σε επίπεδο κεντρικής κυβέρνησης μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, ενώ η ευρύτερη κυβέρνηση και άλλοι φορείς του δημόσιου τομέα αναμένεται να ακολουθήσουν.

Πέρα από τα προαναφερθέντα οφέλη, η μελλοντική εφαρμογή των IPSAS τόσο από την κεντρική όσο και από την ευρύτερη κυβέρνηση, και συνεπώς η ύπαρξη ομοιόμορφων λογιστικών αρχών, θα επιτρέψει την ετοιμασία ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων, κάτι που θα μπορούσε επίσης να φανεί χρήσιμο στην άντληση μελλοντικών κεφαλαίων στον δημόσιο τομέα.

Μιχάλης Λαρδής, Senior Manager, KPMG Limited