Γράφει ο Βαγγέλης Γέττος

Φωτογραφία Anna Shvets από Pexels

Πρόσφατα, συγκεκριμένο website αναδημοσίευσε με επικριτικό τρόπο αγγελία ενοικίασης μεγάλης κατοικίας στη Λεμεσό όπου, κατά λέξη και σύμφωνα με τον συντάκτη της, «δεν είναι ευπρόσδεκτοι πρόσφυγες και μετανάστες». Το έξαλλο ρατσιστικό περιεχόμενο της αγγελίας επιτείνεται από μία γκροτέσκα πινελιά.  Ο ιδιοκτήτης του σπιτιού είχε επιλέξει ως φωτογραφία για την αγγελία του τις γύψινες ρέπλικες της Αφροδίτης τη Μήλου και του Δαυίδ του Μιχαήλ Άγγελου που στέκουν ανάμεσα σε γλάστρες μπροστά στον μαντρότοιχο της καθαρής από ξένους Αγίας Κατοικίας του: η υποκουλτούρα της γελοιότητας και η γελοιότητα της υποκουλτούρας αιχμαλωτισμένες σε ένα υφάλμυρο φωτογραφικό εσταντανέ.

Με τον συγκεκριμένο ιστότοπο και το συγκρότημα στο οποίο ανήκει με χωρίζουν πολλά, ιδεολογικά και πολιτικά αλλά η τοποθέτησή του απέναντι στον ρατσισμό και η εκ μέρους του προώθηση της διαφορετικότητας αποτελεί ένα αδιαπραγμάτευτο πρόταγμά του που προσωπικά τιμώ και αναγνωρίζω.

Κάποτε ίσως να ήταν εύκολο ή και αυτονόητο για ένα σοβαρό ΜΜΕ να επικρίνει μία τέτοια αγγελία. Σήμερα όμως, στην εποχή της παγκόσμιας πόλωσης που βαθαίνει με αφορμή τον κοινωνικό εμφύλιο στις ΗΠΑ, κάτι τέτοιο δεν είναι δεδομένο. Και απ’ ό,τι φάνηκε και από τα σχόλια που αναρτήθηκαν κάτω από το άρθρο στο Facebook, η πόλωση αυτή αποτελεί ένα κύμα επί του οποίου οι εκ Κύπρου ορμώμενοι ρατσιστές νιώθουν ότι μπορούν να σερφάρουν απροκάλυπτα και ανερυθρίαστα, σπέρνοντας το τυφλό τους μίσος.

Σταχυολόγησα μερικά σχόλια των οποίων η ανάλυσή, ιδιαίτερα εντός του κυπριακού συγκειμένου, παρουσιάζει έντονο ενδιαφέρον.

Ο ‘’πάρ’ τους σπίτι σου’’: κλασικό παράδειγμα «τσάμπα μαγκιάς» που θεωρεί ότι καθένας και καθεμία μας απεχθάνεται το ίδιο με αυτόν τις ανθρώπινες υπάρξεις που δεν είχαν την τύχη να γεννηθούν στην επιούσια χώρα μας. Αν του αντιτείνεις τη φράση ‘’εγώ να τους πάρω σπίτι μου αλλά εσύ θα τους διώξεις από τα χωράφια σου, από τις κουζίνες των εστιατορίων σου, από τις αποθήκες των εργοστασίων σου; Θα αρνηθείς να παραλάβεις την επόμενη πίτσα από τα χέρια του βρωμερού λαθροντελιβερά;’’, αν είσαι τυχερός θα σου απαντήσει ‘’να! Μας παίρνουν και τις δουλειές’’. Αηδιάζω σκεπτόμενος τον ίδιο ή τους γονείς του να αναφωνούν την ίδια φράση το 1974 (λεγόταν και τότε σε διάφορες παραλλαγές).

Ο ‘’δεν εννοώ τους καλούς μετανάστες’’: προφανώς ο εν λόγω ρατσιστής εργάζεται σε κέντρο κοινωνικών και ανθρωπολογικών μελετών όπου έχουν αναπτύξει μεθόδους ταυτοποποίησης του ποιού κάθε λαού. Δεν το λέει ανοιχτά αλλά υπονοεί τους φτωχούς και κατατρεγμένους, ‘’τους βρωμιάρηδες’’, ‘’τους κουρελήδες’’. Το να τον καλέσεις να κοιτάξει τις φωτογραφίες με τα «τσαντίρκα» μετά τον Αττίλα δεν έχει νόημα. Νόημα ίσως έχει να του θυμίσεις ότι πριν λίγα χρόνια, από τους βρωμιάρηδες αγόραζε χαλιά και προικιά για τα παιδιά του.

Ο ‘’σπίτι του είναι, ό,τι θέλει το κάνει, σ’ όποιον θέλει το νοικιάζει’’: η αποθέωση της οικίας-φρουρίου, ο φετιχισμός του μικροαστού για ό,τι κατέχει (ή ελπίζει δεν κατέχει ελπίζοντας ότι θα το αποκτήσει) και με το οποίο κλείνει το υπόλοιπο σύμπαν απ’ έξω. Θα βγει στον κόσμο όταν η επόμενη κρίση απειλήσει το φρούριό του που ενδεχομένως ακόμα χρωστάει στην τράπεζα. Έτσι είναι το πρόβατο. Βγαίνει από το μαντρί μόνο όταν αυτό πιάσει φωτιά.

