Οι μέρες της πανδημίας είναι για όλους μας δύσκολες, για τις πολυσυζητημένες ευπαθείς ομάδες όμως είναι αρκετά πιο δύσκολες. Πολύ σωστά, η προσοχή όλων μας έχει επικεντρωθεί στην προστασία τους. Ακόμη όμως και ανάμεσά τους, υπάρχουν οι λιγότερο και οι περισσότερο ευάλωτοι. Oι άνθρωποι που και πριν την πανδημία ήταν δεύτερης και τρίτης κατηγορίας πολίτες, σήμερα είναι αντιμέτωποι με αυξημένους κινδύνους.

Ένα τέτοιο παράδειγμα φαίνεται να είναι ένα αντρόγυνο από το Ιράν, οι οποίοι, αν και αμφότεροι έχουν θέματα υγείας, από τις 28 του Μάρτη βρίσκονται στα κρατητήρια της Αστυνομίας στη Λεμεσό, με αχρείαστη και επικίνδυνη έκθεση στους κινδύνους από τον ιό. Ο άντρας πάσχει από υπέρταση και είναι 64 ετών ενώ η σύζυγος του πάσχει από καρκίνο του μαστού και είναι 56 ετών.

Οι άνθρωποι αυτοί ζουν στο νησί μας για είκοσι περίπου χρόνια. Έχουν δημιουργήσει μια ολόκληρη ζωή εδώ και έχουν ενσωματωθεί στην κουλτούρα και στην κοινωνία της χώρας. Στις 28 του Μάρτη, και αφού η πανδημία βρισκόταν σε κορύφωση, τους συνέλαβαν για παράτυπη παρανομή στη Δημοκρατία και τους οδήγησαν στα κρατητήρια του αστυνομικού κεντρικού σταθμού στη Λεμεσό, όπου κρατούνται μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές με σκοπό την απέλαση. Πέρα όμως από το δαιδαλώδες και το περίπλοκο της μεταναστευτικής πολιτικής, η οποία με τη ψυχρή, γραφειοκρατική και αρκετά συχνά ρατσιστική της λογική αντιμετωπίζει φυγαδευμένους ανθρώπους που αναζήτησαν μια καλύτερη ζωή ως εγκληματίες, με τα αεροδρόμια κλειστά η απέλαση στην παρούσα φάση είναι εκτός συζήτησης. Στα κρατητήρια διακινούνται συνεχώς νέοι κρατούμενοι και σε επικοινωνία που είχαν μαζί μας τα παιδιά των εν λόγω ατόμων, όπως επίσης φίλοι και οικείοι τους, επικρατεί μεγάλη αγωνία και ανησυχία σε σχέση με την υγεία τους.

Παράνομη η κράτηση;

Σύμφωνα με επιστολές που έχει στείλει ο δικηγόρος τους κ. Αναστάσης Νεοφύτου, τόσο προς το Τμήμα Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης όσο και προς την Επίτροπο Διοικήσεως, λόγω των προβλημάτων υγείας που αντιμετωπίζουν αλλά και για ανθρωπιστικούς λόγους που έχουν να κάνουν με την ηλικία τους και την αυξημένη επικινδυνότητα απέναντι στον ιό και με δεδομένη την μη εφικτή πραγματοποίηση της οποιασδήποτε απέλασης, η κράτησή τους ελέγχεται ως παράνομη.

Να σημειωθεί επιπλέον πως για διάφορους, προσωπικούς τους λόγους, ενδεχόμενη επιστροφή τους στο αυταρχικό Ιράν θέτει σε κίνδυνο την ίδιά τους τη ζωή. Μέσω των επιστολών του δικηγόρου τους έχει διατυπωθεί αίτημα για απελευθέρωσή τους και για εναλλακτική της κράτησης μέτρα ενώ γίνεται λόγος και για το αναφαίρετο δικαίωμα πρόσβασης του κάθε κρατουμένου σε γιατρό και υπηρεσίες υγείας. 

«Με απόλυτο σεβασμό προς την περιπλοκότητα του έργου των μεταναστευτικών αρχών, η νομοθεσία είναι ξεκάθαρη: η κράτηση αλλοδαπών με σκοπό την απέλαση είναι νόμιμη μόνο εφόσον η διαδικασία απομάκρυνσης εκτελείται με τη δέουσα επιμέλεια από τις αρχές της Δημοκρατίας και ενόσω υπάρχει προοπτική απομάκρυνσης, προοπτική η οποία αντικειμενικά δεν υφίσταται στο παρόν στάδιο. Εν πάση περιπτώσει, η κατάσταση της υγείας των κρατούμενων αλλοδαπών πρέπει να λαμβάνεται δεόντως υπόψη όταν πρόκειται για αποφάσεις κράτησης. Εξάλλου, στη βάση της νομοθεσίας, αλλοδαποί δύναται να τίθενται υπό κράτηση για τη διεκπεραίωση της διαδικασίας απομάκρυνσης, μόνο όταν στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν θα μπορούσαν να εφαρμοστούν εναλλακτικά της κράτησης μέτρα. Με δεδομένο ότι οι άνθρωποι αυτοί δεν έχουν διαπράξει ποινικά αδικήματα, δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως κίνδυνος στη δημόσια τάξη ή ασφάλεια και δεν υπάρχει κίνδυνος διαφυγής. Σε συνεκτίμηση με την ηλικία τους και την κατάσταση της υγείας τους εν καιρώ κορωνοϊού, το μέτρο της κράτησης είναι κατά την άποψή μου δυσανάλογο, αχρείαστο και επικίνδυνο» επισημαίνει ο δικηγόρος.

