Θα προλογίσω την συζήτησή μας σημειώνοντας ότι μ’ αρέσει πολύ η δουλειά σου.  

(Γέλια) Σ’ ευχαριστώ. Απ’ τις γραφικές τέχνες οδηγήθηκα στην τέχνη στον δημόσιο χώρο κι έχει ενδιαφέρον πως αντιλαμβάνεται ο καθένας τα έργα αυτά. Είναι ταξιδιάρικη δουλειά. 

Μεταφορικά; 

Και κυριολεκτικά. Σ’ ένα απ’ τα πρόσφατά μου ταξίδια στο Μεξικό, καθώς μελετούσα καλλιτεχνικά τα θέματα που αφορούν σε κοινωνικές ταυτότητες, πέρασα απ’ την πόλη του Μεξικού, την Οαχάκα, την Τσιάπας. Τα θέματα της Κύπρου, τα οποία με απασχολούν σε προσωπικό επίπεδο, με οδηγούν σε διάφορους τόπους που αντιμετωπίζουν προβλήματα. Πιο πριν, για παράδειγμα, είχα επισκεφτεί τους Έλληνες της Κάτω Ιταλίας, σε κοινότητες της Καλάβριας και της Πούλιας. 

Ποιο ήταν το πλάνο σου για τη φετινή χρονιά;  

Φέτος ήμουν έτοιμος να παρουσιάσω το πρότζεκτ πάνω στο οποίο δούλεψα στο Μεξικό. Θα προχωρούσα με έκθεση στη Ρώμη κι έπειτα στη Λευκωσία, κάτι που δεν έγινε, βεβαίως. Παράλληλα προετοιμαζόμουν για τα εργαστήρια του προγράμματος Imagine, όπου εργάζομαι ως στένσιλ instructor, δούλευα πάνω στις κυανοτυπίες και τις εικονογραφιες μου, γενικότερα έτρεχαν διάφορα για το 2020. 

Πότε άκουσες για πρώτη φορά τη λέξη “κορωνοϊός”; 

Παρακολουθούσαμε ειδήσεις στο σπίτι, ενημερωθήκαμε για την Κίνα και το σχολιάζαμε χωρίς να πολυκαταλαβαίνουμε τι είναι όλο αυτό. Νομίζω δεν δώσαμε κιόλας σημασία αρχικά, όπως η πλειονότητα του κόσμου πιστεύω. Έμοιαζε κάτι πολύ μακρινό, δεν ξέρω. Νομίζω ήταν η κατάσταση στο Μιλάνο που με θορύβησε λίγο περισσότερο, ίσως γιατί είχα ήδη κλείσει το εισιτήριό μου για ένα πρότζεκτ που θα συμμετείχα στην Βαλένθια. 

Και το οποίο δεν ακύρωσες; 

Όχι, γιατί τον Φεβρουάριο που προηγήθηκε όλες οι συζητήσεις που κάναμε ήταν μεταξύ σοβαρού και αστείου. Κανείς δεν περίμενε αυτό που ακολούθησε. Με την παρέα μου κάναμε και χιούμορ, ότι θα μας κλειδώσουν στα σπίτια μας, θα λείψουν τα τρόφιμα και θα βοηθάμε ο ένας τον άλλο. Η οικογένειά μου, όταν συναντηθήκαμε την Καθαρά Δευτέρα, μου πρότεινε να το ξανασκεφτώ το ταξίδι αλλά ήταν μία περίοδος που κανείς δεν υπολόγιζε αυτό που θα ερχόταν. Ήμουν δεσμευμένος και με το Youth Exchange Project στο οποίο θα λάμβανα μέρος, ένιωθα και μία άνεση με τη χώρα αφού έζησα εκεί και διατηρώ ακόμα φιλίες. 

