Παρακολουθώ με αμηχανία όσα λέγονται και γράφονται αυτές τις μέρες, ανήμπορη σχεδόν να αρθρώσω με διαύγεια - στο χαρτί τουλάχιστον - καθαρές σκέψεις που δεν έχουν νοθευτεί με βαθιά απελπισία και θλίψη γι’ αυτό που συμβαίνει. Καλοπροαίρετοι, σκεπτόμενοι άνθρωποι με περισσότερη υπομονή και επιμονή από εμένα εξηγούν με ψυχραιμία και σαφήνεια στα κείμενα τους τα αυτονόητα, κι επαναλαμβάνουν στωικά όλα όσα θεωρούμε (ή θεωρούσαμε, τουλάχιστον εμείς οι βλάσφημοι) δεδομένα. Μέσα στην τυρβή των ύβρεων και επιθέσεων για τα σκίτσα του εικαστικού/εκπαιδευτικού Γιώργου Γαβριήλ, η απόφαση του Υπουργείου Παιδείας να προβεί σε πειθαρχική έρευνα εναντίον του αποτελεί μια χυδαία παραδοχή: η Κύπρος δεν είναι παρα ένα κατ’ ευφημισμό κοσμικό κράτος, μια απρόθυμη Δημοκρατία στην οποία καμωνόμαστε όλοι τους ελέυθερους. Στην πραγματικότητα, είμαστε όσο ελεύθεροι αποφασίζει ο Αρχιεπίσκοπος ότι μπορούμε να είμαστε, συνεπώς εξ’ ορισμού ανελεύθεροι.  

Σχεδόν κανένα σπουδαίο έργο τέχνης δεν μπορεί να δημιουργηθεί μέσα σε ασφαλείς όρους. Οι ιερές αγελάδες είτε αυτές λέγονται Αρχιεπίσκοπος, είτε το Αστυνομικό Σώμα επιβάλλεται να τίθενται υπο αμφισβήτηση, με όποιο μέσο ο καλλιτέχνης επιλέξει να υψώσει την δική του φωνή. Είναι ανάγκη και προσωπικό χρέος. “Η τέχνη δεν είναι ψυχαγωγία. Στην καλύτερη εκδοχή της, η τέχνη είναι επανάσταση”, λέει σε μια ομιλία του ο Salman Rushdie που πολεμήθηκε όσο λίγοι στην πολυετή συγγραφική του καριέρα.

Περιπτώσεις καλλιτεχνών και έργων που όσο και αν πολεμήθηκαν, άγγιζουν τα όρια του μύθου και μας θυμίζουν οτι μπορούν και βρίσκουν τον τρόπο να υπάρξουν και να λάμψουν σαν διαμάντι μέσα στα σκουπίδια - από την Μadame Bovary  και την Lolita μέχρι τους κινηματογραφιστές στο σύγχρονο Ιράν. Την ίδια στιγμή σαφώς και δεν αμφισβητείται το δικαίωμα κανενός να ακούει, να βλέπει, να κρίνει και να αποδοκιμάζει ένα έργο τέχνης. Οι ανήθικες προσβολές προς τον Γιώργο Γαβριήλ και τα έργα του δεν είναι το θέμα μου -το επίπεδο και η χολή που ξέρασαν οι συμπατριώτες μου ας μείνει να χαρακτηρίζει μόνο τους ίδιους. 

Το ένα και μόνο φλέγον ζήτημα είναι η θέση της Πολιτείας απέναντι του. Στην προ ημερών ανακοίνωση του ΔΗΣΥ για το θέμα, η απογοητευτική Αννίτα Δημητρίου μου θύμισε android δυστοπικού παρόντος. Με απόλυτη συνειδητότητα έγινε η εκφραστής ενός αναχρονιστικού, προβληματικού λόγου που στα δικά μου μάτια την έχει στιγματίσει με τον χειρότερο τρόπο. Μια πολιτικός με αξιοπρέπεια δεν θα δεχόταν ποτέ να αναγνώσει μια εμετική ανακοίνωση στην οποία πιστώνεται το δικαίωμα στην ελευθερία έκφρασης ενός καλλιτέχνη ενώ συγχρόνως, ο κρατικός μηχανισμός αποφασίζει και διατάζει ότι υπάρχουν όρια σε αυτήν. Είναι όπως και να το δει κανείς, οξύμωρο σχήμα να διατυμπανίζεις την πίστη σου στην ελευθερία της έκφρασης μόνο εφόσον θέτεις εσύ το πλάισιο μέσα στο οποίο μπορεί αυτή να υπάρξει. 

Η μόνη παρήγορη όαση λογικής και καθαρότητας σκέψης μέσα στο στρατόπεδο της κυβέρνησης ήταν η προσωπική θέση της Υπουργού Δικαιοσύνης η οποία εκφράστηκε με θάρρος γνώμης και μια ευρυμάθεια στην οποία δεν μας έχει συνηθίσει η πολιτική ηγεσία του τόπου, και σίγουρα όχι ο Υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού. Δεν θα βιαστώ να χαρακτηρίσω τον κ. Προδρόμου τον χειρότερο Υπουργό Παιδείας που έχουμε ευτυχήσει να ζήσουμε - θα αδικούσα έτσι τους περισσότερους προκατόχους του που συναγωνίζονται επάξια για την τιμητική αυτή διάκριση.

Ηγείται όμως ο κ. Προδρόμου αυτή τη στιγμή ενός Υπουργείου για το οποίο είναι παντελώς ακατάλληλος. Λίγος σε κάθε επίπεδο και χωρίς κανένα όραμα για την Παιδεία ή τον Πολιτισμό, αρκέστηκε στο να διαχειριστεί το θέμα όπως ξέρει και μπορεί, τουτέστιν με όρους πολιτικάντη. Η σφραγίδα σκέψης Προδρόμου είναι διάχυτη στον τρόπο με τον οποίο η ανακοίνωση του Υπουργείου προσπαθεί να διασκεδάσει της εντυπώσεις. Έτσι, ισχυριζόμενο ότι η έρευνα άπτεται των καθηκόντων του Γαβριήλ ως δημόσιος υπάλληλος και ότι δεν πρόκειται για λογοκρισία, το Υπουργείο απαξιώνει τη νοημοσύνη μας με τον χειρότερο τρόπο.

Παραφράζοντας την ιδιότητα του δικαίου της ανάγκης, επαφιεται πλεον μόνο σ’ εμάς τους βλάσφημους να κρατήσουμε το φως αναμμένο μπροστά στην απειλή του σκοταδισμού. 

Eμείς οι βλάσφημοι, απέναντι στο έρεβος. Είναι το συλλογικό μας χρέος.