το μέτρο της κράτησης είναι δυσανάλογο, αχρείαστο και επικίνδυνο

Αστυνομία: Εμείς τη δουλειά μας κάνουμε

«Στα κρατητήρια της Αστυνομίας τηρούμε όλα τα πρωτόκολλα από το Υπουργείο Υγείας. Σε περίπτωση που οποιοσδήποτε κάνει παράπονο ότι είναι άρρωστος μεταφέρεται σε γιατρό», μας είπε σε επικοινωνία που είχαμε μαζί του, με αφορμή το περιστατικό, ο Εκπρόσωπος Τύπου της Αστυνομίας, Χρήστος Αντρέου.

«Εμείς ως Αστυνομία ακολουθούμε τις προβλεπόμενες διαδικασίες. Πρώτοι εμείς θα παράσχουμε ιατρική περίθαλψη, εάν και εφόσον χρειαστεί. Σε ό,τι αφορά σε θέματα κράτησης και απέλασης, αρμόδιος είναι ο Λειτουργός Μετανάστευσης. Εμείς τη δουλειά μας κάνουμε».

«Από τις Οδηγίες ωστόσο του Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου και τις συζητήσεις μας με ιατρούς, αντιλαμβανόμαστε ότι οι ιδιώτες ιατροί θα πρέπει να εξυπηρετούν μόνο επείγοντα περιστατικά ενώ υπάρχουν και άλλα μέτρα τα οποία περιορίζουν τις εργασίες τους στο παρόν στάδιο. Αυτό καθιστά ακόμη και την εξασφάλιση ιατρικών πιστοποιητικών εξαιρετικά δύσκολη περίπτωση», υπογραμμίζει απο την άλλη ο δικηγόρος τους «ενώ η διάγνωση των προβλημάτων υγείας που έχουν, αφού θέλει το κράτος να αποδειχθούν από μέρους τους, παρόλο που βρίσκονται υπό κράτηση, μπορεί να γίνει από κρατικό ιατρό, καθώς οι κρατούμενοι έχουν δικαίωμα πρόσβασης σε ιατρό» καταλήγει. 

Ανθρώπινα Δικαιώματα και Πανδημία

Η σημαντικότητα του δικαιώματος κρατουμένων για πρόσβαση σε γιατρό υπογραμμίζεται και σε πρόσφατη έκτακτη έκθεση για την πανδημία από την Επίτροπο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. 

Στην εν λόγω έκθεση, η Επίτροπος αναφέρθηκε στη βασική αρχή ότι πρέπει να λαμβάνονται όλες οι ενέργειες για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας όλων των κρατουμένων και παροτρύνει τα κράτη μέλη όπως προβούν σε χρήση εναλλακτικών της κράτησης μέτρων και όπως αποφεύγεται η κράτηση μεταναστών στο μέγιστο δυνατό βαθμό. Στην ίδια έκθεση, σε σχέση με την παροχή ιατρικής φροντίδας, αναφέρεται πως πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στις ειδικότερες ανάγκες των κρατουμένων με ειδικότερη προσοχή στις ευάλωτες ομάδες, όπως τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας και αυτά που παρουσιάζουν θέματα υγείας. 

Στο πλαίσιο της πανδημίας, η Επίτροπος κάλεσε όλα τα κράτη μέλη όπως αναθεωρήσουν την κατάσταση των παράτυπων μεταναστών που βρίσκονται σε κέντρα κράτησης και όπως προχωρήσουν σε απελευθερώσεις από την κράτηση στον μέγιστο δυνατό βαθμό.

Η Επίτροπος ανέφερε περαιτέρω ότι, στη βάση της ισχύουσας νομοθεσίας, η κράτηση με σκοπό την απέλαση είναι νόμιμη μόνο εφόσον υφίσταται προοπτική απομάκρυνσης, προοπτική η οποία δεν υπάρχει στο παρόν στάδιο και ότι τα κέντρα κράτησης είναι προβληματικά σε σχέση με την εφαρμογή του μέτρου της κοινωνικής απομόνωσης - αποστασιοποίησης όπως και με άλλα μέτρα προστασίας ενάντια του COVID-19. 

Αλλού στην Ευρώπη 

Γι' αυτούς άλλωστε τους λόγους, αρκετά κράτη μέλη έχουν απελευθερώσει μετανάστες από την κράτηση, συμπεριλαμβανομένων του Βελγίου, της Ισπανίας, Ολλανδίας και Μεγάλης Βρετανίας. Η Επίτροπος αναφέρει επίσης πως προτεραιότητα πρέπει να δίνεται στην απελευθέρωση των πιο ευάλωτων ομάδων και ότι τα κράτη μέλη θα πρέπει να αποφεύγουν την έκδοση διαταγμάτων κράτησης για άτομα που δεν αναμένεται ότι μπορούν να απελαθούν στο κοντινό μέλλον.

Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι, ενώ στο Τμήμα Φυλακών γίνονται αυτήν την περίοδο αποφυλακίσεις προσώπων που έχουν καταδικαστεί για ποινικά αδικήματα λόγω κορωνοϊού, η συγκεκριμένη περίπτωση όπως και άλλες παρόμοιες, φανερώνουν πως δεν υπάρχει ανάλογη αντιμετώπιση αλλοδαπών που κρατούνται με σκοπό την απέλαση. Κι αυτό, παρόλο που δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν οι απελάσεις στην παρούσα φάση και ασχέτως που ορισμένοι κρατούμενοι εντάσσονται στις ευπαθείς ομάδες που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για τη ζωή τους σε περίπτωση που νοσήσουν με τον COVID-19.