Πότε έφυγες για Ισπανία; 

Στις 3 Μαρτίου. Έκανα στάση πρώτα στη Βαρκελώνη, στα μίντια λίγα πράγματα ακούγονταν εκείνο το διάστημα και ο κόσμος τόσο στο αεροδρόμιο όσο και στη πόλη κινούνταν κανονικά. Έπειτα έφτασα στην Βαλένθια, που ήταν και ο προορισμός μου, για να δημιουργήσω ένα upcycling mural project. Τις πρώτες μέρες κάναμε τα έργα μας, άρχισε η προετοιμασία του φεστιβάλ Las Fallas και ήδη έτρεχαν αρκετά δρώμενα. Απ’ τις 8 Μαρτίου, όταν είχα να πάω για ένα καλλιτεχνικό πρότζεκτ σε άλλη πόλη, έχω μία φωτογραφία που μαρτυρά τις χιλιάδες κόσμου που κυκλοφορούσε στην περιοχή, στον σταθμό… 

Είχες ενημέρωση απ’ τις ειδήσεις πως προχωρούσε η κατάσταση; 

Ναι αλλά, ακόμη και τότε, δεν ήταν ακριβώς ξεκάθαρο το τι συνέβαινε. Λεγόταν ότι κυκλοφορεί ένας ιός, να είμαστε προσεκτικοί αλλά τίποτα παραπάνω. Παρόλα αυτά είχε περάσει απ’ το μυαλό μου, εκείνο το πρώτο δεκαήμερο του Μάρτη, ότι αν αυτό είναι κάτι μεγάλο εγώ ήμουν ήδη εκτεθειμένος. Είχα αλλάξει αεροδρόμια, μπήκα σε τρένα, βρισκόμουν σε ένα χώρο με χιλιάδες ανθρώπους. Πανικός ωστόσο δεν υπήρχε εκείνες τις μέρες, μόνο για τις ευπαθείς ομάδες κάποιες συστάσεις και τίποτα παραπάνω από τα ισπανόφωνα μίντια. 

Η σκηνή ενός ανθρώπου να φτερνίζεται στο αεροδρόμιο και όλοι να κοιτάνε προς το μέρος του ήταν μία εικόνα που μου αποτυπώθηκε

Πότε αντιλήφθηκες ότι κάτι πάει στραβά; 

Καθώς εργαζόμουν πάνω σε ένα mural για το πρότζεκτ και αρκετά δρώμενα είχαν ήδη ολοκληρωθεί, μάς ανακοινώνεται ότι το φεστιβάλ ακυρώνεται. Εκεί παγώσαμε όλοι και νιώσαμε το γενικότερο κλίμα να αλλάζει. Οι θεωρίες συνομωσίας άρχισαν να φουντώνουν, στα μίντια αυξήθηκαν οι ειδήσεις που αφορούσαν στο ιό αυτό. Ο πανικός πήρε μέρες να κορυφωθεί εκεί που βρισκόμουν, θα έλεγα γύρω στις 12 Μαρτίου. 

Για πότε είχες προγραμματισμένη την επιστροφή σου στην Κύπρο;

Για τις 14 του μήνα. Δυο μέρες πριν φύγω από την Ισπανία άρχισα να προβληματίζομαι. Είχα στάση στο Βουκουρέστι και μετά Λάρνακα, οι δικοί μου με ενημέρωναν από Κύπρο ότι τα πράγματα σοβάρεψαν, είδα τις πτήσεις άλλων φίλων και καλλιτεχνών να ακυρώνονται και να μην μπορούν να πάνε στις χώρες τους. Στο αεροδρόμιο της Βαλένθια παρατήρησα μία αναταραχή...

Δηλαδή; 

Κοίτα, ίσως και λόγω της δουλειάς μου, έχω την τάση να διαβάζω τις εικόνες που έχω απέναντί μου κάπως πιο έντονα. Όταν είδα στα γκισέ ουρές από ομοεθνείς της κάθε εταιρείας να περιμένουν, δηλαδή έβλεπες ένα εθνικό διαχωρισμό, λάμβανα το μήνυμα ότι κάπως έπρεπε όλοι να επιστρέψουμε στα σπίτια μας. Όταν μπήκα με τους Ρουμάνους στο αεροπλάνο σκεφτόμουν πως αυτοί πάνε στο σπίτι τους και εγώ έχω πρώτα να κάνω στάση απ’ το Βουκουρέστι για να φτάσω στο δικό μου σπίτι. 

Είχες άγχος δηλαδή.   

