Τη σκηνή την έχετε δει σε χιλιάδες ταινίες και σειρές. Ο ήρωας πρέπει να πάρει μια σκληρή απόφαση: Να σώσει ένα αγαπημένο του πρόσωπο ή να το αφήσει να πεθάνει για να σωθούν χιλιάδες, μπορεί και εκατομμύρια άλλα άγνωστα σ’ αυτόν; Το λεγόμενο “ηθικό δίλημμα” είναι το καύσιμο που τροφοδοτεί την πλοκή και διατηρεί την αγωνία στο κόκκινο, το τέχνασμα που θα κάνει τον θεατή να αναφωνήσει “αυτά μόνο στις ταινίες”.

Ενστικτωδώς θεωρείς απαράδεκτο ο Jack Bauer να βασανίσει άγρια μια γυναίκα μπροστά στο παιδί της όμως αν οι πληροφορίες που αποσπάσει καταφέρουν να αποτρέψουν ένα τρομοκρατικό χτύπημα που θα στοιχίσει χιλιάδες ζωές και δεν υπάρχουν άλλα χρονικά περιθώρια; Η πρώτη σου σκέψη είναι να τρέξεις να ελευθερώσεις την οικογένειά σου που κινδυνεύει με άμεσο θάνατο, τι γίνεται όμως αν την ίδια στιγμή ο αρχικακός εξαπολύσει ένα βιολογικό όπλο που θα σκοτώσει εκατομμύρια κι εσύ προλαβαίνεις να κάνεις ένα απ’ τα δύο; Και ναι, είναι ο γιος σου στην πόρτα και λογικό να θέλεις ν’ ανοίξεις να μπει μέσα μόνο που είναι ζόμπι και θα κατασπαράξει και τα άλλα σου παιδιά αν δεν τον πυροβολήσεις τώρα στο κεφάλι. Τα ηθικά διλήμματα είναι αβάσταχτα, απάνθρωπα, βασανιστικά, τραβηγμένα απ’ τα μαλλιά και υπερβολικά και ευτυχώς συμβαίνουν μόνο στις ταινίες, σωστά;

Εκτός απ’ το γεγονός ότι συμβαίνει τώρα. Εδώ. Παντού. 

Στο νοσοκομείο Πάφου πολίτης που είχε ταξιδέψει στην Αγγλία επισκέφτηκε προσφιλές του πρόσωπο που νοσηλεύεται στη ΜΕΘ. Ποιος θα κατηγορήσει οποιονδήποτε που αγωνιά για τον δικό του άνθρωπο και θέλει να βρίσκεται στο προσκεφάλι του αυτές τις δύσκολες στιγμές; Η μία πλευρά. Η άλλη, δυστυχώς η αδυσώπητη: Από τη μαλακία και αυτού που πήγε και εκείνων που του επέτρεψαν την είσοδο κόλλησε κορωνοϊό ο ασθενής και δέκα άλλοι κι έχουμε shutdown όχι μόνο του νοσοκομείου που το χρειαζόμαστε αλλά έτσι όπως πάει ίσως και ολόκληρης της Πάφου. 

Στα αεροδρόμια Λάρνακας και Πάφου κατέφθασαν πτήσεις με επιβάτες που δεν είχαν το πιστοποιητικό υγείας που έχει πλέον θέσει ως απαράβατο όρο η κυβέρνηση για να εισέρχεται κάποιος στο έδαφος της Δημοκρατίας.

Η αεροπορική εταιρεία σκόπιμα αγνόησε τη ΝΟΤΑΜ που εξέδωσε η κυβέρνηση και μετέφεραν επιβάτες χωρίς το απαραίτητο έγγραφο με αποτέλεσμα να προκληθεί χάος: Oι αρχές δεν επέτρεψαν την αποβίβαση και ζήτησαν από τους πιλότους να επιστρέψουν απ’ όπου ήρθαν, οι επιβάτες έβριζαν και απειλούσαν αρνούμενοι να καθίσουν στις θέσεις τους, γονείς και συγγενείς να κλαίνε και να οδύρονται για “τα μωρά τους” λες και τα έστειλαν στον πόλεμο ή σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Και το Facebook να χωρίζεται ξανά μανά στα δύο σαν την Ερυθρά Θάλασσα: Να φύγουν, θα μας κολλήσουν οι μεν, είναι κρίμα τα μωρά, αφήστε τα, οι δε.  

Τελικά η κυβέρνηση έπραξε αυτό που περιμένεις από τη συγκεκριμένη κυβέρνηση να πράξει: αναίρεσαι την ίδια την απόφασή της που πήρε μόλις ένα 24ωρο πριν, επέτρεψε στους επιβάτες να αποβιβαστούν και τους μάντρωσε για 14 μέρες στις Πλάτρες. Η τελευταία ενημέρωση που έχω είναι πως οι ίδιοι οι γονείς κλαίγονται τώρα ότι οι συνθήκες διαβίωσης στην καραντίνα είναι τριτοκοσμικές και απάνθρωπες - προφανώς δεν θα πιάνει καλά το WiFi εκεί πάνω.

