Το Brexit, η μείωση των αφίξεων από την Γερμανία (μετά και το κλείσιμο συγκεκριμένης αεροπορικής εταιρείας) και το γεγονός ότι δεν έγινε κατορθωτή η ενίσχυση της αεροπορικής συνδεσιμότητας της χώρας με άλλους προορισμούς, ενισχύει τις ανησυχίες.

Παρά το γεγονός ότι τα στατιστικά που αφορούν τον τομέα του τουρισμού τα τελευταία χρόνια ήταν ιδιαίτερα θεαματικά (με τις αφίξεις να παρουσιάζουν σημαντική αύξηση και τη συνεισφορά του τομέα στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της χώρας να παραμένει σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα), οι αριθμοί για την τρέχουσα περίοδο δεν είναι ικανοποιητικοί για τους φορείς του τομέα, με το στοίχημα πλέον να είναι η διατήρηση του ίδιου αριθμού αφίξεων όπως το 2018.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο τουρισμός ήταν ένας από τους τομείς που άντεξε στην κρίση και μαζί με τις επαγγελματικές υπηρεσίες και τη ναυτιλία αποτέλεσαν, ίσως, τους σημαντικότερους πυλώνες αναχαίτισης της ύφεσης.

Η γενικότερη εκτίμηση είναι πως η μεταβλητότητα που υπάρχει αυτή τη στιγμή στη διεθνή οικονομία και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη, σε συνδυασμό με την στάση αναμονής που διατηρούν όλοι σε σχέση με την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, περιορίζει τη διάθεση για επιπλέον ταξίδια. Επιπλέον, η προσέλκυση νέων οργανωτών ταξιδιών και αεροπορικών εταιρειών γίνεται πιο δύσκολη, ενώ η σταδιακή ενίσχυση άλλων ανταγωνιστικών αγορών δυσχεραίνει τις προσπάθειες ενίσχυσης του τουριστικού προϊόντος.

Αν κάποιος μελετήσει τον αριθμό των νέων αφίξεων των τουριστών ανά μήνα, μπορεί να επισημάνει εύκολα την εποχικότητα του τομέα του τουρισμού. Η μεγαλύτερη πρόκληση, εκτός από τη διατήρηση των «κεκτημένων» της καλοκαιρινής περιόδου, είναι ο εμπλουτισμός του τουριστικού προϊόντος με στόχο τον περιορισμό της εποχικότητας. Σημειώνεται ότι το φαινόμενο της εποχικότητας οδηγεί στην αναστολή των εργασιών ξενοδοχειακών μονάδων με όλα τα συνεπακόλουθα, όπως για παράδειγμα η αδρανοποίηση του προσωπικού για μεγάλο χρονικό διάστημα, η επιβάρυνση των κρατικών ταμείων και η αύξηση των εξόδων συντήρησης.

Η δημιουργία μαρίνων, γηπέδων γκολφ, καθώς και η αδειοδότηση του καζίνο-θερέτρου αναμένεται να ενισχύσουν την προσπάθεια αντιμετώπισης του φαινόμενου της εποχικότητας. Επιπλέον, είναι σημαντικό να ενισχυθεί η αεροπορική συνδεσιμότητα του νησιού με νέες αγορές που διαθέτουν «εξαγωγικό τουρισμό» και η χώρα να μπει πιο δυναμικά στον τομέα της κρουαζιέρας. Ένα παράδειγμα είναι η συμπερίληψη της Κύπρου σε προορισμούς όπου δένουν κρουαζιερόπλοια και τα οποία διεξάγουν εκδρομές στην περιοχή της Μεσογείου.

Θα πρέπει να επισημανθεί ότι η ποσοστιαία αύξηση των εσόδων από τον τουρισμό είναι αρκετά χαμηλότερη από την ποσοστιαία αύξηση των αφίξεων τουριστών, κάτι το οποίο καταδεικνύει ότι υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης στην ποιότητα του τουρισμού που προσελκύει η Κύπρος.

Πέραν των τουριστικών μονάδων, στην προσπάθεια ενίσχυσης του τομέα, είναι σημαντικό να υπάρξει δημιουργία υποδομών εξυπηρέτησης των επισκεπτών, όπως για παράδειγμα βελτίωση του οδικού δικτύου, εύκολη πρόσβαση σε τουριστικούς χώρους και εύκολη πρόσβαση σε δημόσιες συγκοινωνίες και υπηρεσίες διαδικτύου.

Φυσικά, αυτό συνδέεται άμεσα με τις υπηρεσίες και το κόστος που προσφέρουν άλλοι ανταγωνιστικοί προορισμοί. Για παράδειγμα, σημαντικές μεταβολές στις ισοτιμίες ξένων συναλλαγμάτων, όπως αυτή του ευρώ και της στερλίνας, ήδη επηρεάζουν την ανταγωνιστικότητα του τουριστικού προϊόντος.

Σημαντική παράμετρος για την ενίσχυση του τομέα αποτελεί η ανάπτυξη άλλων μορφών τουρισμού όπως ο ιατρικός, ο αθλητικός, ο συνεδριακός ή ο θρησκευτικός. Παρ’ όλο που υπήρξαν πρωτοβουλίες για δημιουργία στην Κύπρο εγκαταστάσεων ιατρικής θεραπείας συγκεκριμένων ασθενειών, φροντίδας ατόμων τρίτης ηλικίας και αισθητικής ιατρικής, ακόμη βρίσκονται σε αρχικά στάδια, χωρίς την υλοποίηση σημαντικών έργων προς αυτή την κατεύθυνση.

Είναι σημαντικό να λαμβάνονται πρωτοβουλίες για την προσέλκυση αθλητικών ομάδων με σκοπό την προετοιμασία τους στην Κύπρο και για την προώθηση της Κύπρου ως χώρου διεξαγωγής συνεδρίων. Πρέπει να υπάρχει πάντοτε ολοκληρωμένος σχεδιασμός για τον τομέα. Όλες οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού θα πρέπει να ενσωματωθούν σε ένα ολοκληρωμένο στρατηγικό σχέδιο, μέσα στο οποίο θα περιγράφονται συγκεκριμένοι στόχοι και ενέργειες.

Ο τουρισμός αποτελεί έναν από τους βασικούς αιμοδότες του ΑΕΠ της χώρας και είναι σημαντικό να διατηρήσει την ανταγωνιστικότητα του τόσο σε ό,τι αφορά τις τιμές των υπηρεσιών που προσφέρονται, όσο και την ποιότητα τους.

Κωνσταντίνος Καλλής, Διοικητικός Σύμβουλος, KPMG Limited, 22 209 000, [email protected]

Photo: Engin Akyurt /Pexels