Ο ‘’μάλλον κάτι έχει στο μυαλό του και τα λέει’’: εδώ το άλογο στοιχείο είναι πράγματι αφοπλιστικό. Συγκεκριμένο σχόλιο αναφέρει ‘’μάλλον θα μιλάει από προσωπική πείρα’’. Άλλος χρήστης από κάτω υπερθεματίζει: ‘’ΣΥΜΦΩΝΩ’’. Εδώ πια μπαίνουμε στα θολά νερά της πολιτικής παθολογίας.

Ο ‘’αφού θα μπουν μέσα και θα τα κάνουν ρημαδιό’’: η αυτοεκπληρούμενη προφητεία (στοιχείο που σύμφωνα με τους ψυχολόγους αποτελεί κλασικό σχήμα διαταραχής) εδώ αξιοποιείται με τον γνωστό στερεοτυπικό τρόπο. Στη γειτονιά μου πάντως έχω δει πολλά σπίτια που κατοικούνται από ‘’ιθαγενείς’’ τα οποία είναι ο ορισμός του ρημαδιού. Άσε τα κρεβάτια, τα πλυντήρια, τα ψυγεία, τα άχρηστα παιδικά είδη που ξαπολούν μπροστά στις εισόδους των σπιτιών τους ή σε διπλανά αδόμητα οικόπεδα. Αλλά αυτά είναι έξω από το Ιερό Άβατο της Κυπριακής Οικίας. Εν τω μεταξύ, ποιος μετανάστης θα πάει να νοικιάσει σπίτι 120 τ.μ. όπως αυτό της αγγελίας;

Ο ‘’δεν θα κάνω αντιπαράθεση μαζί σου’’: συχνά, όταν απευθύνεις σε έναν ρατσιστή ένα συγκροτημένο επιχείρημα ή ακόμα και μια ευγενική ερώτηση του στυλ ‘’θα μπορούσατε να μου εξηγήσετε τι εννοείτε;’’, μπορεί να πάρεις της παραπάνω απάντηση. Ο ρατσισμός δεν έχει ανάγκη από επιχειρήματα. Γιατί μόνο του επιχείρημα είναι η βία και το μίσος. Αρκούν για την επιβολή του.

Ο ‘’οι μετανάστες κλέβουν και σφάζουν’’: πάμε πρώτα στο κλέβουν. Και ορισμένοι διεφθαρμένοι αξιωματούχοι και λειτουργοί έκλεψαν και κλέβουν αλλά δεν τους αφαιρέθηκε η κυπριακή υπηκοότητα. Πάμε και στα σφαξίματα. Τα ξεκαθαρίσματα λογαριασμών στην Αγία Νάπα όπου οι Ελληνοκύπριοι έπεφταν πυροβολημένοι ο ένας μετά τον άλλο δεν φαίνεται να απασχολούν τον Κύπριο ρατσιστή. Αυτά ‘’είναι μεταξύ τους’’ θα σου πουν. Για να μην πούμε για ανθρώπους που κυκλοφορούν ελεύθεροι ανάμεσά μας παρ’ όλο που πριν 46 χρόνια έβαλαν την κάνη του όπλου στο κεφάλι συμπατριωτών τους και κάποιοι πάτησαν και τη σκανδάλη. Αλλά τώρα που το σκέφτομαι, κι εκείνοι τα ίδια μυαλά κουβαλούσαν απλά έτυχε να πάρουν και την εξουσία. Γιατί, όσο και να ωρύονται περί του αντιθέτου οι ρατσιστές, από την ρητορική μίσους μέχρι το έγκλημα με ρατσιστικό κίνητρο, δεν είναι παρά ένα post δρόμος. Τυχαίο παράδειγμα: οι αναρτήσεις στο Facebook πριν και κατά τη διάρκεια του μεγάλου πογκρόμ που εξαπέλυσε η Χρυσή Αυγή στην Μυτιλήνη κατά των προσφύγων και μεταναστών τον Απρίλιο του 2018 όπου ο αρχιναζί της περιοχής καλούσε σε «επανάσταση ενάντια στα τζιχάντια». 

Πέρα από τις γελοίες πτυχές αυτής της γενεαλογίας που ίσως προκαλούν κάποια θυμηδία, πίσω από όλο αυτό το διαδικτυακό τσίρκο που έστησαν αυτοί οι μισάνθρωποι, το φαιό χρώμα του φασισμού φαίνεται ότι συνεχίζει να κυλά στην κυπριακή κοινωνία. Το ρατσιστικό ρεπερτόριο στην Κύπρο μπορεί να μην εμπερικλείει αναφορές σε «λευκή ανωτερότητα» - άλλωστε κάτι τέτοιο θα ήταν αστείο όταν οι περισσότεροι έχουμε μεσανατολικά χαρακτηριστικά.

Το υποκατάστατο είναι το δίπολο «καθαροί νοικοκυραίοι Κύπριοι vs βρωμιάρηδες μουσουλμάνοι». Καθαρά έθνη και λαοί υπάρχουν μόνο σε ακάθαρτα μυαλά, όπως είπε σε ανύποπτο χρόνο ο Ραφαηλίδης, όταν οι εθνοκαθάρσεις στα Βαλκάνια υπενθύμιζαν ότι ο φασισμός μπορεί να ηττήθηκε αλλά δεν πέθανε. Γιατί αυτή είναι η συνεκτική ουσία του ρατσισμού, των φυλετικών διακρίσεων, της ρητορικής μίσους: ο φασισμός.   Και καλά θα κάνουμε όλοι και όλες μας να το συνειδητοποιήσουμε πριν η κτηνώδης άγνοια του φασιστικού τέρατος (ξανα)σπάσει την πόρτα μας.

*Γίνε κι εσύ GUEST STAR στέλνοντάς μας τις σκέψεις, τη δουλειά ή δείγμα της τέχνης σου στο [email protected]