Τον Ιούλιο του 2017 ψηφίστηκε ο περί Σωματείων και Ιδρυμάτων και για Άλλα Συναφή Θέματα Νόμος του 2017 (Νόμος Ν104(1)/2017). Καταργήθηκε ο περί Εγγραφής Λεσχών Νόμος και αντικαταστάθηκε ο μέχρι πρότινος ισχύων περί Σωματείων και Ιδρυμάτων Νόμος. Ο καινούργιος νόμος εκσυγχρονίζει και ρυθμίζει τη γενική λειτουργία σωματείων, ιδρυμάτων ομοσπονδιών ή/και ενώσεων με βάση τη διεθνή κουλτούρα που έχει καλλιεργηθεί στον τομέα.

Ποιες είναι οι αναγκαίες αναπροσαρμογές που πρέπει να γίνουν και με ποιο τρόπο θα γίνουν, είναι ζήτημα που απασχολεί ακόμα και σήμερα μεγάλο αριθμό εμπλεκομένων, μετά από σχεδόν ένα χρόνο δημοσίευσης του Νόμου. Η απάντηση προϋποθέτει την καλή μελέτη του νέου Νόμου και την εξέταση των υφιστάμενων καταστατικών των ιδρυμάτων, σωματείων και λεσχών, ώστε εκεί όπου χρειάζονται διαβήματα (για παράδειγμα οι λέσχες θα πρέπει να «μετατραπούν» νομικά σε σωματεία), αυτά να γίνουν εντός της δοθείσας προθεσμίας (μέχρι την 13.07.2018) που πλησιάζει και αξίζει να σημειωθεί ότι έχει τύχει σύντμησης, σε σχέση με ό,τι συζητούνταν αρχικά.

Οι ενώσεις ή σύνολα όπου δίνει δυνατότητα απόκτησης νομικής προσωπικότητας ο νέος Νόμος είναι οι εξής:

Ίδρυμα = σύνολο περιουσίας που προορίζεται για την εξυπηρέτηση ορισμένου μη κερδοσκοπικού σκοπού και για τη σύσταση του η αφιερούμενη περιουσία δε δύναται να είναι αξίας μικρότερης των €1.000.

Σωματείο = οργανωμένη ένωση αποτελούμενη από τουλάχιστον 20 πρόσωπα (ως και πριν τον νέο Νόμο), με σκοπό την επίτευξη μη κερδοσκοπικού σκοπού και δεν περιλαμβάνει πολιτικά κόμματα ή συνδικαλιστικές οργανώσεις.

Ομοσπονδία/ένωση = συνεργασία τουλάχιστον 3 σωματείων, ιδρυμάτων, μη κερδοσκοπικών εταιρειών ή άλλων παρεμφερών μη κερδοσκοπικών νομικών οντοτήτων, με κοινούς σκοπούς.

Με αυτά τα δεδομένα δεν υφίσταται, πλέον, η «Λέσχη», που με βάση τον περί εγγραφής Λεσχών Νόμο, Κεφ. 112 ήταν η έvωση τoυλάχιστov 20 πρoσώπωv πoυ εvώvovται για σκoπoύς κoιvωvικώv σχέσεωv ή αμoιβαίας ψυχαγωγίας και άvεσης ή για oπoιoδήπoτε άλλo vόμιμo σκoπό μη κερδoσκoπικό. «Μη κερδοσκοπικός σκοπός» νοείται η μη διανομή οποιωνδήποτε κερδών που προκύπτουν από τις δραστηριότητες σε μέλη, ιδρυτές, διοίκηση ή αξιωματούχους, αλλά η χρήση τους για τη συνέχιση και επίτευξη των σκοπών της ένωσης.

Ο νόμος επηρεάζει εκατοντάδες λέσχες, σωματεία και ιδρύματα. Για την εφαρμογή του απαιτούνται τροποποιήσεις του καταστατικού όλων των σωματείων και ιδρυμάτων, ομοσπονδιών ή/και ενώσεων. Το καταστατικό πρέπει να συμπεριλαμβάνει όλα τα στοιχεία/πληροφορίες που απαιτούνται με βάση το Άρθρο 8 του Νόμου Ν104 (1) /2017. Σε περίπτωση μη υποβολής εντός της καθορισμένης προθεσμίας νέου καταστατικού που να συνάδει με τις πρόνοιες του Νόμου, οι λέσχες, σωματεία και ιδρύματα θα παύσουν να θεωρούνται εγγεγραμμένες. Μεταξύ άλλων, η νέα μορφή καταστατικού πρέπει να προσδιορίζει και να συμπεριλαμβάνει τα ακόλουθα:

• τους οικονομικούς πόρους
• τον τρόπο ελέγχου των λογαριασμών, τηρουμένης της αρχής της διαφάνειας
• τους όρους εισδοχής, αποχώρησης και αποβολής των μελών, καθώς και τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των μελών
• τους όρους τροποποίησης του καταστατικού.