Υποψίες είχα. Στο αεροπλάνο είχα νιώσει κάποιες ενοχλήσεις αλλά δεν ήταν κάτι πέραν των συνηθισμένων. Έχω χρόνια ιγμορίτιδα οπότε στα ταξίδια μου συνηθίζω να έχω ενοχλήσεις. Είπα να μην αγχωθώ παρόλο που στο πίσω μέρος του μυαλό μου σκεφτόμουν πως ότι κι αν ήταν αυτό, εγώ είχα εκτεθεί σε τόσο κόσμο εκεί που ήμουν. Φτάνω Βουκουρέστι, κοιτώ τον πίνακα, βλέπω πτήσεις να ακυρώνονται, καρφώνω το βλέμμα στην Λάρνακα, κοιτώ γύρω μου όλο και περισσότερο κόσμο να κυκλοφορεί με μάσκες. Η σκηνή ενός ανθρώπου να φτερνίζεται στο αεροδρόμιο και όλοι να κοιτάνε προς το μέρος του ήταν μία εικόνα που μου αποτυπώθηκε, σάμπως και με προετοίμαζε για την εξέλιξη της κατάστασης που θα αντιμετωπίζαμε. 

Πως ήταν η κατάσταση στο αεροδρόμιο Λάρνακας; 

Κοίτα, η αλήθεια είναι πως έτσι όπως έτρεχαν τα πράγματα, με τις πληροφορίες να αλλάζουν συνεχώς, ανέμενα ότι στην Λάρνακα θα μας γινόταν κάποιος έλεγχος. Τίποτα. Ζητούσαν μόνο απ’ όσους έρχονταν από Ιταλία, Κίνα και Ιράν, αν δεν λανθάνομαι, να περάσουν απ’ το ιατρείο. Δεν ήταν κάτι υποχρεωτικό όμως. Τελοσπάντων, όλες οι πληροφορίες που άλλαζαν συνεχώς με ώθησαν να διαφοροποιήσω το πρόγραμμά μου, να είμαι πιο προσεκτικός. 

Με ποιο τρόπο; 

Κοίτα, αρχικά ζήτησα απ’ τους γονείς μου να αφήσουν τα κλειδιά στο αυτοκίνητο και να φύγουν, να μην έρθουμε σε επαφή. Παρόλο που έφτασα πεινασμένος απ’ το ταξίδι στη Λευκωσία, αποφάσισα να μην σταματήσω να πάρω κάτι. Άρχισα να σκέφτομαι ότι σε περίπτωση που είχα κάτι καλό θα ήταν να μην έρθω καθόλου σε επαφή με άλλους ανθρώπους. Το βίωνα περισσότερο ως αίσθημα ευθύνης, ως πρόβλημα δικό μου. Αν είχα κάτι, δεν έπρεπε να το μεταδώσω. 

Πότε επιβεβαιώθηκαν οι υποψίες σου;

Δεύτερη μέρα στη Λευκωσία άρχισα να νιώθω ότι κάτι δεν πάει καλα. Τα σημάδια της ιγμορίτιδας μού είναι οικεία αλλά οι υποψίες μου αυξάνονταν. Όταν ανέβασα πυρετό είχα σχεδόν πειστεί. Εκείνη την περίοδο δεν έκαναν με ευκολία τα τεστ κι εγώ ήμουν συνέχεια στο τηλέφωνο, να επιμένω να με ελέγξουν. Αυτό ήταν πριν το lockdown και όταν με δυσκολία εντόπισα λειτουργό στην γραμμή, ενημέρωσα ότι ήμουν σε ταξίδι, παρέμενα απομονωμένος αλλά, εκτός απ’ τον πυρετό, είχα ήδη αρχίσει να χάνω και την αίσθηση της γεύσης. Μου είπαν να παραμείνω απομονωμένος.Πέρασα δύο δύσκολα βράδια. Μυαλγίες, αναπνευστικά, πυρετό. 

Ήμουν μία περίπτωση όχι τόσο συνηθισμένη, λόγω του ότι ήμουν θετικός για μεγάλο χρονικό διάστημα, οπότε κάποιοι κόλλησαν το ιό μετά από μένα και ανάρρωσαν πριν από μένα. Μιλούσαμε καθημερινα, αλληστηριχθήκαμε.