Όπως διαπιστώσατε δεν χρειαζόμασταν την πανδημία, ούτως ή άλλως δεν μπορείς να μας πιάσεις από πουθενά.

Το πρόβλημα με τα ηθικά διλήμματα είναι πως τις πλείστες φορές οι γραμμές ανάμεσα στους ήρωες και τους κακούς, το σωστό και το λάθος, το ηθικό και το ανήθικο δεν είναι ευδιάκριτες. Ό,τι κι αν κάνεις, ό,τι κι αν πεις πιθανότατα κάτι ή κάποιον θα πυροδοτήσεις. Η απόφαση της κυβέρνησης να μπλοκάρει την είσοδο των φοιτητών από χώρες-βόμβες με το πρόσχημα ενός πιστοποιητικού που ήξεραν πως ειδικά στην Αγγλία είναι σχεδόν αδύνατο να εξασφαλίσεις, είναι ακραία, σκληρή, αμφιλεγόμενη και λήφθηκε όταν όλο το σύμπαν (συμπεριλαμβανομένων κι αυτών που τη μάχονται) έκραζε -δικαίως- την κυβέρνηση ότι δεν λαμβάνει μέτρα.

Είναι όμως αναγκαία και μπορεί να περιορίσει την εξάπλωση του ιού με την εισαγωγή νέων κρουσμάτων ή τουλάχιστον να μην καταρρεύσει το σύστημα όταν ξεμείνουμε από χώρους απομόνωσης και προσωπικό φροντίδας (ήδη κλήθηκαν εθελοντές). Με λίγα λόγια, ήδη οι υπάρχουσες υποδομές δεν επαρκούν για την απομόνωση και παρακολούθηση των ντόπιων κρουσμάτων, χρειαζόμαστε στ’ αλήθεια να εισάγουμε και χιλιάδες άλλα, έστω ύποπτα; 

Από την άλλη δεν θα κατηγορήσω τους γονείς (όπως πολλοί έπραξαν κυρίως διαδικτυακά) που θέλουν τα παιδιά τους κοντά τους (ή έστω σε κυπριακό έδαφος), ούτε τους φοιτητές που μπορεί ο καθένας για τους δικούς του σοβαρούς λόγους να θέλει να βρεθεί κοντά στους δικούς του. Εννοείται πως δεν είναι όλα κακομαθημένα πλουσιόπαιδα που έρχονται για διακοπές διαρκείας και θα γυρνούν στα καφέ, εννοείται πως ανάμεσά τους υπάρχουν νέοι που έρχονται να βοηθήσουν ηλικιωμένους γονείς ή παππούδες, να κάνουν μπέιμπι σίτινγκ σε μικρότερα αδέρφια.

Το μεγαλύτερο ίσως λάθος της κυβέρνησης ήταν που δεν διαχώρισε από την αρχή τις περιπτώσεις και να επιτρέψει τον απρόσκοπτο επαναπατρισμό (εννοείται με καραντίνα κλπ) εκείνων που δεν έχουν τόπο διαμονής στο εξωτερικό ή χρήζουν άμεσης ιατρικής περίθαλψης και φροντίδας. Όπως συμβαίνει και με τους πρόσφυγες/μετανάστες (διακρίνετε την ειρωνεία, έτσι δεν είναι;) μπορείς να κλείσεις τα σύνορά σου γιατί δεν αντέχεις άλλους όμως σε καμία περίπτωση δεν θ’ αφήσεις κάποιον να πνιγεί. Σώζεις αυτόν που κινδυνεύει άμεσα, αν και με τον ρυθμό που καλπάζει η πανδημία δεν ξέρω πόσο στ’ αλήθεια ασφαλής είναι ο επαναπατρισμός. 

Συνεπώς ναι, εκ πρώτης όψεως μπορεί κάποιες αποφάσεις να μας φαίνονται σκληρές κι απάνθρωπες, ειδικά όταν αφορούν δικούς μας ανθρώπους κάτι που αυτόματα θολώνει την κρίση μας, αλλά σε όλα τα ηθικά διλήμματα, πραγματικά και φανταστικά, υπερτερεί η προστασία του συνόλου, της ίδιας μας της ύπαρξης. Αυτός που αγνοεί τις όποιες οδηγίες και κάνει του κεφαλιού του εκθέτοντας σε κίνδυνο τους υπόλοιπους είναι εγωιστής, απερίσκεπτος και αναίσθητος ακόμα κι αν -θεωρητικά- το κάνει προς όφελος των δικών του ανθρώπων. Όμως ακόμα και οι απερίσκεπτοι και ανυπάκουοι χρειάζονται προστασία από αυτούς που κυβερνούν κι έχουν τις τύχες μας στα χέρια τους. 

Και η βασική έγνοια των τελευταίων δεν πρέπει να είναι αν θα γίνουν αρεστοί αλλά να είναι αποτελεσματικοί. Αρκεί φυσικά να γνωρίζουν τι κάνουν και μεταξύ μας δεν είμαι και πολύ σίγουρος γι’ αυτό...