Μεταξύ των αλλαγών, τα μέλη των διοικητικών συμβουλίων σωματείων, ιδρυμάτων, ομοσπονδιών ή/και ενώσεων έχουν την υποχρέωση να τηρούν λογιστικά βιβλία, στα οποία θα καταχωρούνται όλες οι πράξεις των δοσοληψιών. Με το τέλος κάθε οικονομικού έτους θα αναμένεται να είναι καταρτισμένοι οι ακόλουθοι λογαριασμοί:

(α) του ακαθάριστου εισοδήματος κατά τη διάρκεια του οικονομικού έτους (β) του πιστωτικού υπολοίπου κατά την έναρξη του οικονομικού έτους και όλων των χρημάτων που έχουν εισπραχθεί για λογαριασμό του σωματείου/ιδρύματος κατά τη διάρκεια αυτού (γ) όλων των χρηματικών ποσών που οφείλονται από αυτά ή που τους οφείλονται και των πληρωμών που διενεργήθηκαν κατά τη διάρκεια του ίδιου οικονομικού έτους.

Οι λογαριασμοί των σωματείων, ιδρυμάτων, ομοσπονδιών ή/και ενώσεων πρέπει να ελέγχονται από εγκεκριμένο ελεγκτή, με ιδία έξοδα. Υπάρχει απαλλαγή από την ετοιμασία λογαριασμών ελεγμένων από εγκεκριμένο ελεγκτή σε περίπτωση που τα ετήσια έσοδα ενός σωματείου, ιδρύματος, ομοσπονδίας ή/και ένωσης δεν υπερβαίνουν τις σαράντα χιλιάδες ευρώ. Τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου του σωματείου ιδρύματος, ομοσπονδίας ή/και ένωσης έχουν την υποχρέωση να διαβιβάζουν στον Έφορο, το αργότερο εντός εφτά μηνών από τη λήξη του οικονομικού έτους, τους λογαριασμούς και την σχετική έκθεση του εγκεκριμένου ελεγκτή.

Το πνεύμα του Νόμου γενικότερα επιχειρεί μια προσπάθεια ομαλής μετάβασης στο νέο πλαίσιο χωρίς να προκύπτει νομικό κενό. Νοείται πως δεν παύει η νομική προσωπικότητα των συνόλων που είχε δοθεί με βάση τους καταργηθέντες νόμους από τη μια στιγμή στην άλλη. Οι λέσχες, για παράδειγμα, μπορούν να ονομάζονται έτσι ακόμα και μετά τη λήξη της περιόδου, εάν εκπληρώσουν τους όρους που καθορίζονται στον Νόμο. Απλά χρειάζεται να προσαρμόσουν τον τρόπο ύπαρξης, σύνθεσης και λειτουργίας τους στις συνθήκες του σωματείου, ώστε να αποκτήσουν τον απαιτούμενο κοινό και εκσυγχρονισμένο εποπτικό έλεγχο που απαιτεί ο Νόμος, χωρίς να τίθενται σε κίνδυνο οι ήδη υφιστάμενοι σκοποί τους.

Το νέο, σύνθετο νομοθετικό πλαίσιο δημιουργεί αναταράξεις και μερικές φορές ακόμη και προστριβές. Διάφοροι κύκλοι εγείρουν ζήτημα συνταγματικότητας (αν και το ενδεχόμενο αυτό συγκεντρώνει ελάχιστες πιθανότητες κατά τη γνώμη μου), με αναφορά στην αλλαγή του νομικού καθεστώτος των λεσχών και την συμπερίληψή τους σε καθεστώς «εξωτερικού» οικονομικού ελέγχου ή άλλως πώς (εάν θεωρηθεί ως νομοθετική παρέμβαση στο δικαίωμα στην ιδιοκτησία των λεσχών ή ατομικά των μελών τους) ή από την επιβαλλόμενη μορφή συγκεκριμένου τρόπου συνεταιρισμού για την εξακολούθηση της νομικής ύπαρξης (που μπορεί να απολήγει σε επηρεασμό του δικαιώματος του ελευθέρως συνεταιρίζεσθαι).

Ναρέκ Ταβιτιάν, Senior Associate, KPMG Limited