Πότε έκανες το πρώτο σου τεστ; 

Στις 22 Μαρτίου. Πάω στο Γενικό, βγαίνω θετικός κι εκεί αρχίζει μία περίεργη φάση. Εγώ δεν ήμουν πλέον άρρωστος, μόνο η γεύση δεν είχε επανέλθει, άργησε εξάλλου πολύ. Όμως ένιωθα ήδη καλά, καμία σχέση με όσα περνούσαν άλλοι άνθρωποι. 

Δεν φοβήθηκες για την εξέλιξη; 

Όχι, το χειρίστηκα ως ένα σημείο ψύχραιμα ακριβώς γιατί ήξερα τι συμβαίνει με τον υπόλοιπο κόσμο. Η μεγαλύτερή μου δυσκολία ήταν να το διαχειριστώ κοινωνικά. Όταν με πήραν από το υπουργείο για να τους πω με ποιους ήρθα σε επαφή, η έγνοια μου ήταν να με αφήσουν να επικοινωνήσω εγώ πρώτα μαζί τους. Έπειτα όταν συγγενείς με τους οποίους δεν είχα έρθει σε επαφή αρρώστησαν μετά από μένα, ένιωσα πως έπρεπε να είμαι σε πιο τακτική επικοινωνία μαζί τους γιατί περνούσαμε το ίδιο πράγμα. 

Τι σε ενόχλησε περισσότερο εκείνο το διάστημα, όταν ένιωθες καλά αλλά έβγαινες θετικός;

Στην αρχή με ενοχλούσε που η περίπτωσή μου ήταν σημείο αναφοράς. Τα σχόλια δηλαδή από γνωστούς και άγνωστους ότι ο Βασίλης έχει κορωνοϊό ή ο Βασίλης ο τάδε, ο φίλος του τάδε, έχει κορωνοϊό. Σκεφτόμουν, τωρά είμαι στιγματισμένος κάπως; Τι συμβαίνει; Επηρεάζω τον κόσμο γύρω μου; Ήμουν ήδη απομονωμένος στο σπίτι, μου άφηναν προμήθειες στην πόρτα. Ήταν και κάποιες μέρες που αυτό που κουράζε περισσότερο ήταν οι ώρες που μιλούσα στο τηλέφωνο… Παρόλα αυτά, νιώθω τυχερός. Βρισκόμουν στο σπίτι μου, όπου έχω το στούντιο, την αυλή και τα κατοικίδιά μου, σ’ ένα περιβάλλον εύκολο. Ζωγράφιζα, βρήκα πράγματα να απασχοληθώ και να μην σκέφτομαι. Επιπλέον στο σπίτι είχα και τον συγκάτοικό μου ο οποίος, ενώ είμασταν μαζί στην Ισπανία και κάναμε διαφορετικό ταξίδι επιστροφής, ήταν αρνητικός. 

Πόσες μέρες έμεινες συνολικά έγκλειστος; 

58 ημέρες και με τα τεστ να βγαίνουν θετικά εκτός από ένα false negative κι έπειτα τα υπόλοιπα ήταν θετικά και πάλι. Προσπάθησα όμως να διατηρήσω την ψυχραιμία μου, όσο μπορούσα, και κάθε φορά που δυσκολεύαν ψυχολογικά τα πράγματα, υπενθύμιζα στον εαυτό μου ότι θα μπορούσα να ήμουν σε πολύ χειρότερη φάση. Το σώμα μου ήταν καλά. 

Ζήτησες καθόλου βοήθεια; 

Κοίτα μετά το τέταρτο θετικό τεστ, τα πράγματα είχαν διογκωθεί μέσα μου, όσο και να το πολεμούσα. Σκεφτόμουν, τι θα γίνει; Δεν είμαι άρρωστος, γιατί είμαι θετικός; Εκεί άρχισα να κουράζομαι και να χάνω την υπομονή μου. Ήθελα κάποιος να μου εξηγήσει επιστημονικά τι είναι αυτό που κουβαλώ. Δεν μου αρκούσε το τηλεφώνημα “Είστε θετικός, μείνετε σπίτι σας”. Απ’ την μία ήμουν καλά σωματικά και προσπαθούσα να πείσω τον εαυτό μου να μην το ψάχνω, είχε ανθρώπους που ήταν σε δύσκολη φάση, ανθρώπους που πέθαναν, απ’ την άλλη δεν καταλάβαινα γιατί κρατούσε τόσο πολύ η κατάσταση. Υπήρξε και μία ένταση με τους ανθρώπους στο υπουργείο, που καταλαβαίνω ήταν εθελοντές οι πλείστοι και δεν υπήρχε η δυνατότητα να μιλήσω με κάποιον, αλλά ήταν μία φάση που έχασα την υπομονή μου. Εν τέλει, μέσω φίλων, εντόπισα δύο επιδημιολόγους που εργάζονταν στην ομάδα και στον ελεύθερο τους χρόνο μού αφιέρωσαν λίγη ώρα για να με καθησυχάσουν.

Πιο πριν ανέφερες ότι ήξερες κι άλλους θετικούς στον κορωνοιό. Ήρθες σε επικοινωνία μαζί τους; 

Είναι όμορφο αυτό που έγινε γιατί με έψαξαν κι αυτοί και είχαμε μάλιστα δημιουργήσει ένα τσατ καθημερινής επικοινωνίας. Ήμουν μία περίπτωση όχι τόσο συνηθισμένη, λόγω του ότι ήμουν θετικός για μεγάλο χρονικό διάστημα, κάποιοι βγήκαν θετικοί μετά από μένα και ανάρρωσαν πριν από μένα. Μιλούσαμε καθημερινα, αλληστηριχθήκαμε. Όταν μάλιστα ενημερώθηκα για συγγενείς μου, σε άλλη πόλη, που ήταν θετικοί κι έμαθα ότι ο περίγυρος τούς είχε συμπεριφερθεί κάπως λάθος, ένιωσα να ανάγκη να επέμβω. Κοίτα, αναπτύχθηκαν και σχέσεις εμπιστοσύνης μες σε όλη αυτή την κατάσταση. Δεν ήταν μόνο ο πανικός. 

Θεωρείται σπάνια η περίπτωση σου; 

Αυτό κατάλαβα, ναι. Διάβασα επιπλέον ότι τα τεστ ανιχνεύουν και τα νεκρά κύτταρα του ιού, οπότε παραμένεις θετικός. Όταν πήγα στο τελευταίο μου τεστ που βγήκε θετικό στο νοσοκομείο, είδα εκεί έναν κύριο που ήταν όπως εμένα, έβγαινε συνέχεια θετικός και τον είχα ξαναδεί εκεί. Γελούσαμε γιατί άρχισε να μοιάζει με αστείο όλο αυτό. 

Η εικόνα των ανθρώπων με τις μάσκες και ο θυμός που ένιωσα να υποβόσκει μεταφράστηκε σε μία κυανοτυπία.

 

Πώς ολοκληρώθηκε όλη αυτή η περίοδος αναμονής; 

Προηγήθηκε ένα τεστ αρνητικό, το οποίο δεν το χάρηκα γιατί σκεφτόμουν ότι μπορεί να ήταν false negative όπως ένα άλλο που είχα κάνει. Δεν βιάστηκα να ενθουσιαστώ μέχρι να βγει το δεύτερο αρνητικό. Η περίοδος αναμονης ολοκληρώθηκε με μία όμορφη σκηνή που θα κουβαλώ μαζί μου. Καθόμουν έξω απ’ το σπίτι μου, σ’ ένα αδιέξοδο. Η έξοδός μου όλο αυτό το διάστημα ήταν να παίρνω την καρέκλα μου και να κάθομαι εκεί να βλέπω τον κόσμο που πηγαινοέρχεται στον δρόμο, να νιώθω την κινητικότητα. Περιμένοντας το τηλεφώνημα από το υπουργείο, είχαν έρθει στην άκρη του δρόμου να με χαιρετήσουν από μακριά η αδελφή μου και ένας καλός μου φίλος. Ήταν 9 Μαΐου, βράδυ όταν με ενημέρωσαν ότι ήμουν δεύτερη φορά αρνητικός. Αμέσως ρώτησα “Μπορώ να αγκαλιάσω τους ανθρώπους μου;”, μου απαντούν καταφατικά και πήδηξα κυριολεκτικά πάνω τους. Ήταν πολύ φορτισμένο το κλίμα και έκλαψα εκείνη τη μέρα. Έληξε με ένα τρόπο όμορφο. 

Βασίλη, νιώθεις τυχερός; 

Ναι γιατί θα μπορούσε πολύ απλά να ήταν διαφορετική η ιστορία μου. Να είχα παγιδευτεί στο εξωτερικό, να είχα αρρωστήσει βαριά. Ήταν το ψυχολογικό περισσότερο, η αναμονή. Νιώθω επίσης τυχερός που πέρασα τον εγκλεισμό στο σπίτι μου και που οι άνθρωποί μου, με τον τρόπο που μπορούσαν, ήταν δίπλα μου. 

Έκανες και σχετική ανάρτηση στο Facebook γι’ αυτό που πέρασες.  

(γέλια) Ναι. Ήταν η μέρα που έγινε η ανακοίνωση, μεταξύ άλλων, για τα γραφεία στοιχημάτων. Δεν ξέρω γιατί με ενόχλησε τόσο πολύ αυτή η αναφορά και το χειρίστηκα με χιούμορ νομίζω. 

Νιώθεις να έμαθες κάτι απ’ όλη αυτή την κατάσταση; 

Νομίζω όλοι μάθαμε κάτι. Είδαμε τους εαυτούς μας σαν ποντίκια που έτρεχαν μες σε ένα τροχό και όταν μας σταμάτησαν, αναρωτηθήκαμε γιατί τρέχαμε. Ξέρεις, οι παγκόσμιες αντιδράσεις που ακολούθησαν θεωρώ ότι είναι δικαιολογημένες και συνδέονται με τη ψυχολογία του κόσμου. Ίσως αυτή η επαφή με τον εαυτό μας κατά την περίοδο του εγκλεισμού μάς προκάλεσε μία στροφή προς τα μέσα. Διαπραγματευτήκαμε τη ρουτίνα της καθημερινότητας, τα πεταμένα μας όνειρα και τα πιστεύω μας. Και ο κοινωνικός εκνευρισμός που ακολούθησε θεωρώ ότι είναι δικαιολογημένος. 

Ως καλλιτέχνη σου έδωσε κάποια έμπνευση; 

Η πρώτη φορά που επισκέφτηκα σουπερμάρκετ μετά τόσο καιρό ήταν αρκετή. Μάθαινα τι συνέβαινε έξω αλλά ήταν διαφορετικό να το έχω μπροστά μου. Η εικόνα των ανθρώπων με τις μάσκες και ο αποπροσανατολισμός που ένιωσα να υποβόσκει μεταφράστηκε σε μία κυανοτυπία που θα παρουσιαστεί σε λίγες μέρες, σε digital έκθεση, στην Ιταλία.

Κοίτα, απ’ όλο αυτό, προσωπικά κρατάω, μεταξύ άλλων, την νοοτροπία μας και το ότι όσοι θεωρούμε ότι μπορεί να είναι προβληματική, οφείλουμε να την αντιμετωπίσουμε. Είτε μέσω της τέχνης είτε με όποιον τρόπο μπορούμε. Ο λόγος που επέλεξα να αναρτήσω στο Facebook ότι ήμουν θετικός αλλά και να δώσω αυτή τη συνέντευξη νιώθω ότι έχει να κάνει με τον τρόπο που αντιμετωπίζω τα πράγματα. Είχα αναστατωθεί όταν άκουσα την αντιμετώπιση που είχαν άλλοι άνθρωποι που ήταν θετικοί στον ιό. Μέσω της τέχνης έχουμε τη δυνατότητα να αντιδρούμε αλλά αυτό πρέπει να γίνεται και στην καθημερινότητα από τον καθένα μας ξεχωριστά. Ο κοινωνικός ιστός είναι κάτι που ράβεται πολύ αργά. Η προσωπική μας πορεία στη ζωή είναι σημαντική.